Deze week hebben twee toezichthouders zich tot de minister gewend met een mededeling en een verzoek (Brief NZa/IGJ, 4 oktober 2022). Het blijkt dat steeds meer mensen die intensieve langdurige verzorging en begeleiding krijgen in een kleinschalige woonvorm, op dit moment geen toegang tot medische basiszorg. De toezichthouders waarschuwen voor gezondheidsrisico’s bij hen, omdat niet duidelijk is of niet duidelijk is afgesproken wie er verantwoordelijk is voor deze zorg: de specialist ouderengeneeskunde (SO), de arts verstandelijk gehandicapten (AVG) of de plaatselijke huisarts.
Aan deze onduidelijkheid moet een einde komen, zo melden de beide toezichthouders. In de slotalinea van hun brief vragen zij aan de minister, als stelselverantwoordelijke, te bevorderen dat de beroepsgroepen en brancheorganisaties op basis van de in een regio beschikbare capaciteit en competenties de meest geëigende oplossing gaan organiseren. Waarbij, zo stellen de toezichthouders, de NZa waar nodig prestaties en tarieven kan creëren en waarbij de Inspectie binnen haar toezicht rekening kan houden met de regionale context en afspraken.
Waarschuwing
NZa en IGJ melden dat het in eerste instantie aan veldpartijen is (en anders aan het Zorginstituut) om te komen tot een adequate taakafbakening tussen de verschillende betrokken zorgverleners/beroepsgroepen. Indien de beroepsgroepen niet binnen de gestelde tijdpaden tot uitwerking van taakafbakening komen, geef dan, zo melden zij, als minister (citaat) “opdracht aan het Zorginstituut Nederland om in het kader van art. 11g, lid 1 van de Wkkgz haar doorzettingsmacht te gebruiken om tot een kwaliteitsstandaard voor dit vraagstuk te komen.”
Wel wordt erkend dat dit afbakenen van taken en verantwoordelijkheden tijd zal kosten en dat er, zolang er geen taakafbakening is, bij ook nog een huidig artsentekort, een regionale oplossing op basis van aanwezige competentie en capaciteit nodig zal zijn.
Naar de Zorgverzekeringswet? Nee, toch maar niet…
De aanvankelijke bedoeling om Wlz-zorg over te hevelen naar de Zorgverzekeringswet is gelukkig van de baan. Het lijkt mij ongewenst om zorg voor meest kwetsbaren onder ons, met hun “24uurs zorg nodig of in nabijheid” bloot te stellen aan de “concurrentiele inkoop met individuele contractering” van de Zorgverzekeringswet. Hiermee gaat een groot deel van de noodzakelijke integraliteit van zorg verloren, omdat de individuele contractant binnen de Zorgverzekeringswet met toestemming van toezichthouders geen individuele onderhandelingen mag voeren, als de zorgverzekeraars dat niet ook wensen. Gelukkig kwam er ook vanuit de Wlz-sector veel weerstand: Zorgvisie, 28 februari 2022 en Zorgvisie, 23 juni 2022.
Inmiddels is ook de minister overtuigd dat overheveling nu niet kan (Medisch Contact, 15 juli 2022). Zij heeft in een Kamerbrief laten weten dat zo’n ingrijpende wijziging niet haalbaar is voor 2025. Als alternatief wordt alsnog gekeken hoe (citaat) ‘de behandeling van mensen met een zeer complexe zorgvraag vanuit de Wlz kan worden geboden’.
Citaat (Kamerbrief, 4 juli 2022)
|
Overheveling behandeling en geneesmiddelen van Wlz naar Zvw per 2025: “Veldpartijen hebben aangegeven dat een zorgvuldige overheveling per 2025 een ongewenst hoge druk zet op de (continuïteit van) zorgverlening aan de meest kwetsbare ouderen en mensen met een beperking. Deze ingrijpende wijziging van de Wlz vergt een wetswijziging met een zorgvuldig implementatie- en transitietraject en wordt daarom niet mogelijk geacht per 2025. In het verlengde van het WOZO-programma heb ik daarom met de betrokken organisaties afgesproken om samen te onderzoeken hoe we voor mensen met een zeer complexe zorgvraag de behandeling vanuit de Wlz kunnen blijven bieden. Harde voorwaarden zijn dat de taakstelling uit het Coalitieakkoord van € 170 mln structureel per 2025 binnen de Wlz wordt gerealiseerd (via aanpassing van prestatie- en tariefregulering door de NZa); er niet-vrijblijvende afspraken worden gemaakt hoe de 24/7 beschikbaarheid van medisch-generalistische zorg voor kwetsbare mensen thuis, in een geclusterde woonvorm en in een instelling (regionaal) kan worden geborgd; en dat op langere termijn de bestaande ongelijkheid en onduidelijkheid tussen mensen op een plek met- en zonder behandeling verdwijnt. Hiermee worden de doelen achter de overheveling van behandeling per 2025 op een andere wijze gerealiseerd, samen met de sector.” |
Beschouwing
De procesgang eind 2021 is een van de oorzaken waardoor er vertraging is ontstaan bij de oplossing. Een rapport van de zogenaamde “expertgroep WLZ en huisartsen” kwam met aanbevelingen die tegenstrijdig waren aan het standpunt van de LHV/NHG beroepsgroep, buiten het feit dat slechts twee van de zeven leden, ook huisarts was. Begrijpelijk ontstond er dan ook de nodige commotie. De procesgang is hierbij helder beschreven (Zwolle, 27 november 2021). Een mooi voorbeeld hoe het niet moet.
Tweede punt is structurele korting van de 170 miljoen, in een tijd dat NL te maken heeft met een dubbele vergrijzing (meer ouderen en binnen die groep ook meer hoogbejaarden). De minister heeft aangegeven te streven naar 25.000 extra verpleegzorgplekken (haalbaar?) met intensieve zorg, maar dat zijn/worden geen verpleeghuisplekken. Het aantal verpleeghuisplekken zal echter niet verder toenemen en blijven steken op 130.000 plekken als het aan de minister ligt (Pointer, 2 oktober 2022 en Zorgvisie, 31 maart 2022 en Zorgvisie, 4 juli 2022).
Binnen de Wlz-sector wordt traditioneel onderscheid gemaakt tussen intra- en extramurale zorg. Dit onderscheid verliest beoordelingswaarde als de beschikbaarheid van verpleeghuisplekken ten onrechte wordt afgeknepen. Náást 19.000 wachtenden! Budgetbeperking (met eigen betalingen?) wordt als logisch feit verklaard omdat in de nieuwe situatie de woonlasten bij de client zullen neerdalen. Niet omdat in de alternatieve thuissituatie de verpleging en verzorging goedkoper zou zijn (Pointer, 30 september 2022). Personele tekorten, de bezetting was ooit een kwaliteitsnorm, doen zich ook, met consequenties, extramuraal voor. Minister, is dat tekort extramuraal dan minder erg?
Binnen deze setting zullen alle partijen (inkopers, zorgverleners, cliënt (vertegenwoordigers), overheid/toezichthouders) moeten schaken om te kijken wat nodig en mogelijk is. Kernpunt is dat huisartsen eerder hebben gezegd, dat medisch generalistische basiszorg bij Wlz-cliënten niet automatisch huisartsenzorg is (blog), hoewel al een groot percentage van de basiszorg door huisartsen wordt uitgevoerd.
In onderstaande tabel zijn nog een aantal extra items genoemd, die niet in de brief van de toezichthouders staan.
Wat ook ontbreekt is de rol van psychiaters bij te leveren basiszorg, terwijl inmiddels bijna 29.000 GGZ-cliënten in de Wlz verblijven en er ook voor hen zorg (dag/ANW) nodig is (probleem).
Aandachtspunten bij medische zorg doelgroep (“factsheet”)
|
Aandachtspunten |
Huisarts |
AVG |
SO |
Psychiater |
|
Grenzen primaire zorg |
|
|
|
|
|
Grenzen complementaire zorg |
|
|
|
|
|
Competentieprofiel voor zorg richting doelgroep |
|
|
|
|
|
Competentieprofiel onvrijwillige zorg bij doelgroep |
|
|
|
|
|
Beschikbaarheid in eigen wijk/regio |
|
|
|
|
|
Huidige medische basiszorg: %huisarts %AVG %SO |
|
|
|
%GGZ |
|
Aantal arbeidsuren per week |
|
|
|
|
|
ANW-beschikbaarheid |
|
|
|
|
|
Gewerkte ANW-uren per jaar |
|
|
|
|
|
Aantal ANW-uren nodig voor eigen herregistratie |
|
|
|
|
|
Capaciteitsplanning via Capaciteitsorgaan/VWS |
|
|
|
|
|
Ingezette ondersteuningsmogelijkheid: VP, NP, PA, PO |
|
|
|
|
|
Leidraden samenwerking afgestemd op doelgroep |
|
|
|
|
|
Aanrijtijd voor consult op locatie |
|
|
|
|
|
Grootte normpraktijk |
|
|
|
|
|
Bezettingsnorm VV bij kleinschalige woonvorm |
|
|
|
|
|
Verantwoordelijkheid bij resultaatgerichte inkoop bij Zorgkantoor, Zorgverzekeraar, Instelling, Gemeente |
|
|
|
|
|
Publicatie contracten + controle toezichthouders |
|
|
|
|
|
Verantwoordelijkheid Wlz-instelling bij samenstelling en organisatie medische zorg |
|
|
|
|
|
Wkkgz-eisen |
|
|
|
|
|
Verschillen complexe zorg bij Zorgverzekeringswet |
|
|
|
|
|
Verschillen complexe zorg Wlz met/zonder behandeling |
|
|
|
|
|
Consulttarief per tijdseenheid (dagzorg) |
|
|
|
|
|
Consulttarief per tijdseenheid (ANW-zorg) |
|
|
|
|
|
Etc. |
|
|
|
|
Tot slot
Natuurlijk is het goed dat een beroep wordt gedaan op de brancheorganisaties. Naar ik hoop wordt in het verdere verloop echter óók de rol van de overheid, toezichthouder en zorginkopers beschouwd om te kijken hoe de medische zorg van deze kwetsbare mensen zo in de knel heeft kunnen geraken.
Helemaal gerust ben ik daar niet op, gezien het slot van de brief van de beide toezichthouders:
|
“Het is aan zorgverleners, ook bij de bestaande onduidelijkheid in de taakafbakening, bij te dragen aan de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de gezondheidszorg. De gezondheidszorg hoort beschikbaar en toegankelijk te zijn voor iedereen die deze nodig heeft. Zorgverleners zijn onderdeel van het zorgstelsel, en hebben daarin ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid voor de gezondheid van groepen patiënten en de samenleving als geheel.” |
Anders gezegd: een goede taakafbakening bij ruim 350.000 cliënten met een hoge zorgintensiteit betekent nog niet automatisch een goede inkoop met ondersteuning. De juiste zorg op de juiste plek moet ook op de juiste manier worden ingekocht. De markt benoemt wel de eerste 2x juist, maar nooit ‘passend’ het laatste juist.
Het zou al helpen als de beide toezichthouders met hun kennis en met hulp van de betrokken zorgverleners eerst helder de lege plekken in de tabel opvullen. En daarna dit als aanvulling op hun beide websites (hier/hier) publiceren. Het probleem is al lang bekend, de 5W1H verantwoordelijkheid met stapsgewijze uitvoering nog niet.
Eerdere blogs over OUDERENZORG/GEHANDICAPTENZORG/GGZ (Wlz)
13.12.2013: Knelpunten in de ouderenzorg bij afbouw van de AWBZ (decentralisatie, bezuiniging)
22.08.2013: Zorgsubstitutie binnen de ouderenzorg
26.01.2014: Ook de financiering van toekomstige ouderenzorg kan een gemengde bekostiging zijn
25.03.2014: Kwetsbare ouderen verblijven al langer in een kwetsbare thuissituatie (schrijnend)
12.07.2017: Tekort aan verpleegkundigen in alle sectoren van de zorg
24.07.2017: Verpleeghuizen (over personele tekorten, het Manifest en Kwaliteitskader)
31.07.2017: Wat worden bij verpleeghuizen de vervolgstappen in beleid? (…een kostenonderzoek!)
18.09.2017: Politiek let niet op bij implementatie kwaliteitsrichtlijn in verpleeghuizen (verrassing)
04.08.2017: Ouderenzorg: te veel beleid, te weinig financiering (meer papier, dan budget)
15.09.2017: Ook de bekostiging van extramurale ouderenzorg is maatwerk (uitrekenen dus)
06.12.2017: Mate van beschikbaarheid zorgverleners kleurt uitvoering van zorg (roeien en riemen)
12.12.2017: Zorgval in de ouderenzorg (een terugval in zorgtoewijzing, ná een Wlz-zorgprofiel)
22.01.2018: Niet alles kan thuis (Wet zorg en dwang, onder andere ten behoeve van dementerenden)
05.02.2018: Praktijkondersteuning huisartsenzorg is onmisbaar (ja, ook bij ouderenzorg)
12.02.2018: Discussie over investeringen in verpleeghuiszorg (beïnvloeding VWS v/h kostenonderzoek?)
14.02.2018: Er zijn (blijkbaar) twee soorten kostenonderzoeken (huisarts/Wlz)
19.02.2018: De moeizame start van het eerstelijnsverblijf (NB: ELV-bed per 2017 in basispakket)
11.06.2018: Ouderenzorg thuis in 2018: een update (Pact, ELV, casemanager, afwentelgedrag)
05.07.2018: De moeizame doorstart van het eerstelijnsverblijf (NB: ELV-bed per 2017 in basispakket)
08.09.2018: Inzicht in toekomstige ouderenzorg: meer ouderen, meer kosten
17.09.2018: Actiepunten ter voorkoming zorgval bekend, nu de aanpak (overbruggingszorg, EKT)
18.09.2018: De huisarts en de Wet langdurige zorg (sectoren, met behandeling, bijdrage, ANW)
27.10.2018: Zelfs de voortgang van het eerstelijnsverblijf verloopt moeizaam (NB: ELV-bed…)
15.01.2019: Ouderenzorg thuis en de Wet langdurige zorg
22.01.2019: Variabelen bij capaciteit huisartsenzorg bijtijds agenderen
30.01.2019: Casemanagement bij dementie (nu verpleegkundige, basispakket, weinig ingezet)
01.02.2019: Schaarste personeel bedreigt zorg (instroom, maar ook veel uitstroom)
06.02.2019: Minister: “kwaliteitskader geldt ook voor kleinschalige woonzorgvoorziening”
09.02.2019: De race tussen wonen en zorg (scheiden wonen en zorg, te kort aantal seniorwoning)
13.02.2019: Cliëntondersteuning: graag onafhankelijk en gratis (in wet: recht! Wlz en Wmo))
16.02.2019: Het wisselen van huisarts nader bekeken (ps: kwetsbare ouderen + Wlz)
21.02.2019: Term passende ouderenzorg blijkt toch verwarrend te zijn (kwetsbaren zijn allang bekend)
19.03.2019: Wachten op het wegwerken van wachtlijsten (treeknormen, zorgplicht, basispakket)
21.03.2019: Veranderingen medische zorg in kleinschalige woonzorgvoorziening (1): Wzd
23.03.2019: Veranderingen medische zorg in kleinschalige woonzorgvoorziening (2): financiën
26.03.2019: Veranderingen medische zorg in kleinschalige woonzorgvoorziening (3): team
25.04.2019: Uitstel ruimere integrale financiering binnen de Wet langdurige zorg (te duur)
08.05.2019: Mag aantal uren verpleging in palliatieve setting worden gemaximeerd? (1) (nee)
03.07.2019: Mag aantal uren verpleging in palliatieve setting worden gemaximeerd? (2) (nee)
06.07.2019: Geen ruimere indicatie voor tarief intensieve zorg bij een Wlz-zorgprofiel (alleen VV)
09.07.2019: Slechts deel huisartsenposten beloont huisarts voor extra ANW-werk in Wlz (32%)
11.07.2019: Wordt onvrijwillige zorg (Wzd) straks wel vrijwillig gegeven?? (3 functies ingevuld?)
15.07.2019: Checklist bij huisartsenzorg en Wlz: acht vragen (puntenlijst alvorens inschrijving)
26.08.2019: Wlz ook voor permanent zorgintensieve GGZ-problematiek
06.09.2019: Wlz-indicatie mét behandeling en ANW-spoedzorg: des huisarts? (maar geen plicht)
26.09.2019: Stuwmeer van wachtenden met Wlz-indicatie (nog) niet op juiste plek (300.882)
28.09.2019: Wet zorg en dwang na jaren van discussie nu wel heel dichtbij (per 2020, functies?)
09.10.2019: SO en AVG, welkom in de Zorgverzekeringswet (per 2020, maar wel na verwijzing)
17.10.2019: De consequenties van wachten op plek in verpleeghuis (totaal 16.382)
01.11.2019: Medische zorg verstandelijk gehandicapten onder druk: wie is verantwoordelijk?
08.11.2019: Gezocht: een bed voor verblijf, onderzoek of herstel (ELV, GRZ, verpl.huis, zkhs, respijt)
02.01.2020: Financiële staat: vraag/antwoord (12) (ELV-bed, oorzaken tekort, wachten verpleeghuis)
14.01.2020: Intramuraal beddentekort geeft extramuraal het ongemak (tekort verpleeghuisbed)
20.01.2020: Thuiswonende ouderen op weg naar hun zorg in 2030 (rapport Oud en zelfstandig 2030)
29.05.2020: Randvoorwaarden zorg voor mensen met beperking concreter beschrijven (Wlz)
03.06.2020: Randvoorwaarden bij Wlz-zorg: vraag/antwoord bij het convenant (wlz en huisarts)
16.06.2020: Consequenties toename extramuraal gegeven Wlz-zorg: voor cliënt (1) (wachtenden)
18.06.2020: Consequenties toename extramuraal gegeven Wlz-zorg: voor HA en SO (2) (2 bronnen)
28.08.2020: Verpleeghuiscapaciteit: aanbod blijft achter bij vraag. Wat nu? (extramurale gevolgen)
17.09.2020: Bekostiging passende zorg in beweging: de verpleeghuiszorg (3) (te laag aanbod)
21.09.2020: Bekostiging passende zorg in beweging: de wijkverpleging (4) (cliëntprofiel versus uurtarief)
09.11.2020: Convenant medische zorg gehandicapten: nu de randvoorwaarden (kennis + contract)
16.11.2021: Medisch generalistische basiszorg is bij Wlz niet automatisch huisartsenzorg
19.01.2022: Wat gaat radicale verandering van ouderenzorg eigenlijk inhouden? (start Rutte IV)
13.03.2022: Reflectie op speerpunten zorgkoers kabinet Rutte IV (1) (ouderenzorg = speerpunt 3)
15.03.2022: Reflectie op speerpunten zorgkoers kabinet Rutte IV (2) (personeelstekort = speerpunt 8)
17.05.2022: Opnieuw staat aanpak personele tekorten in zorg in de picture (TAZ:110.000/Gupta)
13.09.2022: Huisartsen en wijkverpleging wijzen huidig zorgakkoord af (ANW/MTVP-garanties)