De zoektocht in elke sector naar bekostiging van de meest passende zorg is een actueel onderwerp. Is ook een boeiend onderwerp omdat ontwikkelingen ten behoeve van goede/betere patiëntenzorg niet alleen structureel worden ingepast, maar ook vooraf moeten worden gecontracteerd. Maar deze meest passende zorg dient er ook voor te zorgen dat op de lange termijn, met noodzakelijke begrenzing, deze zorg organiseerbaar, betaalbaar en toegankelijk blijft. Bovendien zal passende zorg moeten aansluiten op de ervaringen en invulling van zorgprofessionals bij uitoefening van hun vak.
In deze derde blog in een serie van 5 staat de schijnwerper op de verpleeghuiszorg.
Er is geen sector waar de laatste jaren zo intens is gezocht naar een juiste bekostiging bij een passende zorg als juist in verpleeghuizen. De titel van deze blog had ook zo maar “zorg tussen manifest en kort geding” kunnen heten…
Even terug in de tijd…
Iedereen herinnert zich nog wel het opgestelde manifest van Hugo Borst en Carin Gaemers (oktober 2016) waarin werd gesteld dat teveel kwetsbare ouderen in verpleeghuizen structureel niet de zorg kregen die zij nodig hadden. Citaat: “Door gebrek aan aandacht zijn teveel verpleeghuisbewoners veroordeeld tot een monotoon bestaan. Dit is een aantasting van hun grondrechten.” Er kwam een door de politiek gesteund kwaliteitskader verpleeghuiszorg met daarin een beschrijving wat goede verpleeghuiszorg is, wat bewoners en hun families van goede verpleeghuiszorg mogen verwachten en wat de personele norm daarbij moet zijn.
Opname van het kwaliteitskader verpleeghuiszorg in het kwaliteitsregister van Zorginstituut Nederland impliceert automatisch dat de overheid ook de daarvoor noodzakelijke middelen moet vergoeden. Het is nog steeds onduidelijk of de staatssecretaris die voor deze route verantwoordelijk was een groot strateeg was, buiten de coalitiepartijen om de sector toch steunend, of onwetend was van deze consequentie (blog). Feit was in elk geval dat de formerende kabinetspartijen zich later voor het blok voelden gezet met de miljardeninvestering die hier voortvloeide uit verplichtingen van het implementeren van een richtlijn van de toezichthouder.
Een woordvoerder van Actiz bevestigt anno 2020 dat er in de VVT-sector (verpleeghuizen-Wlz) sindsdien via deze route voor uitvoering van het kwaliteitskader totaal, betaald in diverse tranches, voor het laatst in 2021, een bedrag van 2,1 miljard euro beschikbaar is gesteld.
Kort Geding tegen zorgkantoren (10 september 2020)
Het Kort Geding deze maand wordt gevoerd door zorgaanbieders van alle Wlz-sectoren, dus behalve VVT-ouderenzorg (verpleeghuizen), óók door de gehandicaptenzorg en de Wlz afhankelijke GGZ. Zij allen daagden 10 september 2020 de zorgkantoren voor de rechter vanwege hun nieuwe inkoopkader 2021-2023. Tien advocaten ten behoeve van tegelijk 5 rechtszaken stelden de rechter in Den Haag de vraag of zorgkantoren betere Wlz-zorg mogen afdwingen via een nieuwe differentiatie in de inkoop?
De NZa heeft weliswaar een maximumtarief vastgesteld voor gehandicaptenzorg, ouderenzorg en GGZ. Maar de zorgkantoren die in 2020 nog 96 procent van dit NZa-maximumtarief betaalden, willen vanaf 2021 tot 2023 overgaan op een basistarief van 94 procent. Zorgaanbieders kunnen vervolgens plannen inleveren op het gebied van innovatie, bedrijfsvoering, passende zorg of duurzaamheid, waarmee ze alsnog die 2 procent er (weer) bij kunnen krijgen. De zorgaanbieders vonden dit voorstel onacceptabel en stapten naar de rechter. Zij stellen zo op een dergelijke manier geen kwalitatieve zorg te kunnen leveren. Uitspraak wordt verwacht rond 8 oktober 2020.
De verpleeghuiszorg in beweging (chronologie)
|
291012: Bruggen Slaan (regeerakkoord): 5,7 miljard ombuiging in de zorg, voor de “care” is dat 3,8 miljard 040716: IGZ publiceert lijst van 15.03.2016 met 150 verpleeghuisinstellingen die onder verscherpt toezicht staan 241016: Manifest Borst/Gaemers: 107.581 steunbetuigingen en Kamerbrede ondertekening 241016: Borst:”zo lang niet vaststaat wat minimale zorg is, eisen wij minimaal 2 verzorgenden op 8 bewoners” 291116: Fundus directeur: norm Borst niet realistisch: “het personeel is er gewoon niet”… 151216: ZiN: concept kwaliteitskader: geen personele norm, afspraak maken, anders inzet doorzettingsmacht 151216: ZiN:”geen bewijs voor eenduidig causaal verband tussen kwaliteit van zorg en personeelsmix” 130117: ZiN: definitieve kwaliteitskader verpleeghuiszorg: personele norm verpleeghuis wordt: (pg. 26) 130117: norm: altijd iemand aanwezig, bij intensieve zorgmomenten: minimaal 2 zorgverleners 130117: norm: 24/7 arts bereikbaar, binnen 30 min aanwezig; 24/7 verpleegkundige binnen 30 min aanwezig 170117: Pleidooi Verenso: medische adviesraad in elk verpleeghuis, waarlangs alle bestuursbesluiten moeten 160217: CPB: bezettingsnorm van 2 medewerkers op 8 bewoners, dan structurele investering van 3,1 miljard 310317: NZa impactanalyse: zegt dat uitvoering kwaliteitskader 1,3 miljard euro kost 310317: NZa: (aanbeveling) eerst efficiënte zorg, dan pas geld erbij (onderzoek Dageraad) 260417: Publicatie Contouren contracteringsbeleid zorgkantoren Wlz 2018 (sluit aan bij kwaliteitskader) 310517: VWS: kwaliteitskader verpleeghuiszorg van ZiN is juridisch geborgd en bindend 310517: VWS: met nu een minimale norm voor verantwoorde personeelssamenstelling 010617: voor 2017 is 200 mln. beschikbaar voor verpleeghuizen (100 mln. in januari 2017, nu nog 100 mln. erbij) 040717: van Rijn: verpleeghuizen krijgen vanaf 2018 er 435 mln. bij 040717: voldoen aan verpleeghuisnorm betekent 40.000 extra mensen erbij; +435 mln. betekent +7000 mensen 120717: Arbeidsmarktagenda 2023: t/m 2022 bedraagt totale werkgelegenheidsgroei in zorg 200.000 werkenden 200218: Voorzitter Kwaliteitsraad Zorginstituut Nederland: “Harde bezettingsnorm verpleeghuis bestaat niet” 120318: 40 verpleeghuizen (50 teams) experimenteren met samenstelling teams en context gebonden bezettingsnorm 010618: Voor implementatie van kwaliteitskader is in 2019 een bedrag van 600 miljoen euro beschikbaar 060618: deze 600 mln. euro erbij voor verpleeghuizen: 85% voor personeel, 15% voor overige hulp bij innovaties 201218: Aanbod van instrumenten vanuit beroepsorganisaties en ZN voor betere personeelssamenstelling 271218: NOS: “zwarte lijst verpleeghuizen bijna weggewerkt” 210119: Definitieve personeelsnorm en indicatoren opgenomen in het Kwaliteitsregister (doorontwikkeling) 040219: 40% van de 2,1 miljard die het kabinet extra heeft uitgetrokken voor de verpleeghuiszorg zal niet benut worden. 040219: Verklaring: Dat komt vooral door de krapte op de arbeidsmarkt en de beperkte bestedingsmogelijkheden 110419: NZa adviseert minister over bekostiging verpleeghuizen (met advies van 22 mei 2018) 160919: Nieuwe bekostiging verpleeghuizen op basis van integrale vergelijking (video + NZa informatiekaart) 141119: Minister geeft NZa opdracht nieuwe bekostiging verpleeghuizen uit te werken 240420: Protestbrief Wlz-sector aan zorgkantoren tegen bezuiniging in inkoopkader 270520: Protest Wlz-sector: “dat zorgkantoren teruggrijpen op bezuinigingen via lagere tarieven” 050620: Actiz: zorgkantoren geven voor 2021 maar 94% van het NZa-tarief met mogelijkheid extra opslag van 2% 050520: Wlz-inkoopkader 2021: zorgkantoren eigen beleid: Zilveren Kruis; CZ; Menzis; VGZ; DSW; Zorg & Zekerheid 050620: Kwaliteitsbudget verpleeghuiszorg 2021 als lumpsum verstrekt (350 mln.) + 2019 (600 mln.) + 2020 (500 mln.) 220620: Actiz kondigt Kort Geding aan: via vijf bij ActiZ aangesloten zorgorganisaties i.v.m. tariefkortingen 010720: Beleidsregel NZa Budgettair kader Wlz 2021 – BR/REG-21110 (via ZN) 100720: Nieuwsbericht NZa: 5861 plekken in het verpleeghuis zijn niet bezet 240820: DSW en Menzis hebben eigen inkoopbeleid Wlz 270820: NZa kondigt eerste proef aan met de nieuwe bekostiging verpleeghuiszorg met de integrale vergelijking 310820: Kwaliteitsindicatoren verpleeghuiszorg: Het ‘Handboek voor zorgaanbieders van verpleeghuiszorg 2020’ 100920: Kort Geding rechtbank Den Haag: Inkoopkader Wlz -aanbieders VGN + GGZ + 5 ouderenzorgorganisaties 110920: Voorliggende vraag aan rechter: “mogen zorgkantoren betere zorg afdwingen via differentiatie in de inkoop”? |
Nieuwe bekostiging passende verpleeghuiszorg
Voor beschrijving van passende zorg in het verpleeghuis is inmiddels ook een handboek beschikbaar. Voor bekostiging van deze passende zorg zet de NZa vanaf september 2020 in op de zogenaamde “integrale vergelijking” (video + NZa informatiekaart).
Binnen deze bekostigingsmethode worden zorgaanbieders op basis van kosten die zij maken en productie (zorg) die zij leveren met elkaar vergeleken. Hiertoe heeft de NZa eind 2019 al een uitvraag gedaan (de nulmeting) naar de kosten die aanbieders daadwerkelijk maken om hun verpleeghuiszorg te bieden. Het doel van deze nieuwe bekostiging is dat alle verpleeghuizen, ongeacht omstandigheden, dezelfde goede zorg kunnen leveren. Elk verpleeghuis krijgt nu nog hetzelfde maximumtarief per prestatie (zorgzwaartepakket). Verpleeghuizen met een vergelijkbare zzp-mix (zorgprofielen) ontvangen eenzelfde vergoeding. Een hogere zorgzwaarte betekent nu een hogere vergoeding.
Deze bekostigingsmethodiek veronderstelt dat er geen andere verschillen zijn tussen verpleeghuizen en biedt, aldus de NZa, weinig inzicht in meerkosten van die verschillen. Daar wil de NZa wat aan doen, want de toezichthouder wil kostenverschillen corrigeren als bv. (de kosten van) personeelsverzuim een relatie heeft met sociaaleconomische verschillen in een wijk of grootstedelijkheid. Dit moet uiteindelijk leiden tot maatwerktarieven.
De verwachting is dat de integrale vergelijking pas na 2021 in kleine stappen effect heeft op de bekostiging van verpleeghuizen. Ook in de jaren na 2021 wordt de nieuwe bekostigingsmethode verfijnd op basis van de resultaten en ervaringen.
Beschouwing
Met deze nieuwe bekostiging zal de verpleeghuissector te maken krijgen met extra administratieve lasten, omdat bij de aanloop extra data voor verschillende werkgroepen moeten worden aangeleverd. De door zorgkantoren gehanteerde korting op de tarieven, gepaard gaand met extra eisen, voorwaarden en arbeid als weer een gedeeltelijke compensatie, is een bekende handelswijze van inkopers. Dit wordt “herallocatie” genoemd. Uiteindelijk betekent dit links- of rechtsom altijd méér doen voor hetzelfde of minder geld, gegarneerd en politiek verkocht als kwaliteitsbijdrage en/of religie van triple aim.
Dat nu en in de toekomst het aanbod binnen verpleeghuizen achterblijft bij de vraag (blog) is zorgelijk en zal juist extramuraal gevoeld worden (blog). Dit gegeven het feit dat van de theoretisch beschikbare capaciteit in verpleeghuizen (2018) van 152.000 bedden de totale gecontracteerde c.q. geleverde intramurale capaciteit maar ongeveer 142.000 plaatsen omvat. Met andere woorden: een deel van de theoretisch beschikbare bedden in verpleeghuizen is daarmee niet ingevuld.
De meest voor de hand liggende verklaringen voor deze circa niet gevulde 6,5% zijn dat er vanwege personeelsgebrek, onvoldoende bouwkundige of functionele kwaliteit, frictieleegstand door bouwplannen en het aanhouden van een kleine buffer voor het voeren van een gezonde bedrijfsvoering géén gebruik kan worden gemaakt van deze plaatsen (TNO-rapport, 28 juli 2020). Dit gegeven rijmt met de ongewenste NZa-uitkomst van juli 2020 dat er op dit moment 5861 plekken in het verpleeghuis níet bezet zijn.
Het achterblijvende aanbod van verpleeghuiscapaciteit is een verontrustende conclusie gezien de dubbele vergrijzing. Bijvoorbeeld alleen al het aantal mensen met dementie met indicatie voor verpleeghuiszorg zal tussen 2015 (76.000) en 2040 (165.000) met +117% toenemen (RIVM, VTV 2018).
Andere verontrustende signalen in de sector VVT-Wlz zijn daar waar er op plaatsen wél gebouwd wordt aan nieuwe zorgvilla’s deze zich kenmerken door de gebrekkige transparantie van geleverde zorg (FTM, 18 juli 2020) en winstbejag van beleggers (FTM, 29 juli 2020). Over zorg in beweging gesproken…
Tot slot
Om het tij te keren zullen zorgorganisaties die verpleeghuiszorg leveren moeten kunnen investeren in preventie, opleiden en bijscholen van zorgmedewerkers, vastgoed en anders werken. Wat dan nodig is, is een steunende overheid, goede zorg, een faire transparante bekostiging met een goed contract met het zorgkantoor. Immers het gaat hier om zorg voor kwetsbare mensen die voor hun zorg 24 uur per dag direct afhankelijk van deze zorg of deze zorg in nabijheid nodig hebben.
In deze rubriek zijn al verschenen:
Bekostiging passende zorg in beweging: de GGZ (1)
Bekostiging passende zorg in beweging: de ziekenhuiszorg (2)
In deze rubriek zullen verder nog verschijnen:
Bekostiging passende zorg in beweging: de wijkverpleging (4)
Bekostiging passende zorg in beweging: de huisartsenzorg (5)
Eerdere blogs over ouderenzorg en de Wet Langdurige zorg:
13.12.2013: Knelpunten in de ouderenzorg bij afbouw van de AWBZ (decentralisatie, bezuiniging)
22.08.2013: Zorgsubstitutie binnen de ouderenzorg
26.01.2014: Ook de financiering van toekomstige ouderenzorg kan een gemengde bekostiging zijn
25.03.2014: Kwetsbare ouderen verblijven al langer in een kwetsbare thuissituatie (schrijnend)
12.07.2017: Tekort aan verpleegkundigen in alle sectoren van de zorg
24.07.2017: Verpleeghuizen (over personele tekorten, het Manifest en Kwaliteitskader)
31.07.2017: Wat worden bij verpleeghuizen de vervolgstappen in beleid? (…een kostenonderzoek!)
18.09.2017: Politiek let niet op bij implementatie kwaliteitsrichtlijn in verpleeghuizen (verrassing)
04.08.2017: Ouderenzorg: te veel beleid, te weinig financiering (meer papier, dan budget)
15.09.2017: Ook de bekostiging van extramurale ouderenzorg is maatwerk (uitrekenen dus)
06.12.2017: Mate van beschikbaarheid zorgverleners kleurt uitvoering van zorg (roeien en riemen)
12.12.2017: Zorgval in de ouderenzorg (een terugval in zorgtoewijzing, ná een Wlz-zorgprofiel)
22.01.2018: Niet alles kan thuis (Wet zorg en dwang, onder andere ten behoeve van dementerenden)
05.02.2018: Praktijkondersteuning huisartsenzorg is onmisbaar (ja, ook bij ouderenzorg)
12.02.2018: Discussie over investeringen in verpleeghuiszorg (beïnvloeding VWS v/h kostenonderzoek?)
14.02.2018: Er zijn (blijkbaar) twee soorten kostenonderzoeken (huisarts/Wlz)
19.02.2018: De moeizame start van het eerstelijnsverblijf (NB: ELV-bed per 2017 in basispakket)
11.06.2018: Ouderenzorg thuis in 2018: een update (Pact, ELV, casemanager, afwentelgedrag)
05.07.2018: De moeizame doorstart van het eerstelijnsverblijf (NB: ELV-bed per 2017 in basispakket)
08.09.2018: Inzicht in toekomstige ouderenzorg: meer ouderen, meer kosten
17.09.2018: Actiepunten ter voorkoming zorgval bekend, nu de aanpak (overbruggingszorg, EKT)
18.09.2018: De huisarts en de Wet langdurige zorg (sectoren, met behandeling, bijdrage, ANW)
27.10.2018: Zelfs de voortgang van het eerstelijnsverblijf verloopt moeizaam (NB: ELV-bed…)
15.01.2019: Ouderenzorg thuis en de Wet langdurige zorg
22.01.2019: Variabelen bij capaciteit huisartsenzorg bijtijds agenderen
30.01.2019: Casemanagement bij dementie (nu verpleegkundige, basispakket, weinig ingezet)
01.02.2019: Schaarste personeel bedreigt zorg (instroom, maar ook veel uitstroom)
06.02.2019: Minister: “kwaliteitskader geldt ook voor kleinschalige woonzorgvoorziening”
09.02.2019: De race tussen wonen en zorg (scheiden wonen en zorg, te kort aantal seniorwoning)
13.02.2019: Cliëntondersteuning: graag onafhankelijk en gratis (in wet: recht! Wlz en Wmo))
16.02.2019: Het wisselen van huisarts nader bekeken (ps: kwetsbare ouderen + Wlz)
21.02.2019: Term passende ouderenzorg blijkt toch verwarrend te zijn (kwetsbaren zijn allang bekend)
19.03.2019: Wachten op het wegwerken van wachtlijsten (treeknormen, zorgplicht, basispakket)
21.03.2019: Veranderingen medische zorg in kleinschalige woonzorgvoorziening (1): Wzd
23.03.2019: Veranderingen medische zorg in kleinschalige woonzorgvoorziening (2): financiën
26.03.2019: Veranderingen medische zorg in kleinschalige woonzorgvoorziening (3): team
25.04.2019: Uitstel ruimere integrale financiering binnen de Wet langdurige zorg (te duur)
08.05.2019: Mag aantal uren verpleging in palliatieve setting worden gemaximeerd? (1) (nee)
03.07.2019: Mag aantal uren verpleging in palliatieve setting worden gemaximeerd? (2) (nee)
06.07.2019: Geen ruimere indicatie voor tarief intensieve zorg bij een Wlz-zorgprofiel (alleen VV)
09.07.2019: Slechts deel huisartsenposten beloont huisarts voor extra ANW-werk in Wlz (32%)
11.07.2019: Wordt onvrijwillige zorg (Wzd) straks wel vrijwillig gegeven?? (3 functies ingevuld?)
15.07.2019: Checklist bij huisartsenzorg en Wlz: acht vragen (puntenlijst alvorens inschrijving)
26.08.2019: Wlz ook voor permanent zorgintensieve GGZ-problematiek
06.09.2019: Wlz-indicatie mét behandeling en ANW-spoedzorg: des huisarts? (maar geen plicht)
26.09.2019: Stuwmeer van wachtenden met Wlz-indicatie (nog) niet op juiste plek (300.882)
28.09.2019: Wet zorg en dwang na jaren van discussie nu wel heel dichtbij (per 2020, functies?)
09.10.2019: SO en AVG, welkom in de Zorgverzekeringswet (per 2020, maar wel na verwijzing)
17.10.2019: De consequenties van wachten op plek in verpleeghuis (totaal 16.382)
01.11.2019: Medische zorg verstandelijk gehandicapten onder druk: wie is verantwoordelijk?
08.11.2019: Gezocht: een bed voor verblijf, onderzoek of herstel (ELV, GRZ, verpl.huis, zkhs, respijt)
02.01.2020: Financiële staat: vraag/antwoord (12) (ELV-bed, oorzaken tekort, wachten verpleeghuis)
14.01.2020: Intramuraal beddentekort geeft extramuraal het ongemak (tekort verpleeghuisbed)
20.01.2020: Thuiswonende ouderen op weg naar hun zorg in 2030 (rapport Oud en zelfstandig 2030)
29.05.2020: Randvoorwaarden zorg voor mensen met beperking concreter beschrijven (Wlz)
03.06.2020: Randvoorwaarden bij Wlz-zorg: vraag/antwoord bij het convenant (wlz en huisarts)
16.06.2020: Consequenties toename extramuraal gegeven Wlz-zorg: voor cliënt (1) (wachtenden)
18.06.2020: Consequenties toename extramuraal gegeven Wlz-zorg: voor HA en SO (2) (2 bronnen)
28.08.2020: Verpleeghuiscapaciteit: aanbod blijft achter bij vraag. Wat nu? (extramurale gevolgen)