Hoe staat het met het Integraal Zorgakkoord (IZA)? Op 16 september 2022 ondertekenden 12 partijen het Integraal Zorgakkoord (IZA). Sinds 24 januari 2023 zijn ook huisartsen aangesloten, na toezeggingen/afspraken over landelijke implementatie van ‘meer tijd voor de patiënt’ (blog, 8 juli 2023) en een andere organisatie van de avond-, nacht- en weekendzorg (blog, ANW- diensten). Deze blogtitel kwam eerder aan de orde.

02.03.2023: Leiden afspraken integraal zorgakkoord tot beter resultaat (1)? (transitie/govern./prev./OECD)

Voor alle duidelijkheid, de 12 ondertekenende partijen vormen niet het hele zorgveld en bestonden uit ActiZ, de Nederlandse GGZ, Federatie Medisch Specialisten, InEen, Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, Patiëntenfederatie Nederland, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland, Zelfstandige Klinieken Nederland, Zorgthuis.nl, Zorgverzekeraars Nederland en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Bij de voortgang/uitwerking van IZA wordt gewerkt met een 8-punten agenda (blog), met uitwerking aan thematafels volgens de principes van passende zorg (stand van zaken, 16 maart 2023) en met intensievere samenwerking, ook tussen zorg en het sociale domein.

Principes passende zorg

De 5 beschreven principes van passende zorg zijn:

• Zorg is waarde gedreven. Dat betekent dat het effectieve zorg is, met meerwaarde voor de patiënt en doelmatige inzet van mensen, middelen en materialen. Om dit te bereiken wordt ingezet op duidelijkheid over wat passende zorg is en wat niet: verbeteren en verbreden van de toets op het basispakket en op regionale zorgcoördinatie, waaronder acute zorg (blog/blog/blog).
• Zorg komt samen met en rondom de patiënt tot stand, ondersteund door informatie passend bij de vaardigheden van de patiënt. Het gaat bijvoorbeeld om gezamenlijk besluitvormingsproces tussen patiënt en zorgprofessional, inclusief meer tijd voor de patiënt.
• Zorg is de juiste zorg op de juiste plek, op het juiste moment en door de juiste professionals: dichterbij waar kan, verder weg waar moet. Hiertoe behoren een versterking van de eerstelijnszorg en allerlei transformatieplannen van deelnemende zorgpartijen.
• Zorg gaat ook over gezondheid in plaats van alleen over ziekte, waarbij een gezonde samenleving centraal staat. Met vooral aandacht voor samenwerking tussen het sociale domein, eerste lijn en GGZ.
• Zorg vindt plaats in een prettige en goede werkomgeving voor professionals met als speerpunten de arbeidsmarktsituatie en het verminderen van de regeldruk.

Om binnen IZA de beweging naar deze passende zorg te maken, moeten de volgende randvoorwaarden worden ingevuld: regionale samenwerking, gegevensuitwisseling en digitalisering en contractering.

Tot zover deze inleiding, de vraag is hoe verder. Over informatie over voortgang aan thematafels ná 16 maart 2023 (Kamerbrief, 1^e wapenfeiten IZA, 16 maart 2023) beschik ik niet. Wel hebben veel opinieleiders een bijdrage geleverd, met mogelijke relevante gegevens over IZA-plus- en minpunten. Daarover gaat deze blog.

 

 

Beschouwing

Allereerst is het opvallend dat de ondertekenende partijen na val van het kabinet (7 juli 2023) vooraf de stelling innemen dat de politiek ondanks de val van het kabinet de uitvoering van het Integraal Zorgakkoord (IZA) moet blijven steunen (brief, 13 juli 2023). Want, zo is te lezen, “de noodzakelijke transformaties in de zorg, zoals preventie, verkleinen van gezondheidsverschillen, duurzaamheid, arbeidsmarkt en betere gegevensuitwisseling komen alleen van de grond met politieke steun”. Begrijpelijk nu, maar de vervolgvraag is wel, wat het nieuwe kabinet ná de verkiezingen van november 2023 gaat doen?

Wordt het IZA, dan wel de 5 huidige funderende stelselwetten in de zorg, in het volgende regeerakkoord nog aangepast (voorbeeld)? Bijvoorbeeld om de aangekondigde domein overstijgende samenwerking van een (nieuw) fundering te voorzien? Wie het weet, mag het zeggen, want de staat van de context voor de nabije toekomst (staat economie + oorlog + dalend overheidsvertrouwen) is broos.

Een van de punten is de vraag of het IZA-transitiebudget (€2,8 miljard) in volle omvang straks bij een nieuw kabinet blijft bestaan. Onze ex-minister van Financiën en huidig bestuursvoorzitter van een van de zorgverzekeraars zegt namelijk specifiek daar wat over: Zorgvisie, 11 juli 2023

“De gezondheidszorg staat voor ingewikkelde keuzes, waarvoor uitstel niet in het belang van het land zou zijn. Politici moeten een afweging maken over wat goed is voor het land, hun eigen politieke belang en in hoeverre ze het wel of niet nodig vinden rekening te houden met veranderende politieke verhoudingen na de verkiezingen. Helaas zie je vaak dat de verkiezingen dan een makkelijk excuus zijn om moeilijke keuzes over te laten aan een nieuw kabinet. Dat VWS in het IZA-overleg minder gewicht in de schaal legt als scheidsrechter, maakt volgens Bos niet zo veel uit. Een manco aan het Nederlandse zorgstelsel is dat er geen partij is met echte doorzettingsmacht, ook VWS niet. In die zin mis je VWS dus ook niet. VWS agendeert en bemiddelt vooral. Bos raadt zorgaanbieders aan om door te gaan met impactvolle transities in de regio. “Dit kabinet heeft daarvoor 2,8 miljard euro beschikbaar. Een nieuw kabinet gaat misschien bezuinigen. Uitstel loont niet. Als zorgaanbieders dat doen, blijkt straks misschien dat ze verkeerd hebben gegokt.”

In zijn commentaar lees ik, naast zijn opmerking over het transitiebudget, verder twee zaken: de overheid is bij de IZA-uitwerking minder belangrijk dan verzekeraars en aanbieders (“VWS bemiddelt vooral”). En ik lees dat niemand doorzettingsmacht heeft. Beide factoren maken de IZA-uitkomsten in een polderlandschap onzeker. Over aangepaste IZA stuttende wetgeving geen woord.

Op dit moment zijn 86 aanvragen met transformatieplannen ingediend, zo meldt Zorgverzekeraars Nederland. Dertien zijn er goedgekeurd, zestien zijn afgekeurd. De rest is nog in behandeling (FD, 8 augustus 2023). Met de hoop dat als de uitkomsten van goedgekeurde projecten gunstig zijn, een bredere inzet, zonderbegeleidend omzetplafond, mogelijk wordt gemaakt. Deze opinieleider houdt verder een pleidooi om transformatieplannen niet te laten goedkeuren door verzekeraars, maar door een daarvoor beter gekwalificeerde organisatie: ZonMw (Zorgvisie, 31 mei 2023). Goed punt!

Een tweede discussiepunt bij de IZA-uitwerking is de bureaucratische en administratief belastende regelgeving rondom de transformatieplannen (zie ook blog, 2 maart 2023). Lees voor de aardigheid dit artikel (Z&I, 17 maart 2023) inclusief de conclusie dat het eerste IZA jaar in het teken staat van plannenmakerij. Ook is er weerzin te lezen tegen het feit dat vele consultants worden ingeschakeld, om vanwege complexiteit transformatieplannen te laten schrijven, dan wel deze plannen te begeleiden (hier + hier + hier + hier + hier + hier + hier).

De achterliggende reden is dat zorgverleners van de werkvloer te weinig vertrouwd worden, dan wel als (te) ondeskundig worden beschouwd om te weten welke veranderingen noodzakelijk zijn. Maar waarom zou een zorgverlener die het werk uitvoert ondeskundiger zijn dan een consultant die het werk alleen kent van een rapport?

Persoonlijk heb ik zelden een rapport van een consultant gelezen die afstand neemt van een ministerieel standpunt. En nooit heb ik in een rapport de kosten (“205 miljoen”) gelezen van het schrijven van een rapport, dan wel uitleg vooraf waarom 5500 fte ambtenaren op VWS niet zelf in staat zijn te beschrijven hoe de vork in de zorgsteel zit. Mogelijk niet uniek voor alleen het zorgministerie (Correspondent, 27 mei 2023).

In elk geval is het nodig om bij transformatie burgerraden/clientraden (hier) te betrekken (zie pg.13/14/15 van 18) en in elk geval de professional meer “rommelruimte” (hier) te geven om vrij te kunnen in- en uitademen. Waarom? Omdat “de zorg is en steeds meer gedifferentieerd, gepersonaliseerd en specifiek wordt” (ziecommentaar). En de zorgprofessional, verantwoordelijk gehouden voor de uitvoering van deze persoonsgerichte zorg, dan uiteraard ook inspraak dient te hebben in de randvoorwaarden.

Een derde discussiepunt is het doel wat geformuleerd wordt als “versterking van de eerste lijn”. Een doel, waarvan het nut al in 2004 is aangetoond (Gezondheidsraad, European primary care, 16 december 2004). Wetend dat het IZA het vooral heeft over de 5W (wie, wat, waar, wanneer, waarom) en amper (artikel) over de 1H (hoe), ben ik extra nieuwsgierig hoe dit nu binnen alle bestuurlijke overleggen met wisselend voorzitterschap zal worden aangepakt. Met op de achtergrond de situatie zoals benoemd door de OECD, waarover al in meerdere blogs geschreven…

02.03.2023: Leiden afspraken integraal zorgakkoord tot beter resultaat? (transitie/govern./prev./OECD)

07.04.2023: Rapport “De basis op orde”, nu voortgang aan IZA-thematafel 1^e lijn (RVS-IZA/OECD)

…maar waarop nog geen enkele bestuurder en/of ambtenaar en/of verzekeraar publiekelijk commentaar heeft gegeven. Wegkijken is niet de oplossing. Een reactie hierop is onmisbaar, als daadwerkelijk versterking eerste lijn wordt gewenst (Kamerbrief VWS, 16 maart 2023, pg. 7 van 18).

Noodzakelijk, deze reactie, zeker nu brancheorganisaties nieuwe instructies gaan krijgen en de waarde van een sterke eerste lijn al minstens 20(!) jaar bekend is.

21.07.2023: Nieuwe contractinstructies toezichthouders richting brancheorganisaties (acm/nza)

De bedoeling was dat er eind 2022 een visie en plan van aanpak voor versterking eerste lijn zou liggen. Er zijn, naar ik begrijp, wel een aantal stappen gezet, maar het is toch nog een ingewikkeld traject gebleken dat meer tijd kost. Dit heeft onder andere te maken met de deelname van een aantal kleinere partijen die niet bij de andere IZA thema’s betrokken zijn.

Daarnaast zullen taken en rolverdeling binnen de eerste lijn ook afgestemd moeten worden met anderen, waaronder samenwerkingspartners GGZ en ziekenhuizen (mededeling LHV).

Tot slot

Het IZA is onderdeel in de keten IZA + TAZ + WOZO + GALA + SPUK(+ 3 augustus 2023).  Preventie valt vooral onder GALA: het “Gezond en Actief Leven Akkoord”. Uiteindelijk zullen goed gekeurde transformatieplannen worden opgenomen in de contracten tussen verzekeraars en zorgverleners (pg.14). Wat hier de bedoeling is, is per jaar vastgelegd in een spoorboek en hedendaagse zorgcontractering was nog recent het onderwerp in een serie van 5 blogs.

13.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (1) (IZA, transformatie, beoordelingskader, ongelijkwaardig)

15.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (2) (minister spoorboek, nieuwe Handreiking contract)

19.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (3) (bijdragen advocaatkantoren contract)

22.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (4) (NZa monitor contractering 2022)

21.07.2023: Nieuwe contractinstructies toezichthouders richting brancheorganisaties (acm/nza)

Hoe moeilijk zorg transformeren en contracteren in de goede richting kunnen zijn, is  hier en hier en hier nog eens beschreven.

Ook het nieuwe kabinet kan ermee aan de slag, met een hopelijk minder krampachtig standpunt dan Rutte IV ten aanzien van stelselaanpassingen.

Eerdere blogs in relatie met Integraal Zorgakkoord

13.05.2022: Op weg naar een integraal zorgakkoord (toelichting op 7 agendapunten bij IZA)

15.08.2022: Conceptversie Integraal Zorgakkoord is te ingewikkeld (geen 5W1H-SMART bij ZINVOL)

18.08.2022: Zorgplicht zorgverzekeraars blijft een (te) vaag omschreven begrip (plicht à “samen”)

23.08.2022: Méér armoede schaadt gezondheid en levenskwaliteit (actie bij inflatie/energiecrisis)

25.08.2022: Bij budgetdiscussie huisartsenzorg worden 2 kernpunten gemeden (1) (belang/inkoop)

30.08.2022: Bij budgetdiscussie (huisartsen)zorg worden 2 kernpunten gemeden (2) (ZV-insteek)

05.09.2022: Besluitvorming Integrale Zorgakkoord lijkt haastklus (LR-raadpleging in 4 dagen…)

09.09.2022: Eerste publieke reacties op het Integrale Zorgakkoord (GGZ-client tegen, werkgever voor)

13.09.2022: Huisartsen en wijkverpleging wijzen huidig zorgakkoord af (ANW/MTVP-garanties)

27.09.2022: Financiële staat: vraag/antwoord (16) (Contract 2023, onderhandel CPI/23% omzet)

14.10.2022: Ineens gaat IZA-discussie over doorzettingsmacht en leiderschap (Meijman, NZa, ZiN)

19.10.2022: Een andere blik op voorkomen, verplaatsen en vervangen van zorg (substitutie/IZA)

24.11.2022: Moedig statement KNMG-voorzitter over preventie (IZA: meer sociale determinanten)

02.01.2023: Beslommeringen op de zorgmarkt (3 deelmarkten: stand van zaken begin 2023)

02.03.2023: Leiden afspraken integraal zorgakkoord tot beter resultaat (1)? (transitie/govern./prev.)

09.03.2023: Voorkómen ziekten betekent beleid richting meer bestaanszekerheid burger (1)

13.03.2023: Voorkómen ziekten betekent beleid richting meer bestaanszekerheid burger (2)

17.03.2023: Over personele tekorten en het daardoor niet krijgen van zorg (2 mln. burgers!)

21.03.2023: Staan huisartsen op scherp richting hun nieuwe bekostiging? (PKO22, IZA, contract)

23.03.2023: Ouderenzorg: hindernissen overgang kwaliteitskader naar kwaliteitskompas (Wlz)

04.04.2023: Zélf richting geven aan sturing zorgaanbod en bedrijfsvoering (Commercie,PKO,IZA etc.)

07.04.2023: Rapport “De basis op orde”, nu voortgang aan IZA-thematafel 1^e lijn (RVS-IZA/OECD)

12.04.2023: Over zorgcoördinatie bij acute zorg en nog te plegen interventies (bekostiging-HDS-HA)

18.04.2023: Zware verantwoordelijkheid voor regionale organisatie bij ouderenzorg (KWO-Wlz)

20.04.2023: Zorg voor publieke gezondheid hoort thuis bij alle departementen (Wpg/GGD)

26.04.2023: Laat rechter spreken over status wachtenden in GGZ (84.000, Treeknorm, verevening)

08.05.2023: Behoud van kernwaarde continuïteit als baken van vooruitgang (commercie/ketens-contract)

16.05.2023: Proactief toezicht budgetkader huisartsenzorg niet onmogelijk (-154 mln.in 2022)

23.05.2023: Zorgcoördinatie acute zorg is in 2025 regionaal geregeld (ZCV-ZCC in 11 ROAZ)

27.05.2023: Huisartsen stellen beroep in bij hoogste rechter economisch bestuursrecht (CBb)

12.07.2023: Huisartsen geven helder advies over triagering bij coördinatie acute zorg (dichtbij!)

05.06.2023: LHV beroept zich bij MTVP-bekostiging op ‘afspraak = afspraak’ (IZA tekenvoorw.)

13.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (1) (IZA, transformatie, beoordelingskader, ongelijkwaardig)

15.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (2) (minister spoorboek, nieuwe Handreiking contract)

19.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (3) (bijdragen advocaatkantoren contract)

22.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (4) (NZa monitor contractering 2022)

28.06.2023: In RVS-rapport ‘Met de stroom mee’ 11 aanbevelingen. En nu? (wijziging zorgstelsel)

08.07.2023: Ontknoping MTVP-bekostiging huisartsenbasiszorg doet geen recht aan urgentie

21.07.2023: Nieuwe contractinstructies toezichthouders richting brancheorganisaties (acm/nza)