Het plan van politieke partij SP om de zorg voortaan totaal inkomensafhankelijk te bekostigen, is door velen wel wat al te makkelijk naar de prullenbak verwezen. In dit SP-voorstel gaan de lagere en middeninkomens er fors op vooruit: tussen de 3,5 procent en 4,2 procent. De hoogste inkomens daarentegen leveren in doorsnee 3,9 procent in.
Wat houdt het voorstel in? (Bron: CPB: doorrekening SP-voorstel)
|
De huidige financiering via de zorgpremies en het eigen risico komen te vervallen, evenals de zorgtoeslag. Daartegenover staat dat de inkomensafhankelijke bijdrage wordt verhoogd, doordat ook de huidige maximum premiegrens komt te vervallen. Ten slotte worden de belastingtarieven in de inkomstenbelasting aangepast, zodat het geheel (ex ante) neutraal is voor het EMU-saldo. Voor inkomens boven het aangrijpingspunt van de tweede belastingschijf (€20.939) worden de tarieven verhoogd. Voor inkomens onder dit punt wordt het tarief juist verlaagd. Overzicht maatregelen: · Het verplicht eigen risico in de Zorgverzekeringswet (Zvw) van 385 euro komt te vervallen en er komt een verbod op het vrijwillig eigen risico. · De nominale premie ter financiering van de Zvw (1.523 euro) komt te vervallen. · De zorgtoeslag wordt afgeschaft. · De maximum premiegrens voor de inkomensafhankelijke bijdrage ZVW (€58.626) komt te vervallen. · De tarieven in de inkomstenbelasting gaan omhoog voor personen met een belastbaar inkomen boven 20.939 euro. · Het tarief in de inkomstenbelasting gaat omlaag voor personen met een belastbaar inkomen onder de 20.939 euro. |
Commentaar
Het sterke punt van dit voorstel, is dat bij een stelsel, waarvan door velen wordt gesteld dat het gebaseerd is op solidariteit, dan ook een transparante financiële solidariteit hoort. Financiële solidariteit betekent dat financieel draagkrachtigen naar rato meer betalen dan de minder draagkrachtigen. En daar hoort dan, zoals nu wel, geen plafond meer bij. De kritiek van vele zorgeconomen dat bij dit voorstel niet door de SP beschreven “gedragseffecten” zich zullen voordoen, zal waar zijn. Maar ook nu met het huidige stelsel zijn er gedragseffecten, die merkbaar zijn: denk aan zorgmijden en het louter om financiële reden kiezen voor een andere zorgverzekeraar, een collectiviteit, een vrijwillig eigen risico, een budgetpolis. Zijn dat dan geen “gedragseffecten”? Die toch ook niet passen bij financiële solidariteit? Kortom, zorgeconomen e.a.: definieer eerst eens wat financiële solidariteit (dan wel) betekent.
Kritiek
Ook ik kijk kritisch naar het SP-voorstel, zeker als het eerste wat vervolgens wordt beschreven de “inkomenseffecten” zijn. Minister Hugo de Jonge had het moeilijk afgelopen zondag (27.10.2019) in Buitenhof. Om uit te leggen hoe wij de komende 20 jaar de zorg gaan bekostigen, wetende dat:
- Het aantal 75+ verdubbelt, het aantal 90+ verdrievoudigt en het aantal 100+ verviervoudigt
- Dat de vraag hoe duur de zorg in Nederland mág worden in de uitzending niet werd beantwoord, maar dat van een verdubbeling van het huidige zorgbudget (85 miljard) “geen sprake kan zijn”
- Dat nu het kabinet zich vanwege een tekort zich inzet om meer zorgpersoneel te werven, wetende dat tijdens de vorige kabinetsperiode er 80.000 zijn ontslaan. Is dit niet een stuitend voorbeeld van kortetermijnpolitiek, stelde de interviewer…
- Nu werken er 1,2 mln. mensen in de zorg, van de beroepsbevolking is dat 1 op 7. Maar dat gaat met verdubbeling van de zorgvraag zeker niet 1 op 4 worden, aldus de minister
- Een veel urgenter probleem dan geldtekort, is het tekort aan personeel
- Het huidige aantal beschikbare mantelzorgers tussen 50 en 65 jaar zal in de komende 20 jaar, terwijl ze dan harder nodig zijn dan ooit, halveren
- Zorgbeleid (toegankelijkheid, betaalbaarheid, kwaliteit-doelmatigheid) loopt voor de toekomst, aldus de minister, langs drie wegen: 1. Meer inzetten op voorkomen. 2. Meer inzetten op innovatie en arbeid sparende technologie. 3. “Stelselwijzigingen zijn niet te voorkomen” (voor de zomer 2020 wordt het plan daarbij gepresenteerd), waarbij ‘meer regie in de regio’ en ‘belonen van de regio bij investering in preventie’ alvast als aanpassingen werden genoemd
- Maar RIVM heeft nu juist gesteld dat 2/3 van de toekomstige kostenstijgingen het gevolg zijn van technologie en nieuwe geneesmiddelen. Moeten we dat dan wel doen? Ja, zegt de minister, maar de technologie moet er niet “bij” komen, maar moet komen “in plaats van”
Stelselaanpassingen
Betaling van zorgkosten is met al deze punten voor allen slechts één te beantwoorden toekomstige items. Dat maakt een stelselaanpassing ook zo complex. En wat is de visie op te organiseren regionale tweedelijnszorg, wetende dat deze zorg (2020: 26,3 miljard) ongeveer 50% is van de totale kosten Zorgverzekeringswet (2020: bruto: 51 miljard) (blog)? Wat mij bij het presenteren van voorheen het Nationaal Zorgfonds en nu de 100% inkomensafhankelijke betaling opvalt, is het radicale van de koerswijziging. Het kan en mag ook stapsgewijs.
De toekomstige betaling van de zorg zou voor mij een combinatie zijn van betaling door werkgevers (belang van gezonde werknemers), burgers (met verzekeringsplicht en inspraakrecht) en een BOP (blog)
|
Als Nederland kiest voor een solidair zorgstelsel, dan heeft dat consequenties: voor wetgever, betaalbaarheid, zorgverlener en burger/patiënt * Rode draad: wat kun je zélf bijdragen om het geheel beter te laten functioneren? * Vervanging van vier stelselwetten door één zorgwet * Betaling nieuwe zorgwet via drie componenten: werkgeversdeel – eigen betalingen burger – BOP * Eigen betalingen burger zijn lineair inkomens- en vermogensafhankelijk, onder andere de maandpremie * BOP = Belasting Ongezonde Producten: hoe ongezonder het product, hoe hoger de heffing * BOP-opbrengst gaat geheel naar centrale zorgkas * Afschaf vrijwillig eigen risico * collectiviteit geldt voor alle burgers óf voor niemand |
Het is aan de minister te bepalen wat de omvang van basispakket is. Als 8 leefstijlgedragingen een grote rol spelen bij het krijgen van een chronische aandoening. En als 15 chronische aandoeningen verantwoordelijk zijn voor 80% van de kosten van chronische ziektes (blog), dan is een BOP rechtvaardig. Dan is het onzin om dit door de burger te laten betalen. Het SP-plan is wat betreft een volledige inkomensafhankelijke betaling te radicaal. Dat de burger die meebetaalt inspraak heeft, lijkt me evident. Mits aan de keuze meteen het prijskaartje kan worden gekoppeld. Voor dat resterende deel van de zorgkosten waar de burger (wel) de kosten voor moet gaan dragen, mag, meer dan nu, ten behoeve van de gestelde solidariteit een meer inkomens- en vermogensafhankelijke bijdrage worden gevraagd.
Eerdere blogs over stelselwetten en het zorgstelsel
06.12.2013: Bij problemen met zorgcontractering kiest de rechter voor de overheid
04.02.2014: Wetswijziging geeft zorgverzekeraar een nog betere onderhandelingspositie
23.04.2014: Opheffen vrije artsenkeuze is in zorgakkoord onderdeel van politieke deal
04.06.2014: Besluit over keuzevrijheid voor zorgaanbieder wordt dans om de macht (1)
10.06.2014: Besluit over keuzevrijheid voor zorgaanbieder wordt dans om de macht (2)
12.01.2017: Een inkomensafhankelijke betaling hoort bij een solidair zorgsysteem
21.02.2017: Aanpassing premiebetaling zorg stuit op verzet
06.06.2017: Winst zorgverzekeraars: niet uitkeren, maar in zorg herinvesteren
26.06.2017: Met een goede risicoverevening is slechts een verzekeraar voldoende
28.06.2017: De overheid moet voor zorgfinanciering de besluiten nemen
18.07.2017: Is minder marktwerking in het zorgstelsel nog een agendapunt (1)?
10.08.2017: Kunnen zorgverzekeraars zich meer van elkaar onderscheiden?
16.08.2017: Voor deze film hoef je niet naar de bioscoop
24.08.2017: Het risico van het Eigen Risico in het zorgstelsel
04.09.2017: Het contract bij zorginkoop
27.09.2017: Bij dit zorgstelsel betaalt de burger de prijs
04.12.2017: Premiereductie betaald van zorggeld
21.12.2017: Actieve participatie burger nodig bij beheersen van zorgkosten
06.01.2018: Analyse niet-gecontracteerde zorg nodig voor goede zorgrelatie (1)
10.01.2018: Is minder marktwerking nog een agendapunt (2)?
25.01.2018: Analyse niet-gecontracteerde zorg nodig voor goede zorgrelatie (2)
23.02.2018: Inzicht in prijs, dan pas uitzicht op een oplossing
12.03.2018: De zorg en de kunst van het kiezen
27.04.2018: Regionalisering van de zorg: wat willen burgers en zorgaanbieders?
28.04.2018: Bij kostenbeheersing in de zorg draagt ieder een bij
22.05.2018: Politieke discussie nodig bij inzet van publieke middelen
05.06.2018: Informatieovervloed op zorgverzekeringsmarkt voelt als doolhof
18.06.2018: De belangen bij aangekondigde wetswijziging Wmg
21.06.2018: Gevolgen van veranderingen in zorg richting 2040
29.06.2018: Leiden stelselperikelen ook tot stelselwijzigingen?
10.07.2018: Maak bekostiging ziekenhuiszorg 100% transparant
20.08.2018: Het waardegericht kunnen inkopen is een illusie
05.09.2018: Preferentiebeleid: van kostenbeheersing tot perversiteit
12.09.2018: Verbod op winstuitkering aan zorgverzekeraars is een goede zaak
14.09.2018: Aantal ZZP’ers van invloed op hoogte zorgpremie
20.09.2018: Zoektocht naar maatregelen kostenbeheersing nog volop gaande
24.09.2018: Inzicht geven in prijs medicijn is taak van overheid
28.09.2018: Stelseldiscussie lijkt onontkoombaar: niet top-down, maar bottom-up
13.10.2018: Wouter Bos: “Stop met wegduiken voor pijnlijke keuzes in de zorg”
08.11.2018: Selectief commentaar NZa bij verschijnen monitor zorgverzekeringen
29.11.2018: Persbericht: “zorgstelsel vertoont ernstige gebreken”
03.12.2018: Dezelfde eigen bijdrage voor iedereen lijkt in de Wmo niet houdbaar
10.01.2019: Aanbevelingen voor betere uitvoering van de Jeugdwet
18.01.2019: Prijs weesgeneesmiddelen: van verontwaardiging naar aanpak
04.02.2019: Duidelijker financieel kader bij betaling niet-gecontracteerde zorg
23.02.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (1) (over het msb)
25.02.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (2) (over afname aantal ziekenhuizen)
27.02.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (3) (over opvolging DBC-systematiek)
01.03.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (4) (over samenwerking met ziekenhuizen)
04.03.2019: Contracteerproces huisartsenzorg heeft reanimatie nodig
11.03.2019: Voorwaarden toetreding zorgaanbieder: van denken naar doen
13.03.2019: Torn niet aan de keuzevrijheid van de burger
19.03.2019: Wachten op het wegwerken van wachtlijsten
15.04.2019: Is minder marktwerking in het zorgstelsel nog een agendapunt (3)?
18.04.2019: Reactie op: “veel ziekenhuiszorg heeft geen enkel nut”
05.05.2019: De vijf ringen van het praktijkhouderschap
04.07.2019: Samenhang is ZINVOL: zorgwetten inhoud nastreven voorwaarden etc.
15.07.2019: Checklist bij huisartsenzorg en Wlz: acht vragen
24.07.2019: Aanpassing zorgstelsel: een bijdrage aan het debat
21.08.2019: Wáár blijft het totaalplaatje?
12.09.2019: Integreer monitor zorgverzekeringen met alledaagse zorg
23.09.2019: Hogere letselschadeclaims gaan leiden tot extra kosten burger
21.10.2019: Stand van de zorg 2019