Het is bekend dat een adequaat contracteerproces noodzakelijk is om de in IZA (Integraal Zorgakkoord, 16 september 2022) afgesproken transities daadwerkelijk mogelijk te maken. In de zorgcontracten tussen individuele zorgverzekeraars en individuele zorgaanbieders zouden de overeengekomen rechten en plichten, horend bij de beoogde transitie richting passende zorg, terug te vinden moeten zijn. Deze blog gaat over deze zorgcontractering 2024.
In een Kamerbrief eind november spreekt de minister vooral geruststellende woorden (citaat): ”Op dit moment zijn er landelijk gezien een zeer beperkt aantal signalen die erop wijzen dat er sprake is van een moeizame contractering, waarbij partijen er niet goed samen uitkomen”.
Wat zegt de minister precies?
Kamerbrief VWS, 27 november 2023
|
“Inmiddels is het contracteerproces voor 2024 in volle gang. In deze Kamerbrief geef ik, zoals toegezegd in het commissiedebat over het Integraal Zorgakkoord op 11 oktober jongstleden, inzicht in de huidige stand van zaken omtrent de zorgcontractering. De kernpunten van deze brief zijn: · Er zijn geen brede signalen die erop duiden dat de zorgcontractering met het oog op 2024 moeizaam verloopt. Ik wil waken voor landelijke interventies of monitoring van de contractering, om zoveel mogelijk rust te behouden aan de lokale onderhandeltafel tussen aanbieders en verzekeraars. · Het tijdig afronden van de contractering vraagt stevige inspanning van zowel zorgaanbieders als zorgverzekeraars. In het IZA is afgesproken om de komende jaren het contracteerproces zodanig te verbeteren dat er ruim voor het einde van het jaar duidelijkheid is voor verzekerden welke zorg wel en niet gecontracteerd is. Partijen zetten hier met een breed verbetertraject volop op in. · Begin 2024 zullen de IZA-partijen terugblikken op het huidige contracteerseizoen. De hieronder beschreven evaluatie van de NZa is hier input voor. De Tweede Kamer wordt over de uitkomsten geïnformeerd”. |
Reacties op deze contractering 2024
Er zullen ongetwijfeld sectorverschillen zijn wat betreft contractering. De minister meldt in bovenstaande Kamerbrief dat “nagenoeg alle ziekenhuizen en grote GGZ-instellingen uiteindelijk worden gecontracteerd door verzekeraars. Men heeft elkaar namelijk nodig om enerzijds te voldoen aan de zorgplicht in de regio en anderzijds om de exploitatie van een instelling te borgen. Bij de overige sectoren zoals de eerstelijnszorg, de kleine GGZ-aanbieders en de wijkverpleging is voor het merendeel de contractering wel degelijk afgerond om en nabij 12 november (einde citaat)”.
Toch zijn er ook dit jaar weer ontluisterende verhalen over contractering te lezen. Bijvoorbeeld van een psychiater (hier, 23 november 2023) en een fysiotherapeut (hier). Maar ook een in de zorg bekend advocatenkantoor stelt als conclusie: “het IZA wordt door zorginkopers helaas niet altijd nageleefd”. En meldt in het artikel dat dit ertoe heeft geleid dat een aantal partijen zich genoodzaakt zagen naar de rechter te stappen om nakoming van het IZA af te dwingen. In onderstaand kader deze drie rechtszaken.
Maverick advocaten: “Willen VWS en NZa het IZA laten slagen dan moeten zij zorgverzekeraars aanspreken op niet-naleving daarvan”, citaten, 28 november 2023
|
1. “Zo deed de voorzieningenrechter van de rechtbank Den Haag in maart 2023 uitspraak in een geschil tussen een aanbieder van wijkverpleging en ZK. De zorgaanbieder vorderde dat ZK haar een reëel tarief diende te vergoeden voor de gecontracteerde zorg. De voorzieningenrechter boog zich in deze zaak vervolgens onder meer over de vraag of het aanbieden van een reëel tarief vereist is. Deze vraag beantwoordt de voorzieningenrechter bevestigend. Zonder reëel tarief stelt ZK de zorgaanbieder immers niet in staat om de gevraagde diensten te leveren met de vereiste kwaliteit en om te voldoen aan de in het IZA gemaakte afspraken. De zorgverzekeraar kon dus niet zomaar aan het IZA voorbijgaan. 2. In augustus 2023 deed de voorzieningenrechter van de rechtbank Den Haag uitspraak in een geschil tussen ggz-aanbieders en CZ zorgkantoor. De zorgaanbieders werden door een in het CZ-zorginkoopbeleid aangekondigde stelselwijziging geconfronteerd met een onevenredige administratieve lastenverzwaring. De voorzieningenrechter oordeelde dat een dergelijke lastenverzwaring zich niet laat rijmen met het IZA. Dit nu daarin juist is afgesproken dat moet worden gestreefd naar vermindering van administratieve lasten. Dit punt uit het IZA mocht CZ niet negeren bij de zorginkoop. 3. Tot slot deed de voorzieningenrechter van de rechtbank Den Haag in oktober 2023 uitspraak in een geschil tussen ZK en diverse aanbieders waaronder ziekenhuizen van eerstelijnsdiagnostiek (“ELD”). Dit geschil ging over het doorberekenen van de overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling(“OVA”). In het IZA is hierover afgesproken dat zorgverzekeraars de OVA volledig – en zonder korting – doorvertalen in de prijzen en contracten (zie p. 103 van het IZA). De voorzieningenrechter oordeelde dat ZK bij het opstellen van de door haar gehanteerde ELD-referentietarieven rekening moest houden met de OVA-afspraak uit het IZA. Zorgverzekeraars, waaronder ZK, zijn immers via ZN gebonden aan het IZA en zullen daar dan ook correct uitvoering aan moeten geven. Ook viel op dat de voorzieningenrechter expliciet benoemde dat de OVA-afspraak, anders dan ZK beweerde, mededingingsrechtelijk door de beugel kan en dat er geen beletsel is om de OVA integraal in de ELD (referentie)tarieven te verdisconteren” + Zorgvisie, 19 oktober 2023 + Zorgvisie, 23 oktober 2023. |
Kortom, drie keer kreeg in deze rechtszaken de zorgverlener gelijk vanwege de binnen IZA gemaakte afspraken! Bovenstaand bericht komt van hetzelfde advocatenkantoor wat Stichting De Bevlogen Huisartsen bijstond bij standpuntbepaling m.b.t. IZA (hier/hier) en nog bijstaat in hun rechtszaak (blog) over tariefstelling huisartsenzorg bij de bestuursrechter (hier), met deze maand de uitspraak van het CBb (hier).
Een sectoroverstijgende betaaltitel…
Al vorig jaar meldde de NZa (NZa, 12 juli 2022 en eerder/2021), dus nog voor de datum van de IZA-ondertekening, dat een sectoroverstijgende betaaltitel een belangrijk instrument kan zijn om in het streven naar passende zorg schotten in financiering en bekostiging van zorg weg te nemen. Een dergelijke betaaltitel maakt, aldus de NZa, samenwerking tussen zorgverleners en aanbieders en het daadwerkelijk organiseren van zorg rondom de patiënt eenvoudiger.
Dit jaar kwam verder Zorginstituut Nederland (ZiN, 12 september 2023) nog met een handreiking die moest verduidelijken welke domeinoverstijgende activiteiten vergoed kunnen worden vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw). Het gaat volgens ZiN daarbij over zorg waarbij hulpverleners in het zorgdomein samenwerken met hulpverleners in het sociaal domein.
Het is logisch dat als samenwerking in het zorgakkoord wordt gepropageerd er dan ook vanaf het begin een bekostiging is die deze samenwerking faciliteert.
Twee ervaren bestuursleden, en medeondertekenaars van IZA, hadden nog meer voorwaarden. Citaat Zorgvisie, 6 september 2023: “Wil de regionale samenwerking slagen, dan moet de overheid obstakels opruimen. Het keurslijf van de Mededingingswet, de strenge privacywetgeving en de btw-problematiek staan effectieve samenwerking in de regio in de weg. Als de samenwerking stokt, betalen we als samenleving een hoge prijs.”
Om verderop in het artikel te vervolgen:
|
“Wil de transformatie van IZA slagen, dan zijn er vier hoofdzaken. Stel samenwerking boven concurrentie. Betrek bij die samenwerking ook domeinen buiten de gezondheidszorg, zoals wonen, onderwijs en het sociaal domein. Ruim de schotten tussen de Zorgverzekeringswet (Zvw), Wet langdurige zorg (Wlz) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) op. Breek het keurslijf van de silo’s open voor domeinoverstijgende samenwerking. Verder begrijp ik dat het kabinet inzet op beheerste groei, maar minder geld naar de zorg kan echt niet. De demografische ontwikkelingen vragen om een realistische raming. Dat is een belangrijke boodschap aan de politiek. De overheid is aan zet om eindelijk enkele grote obstakels voor samenwerking uit de weg te ruimen”. |
Met als mooiste zin uit dit artikel met duidelijke teksten: “Op buurtniveau wil je een zorginfrastructuur van huisartsenzorg, sociaal werk en wijkverpleging.” Zo is het! En (beleid/hier) met consultatiemogelijkheden op dit buurtniveau, allereerst naar overige eerstelijns disciplines, maar ook met de mogelijkheid van (nu nog) tweedelijns consultaties in deze wijken (blog/blog).
Domeinoverstijgende samenwerken kan niet zonder passend budget, bekostiging en aangepast contract. Twee dagen na de eerste Kamerbrief over contractering 2024 volgde een tweede Kamerbrief over de toepassing en manier van implementatie van een nieuwe betaaltitel voor de bekostiging van deze domeinoverstijgende en sectoroverstijgende afstemming door aanbieders van zorg in de zin van de Zorgverzekeringswet. Deze betaaltitel stelt zorgverzekeraars in staat om samen met gemeenten patiëntengroepsgebonden activiteiten van samenwerkingsverbanden van zorg- en welzijnsaanbieders te bekostigen.
Wat staat er in deze tweede Kamerbrief?
Kamerbrief VWS, 29 november 2023, citaten
|
“Het gaat om activiteiten gericht op de afstemming van zorg en ondersteuning aan specifieke groepen (kwetsbare) patiënten met de wens om zorg en ondersteuning in onderlinge samenhang, rondom de (kwetsbare) patiënt goed te kunnen organiseren. Het betreft domeinoverstijgende afstemming tussen aanbieders uit het medisch domein (curatieve zorg, langdurige zorg) en aanbieders uit het sociaal domein (maatschappelijke ondersteuning, jeugdzorg en publieke gezondheid), alsook afstemming tussen aanbieders uit verschillende sectoren binnen het medisch domein (bijvoorbeeld tussen medisch specialisten enerzijds en verpleegkundigen of huisartsen anderzijds). Om die zorgtransformatie in de verschillende regio’s voor elkaar te krijgen, is passende bekostiging van domeinoverstijgende samenwerking en sectoroverstijgende samenwerking tussen zorgaanbieders binnen het medisch domein essentieel. Eerder is bericht dat er een nieuwe betaaltitel komt die in de loop van 2024 ingezet kan worden voor de bekostiging van domeinoverstijgende en sectoroverstijgende afstemming door aanbieders van zorg in de zin van de Zorgverzekeringswet (Zvw). Deze betaaltitel stelt zorgverzekeraars in staat om – samen met gemeenten – patiëntengroepsgebonden activiteiten van samenwerkingsverbanden van zorg- en welzijnsaanbieders te bekostigen. De betaaltitel wordt als experiment wetmatig ondergebracht bij Artikel 53 van de Wmg. Het kan gerechtvaardigd zijn om zorgaanbieders die deze extra inspanning in samenwerkingsverbanden in een regio leveren en daarmee bijdragen aan patiëntengroepsgebonden (domeinoverstijgende en/of sectoroverstijgende) afstemming van zorg en ondersteuning voor een specifieke groep verzekerden, rechtstreeks en direct te vergoeden voor hun inspanningen.” |
Op dezelfde dag, 29 november 2023, dat deze Kamerbrief van de minister de Tweede Kamer bereikt, trapt de Zorgautoriteit hard op de rem. Wat staat niet in de bovenstaande Kamerbrief, maar is wel die dag te lezen bij Zorgvisie?
Zorgvisie, “NZa: ‘Domeinoverstijgende betaaltitel is juridisch niet mogelijk’, citaten, 29 november 2023
|
“Het is juridisch onmogelijk”, zegt bestuurder Karina Raaijmakers van de NZa. Deze betaaltitel is een cruciaal onderdeel van het Integraal Zorgakkoord (IZA). Raaijmakers: “De betaaltitel is nodig voor opschaling van samenwerking met het sociaal domein. Dat opschalen lukt nu nauwelijks, omdat de financieringsystematiek ontoereikend is.” NZa heeft bijna een jaar met een team juristen geprobeerd om deze domeinoverstijgende prestatie te maken. Raaijmakers: “Het was een heel complex traject. Het is onbevredigend, maar met de huidige wetten kunnen we het niet vormgeven. De technische details daarvan kan ik niet geven. Dit is ook een politieke oproep om ervoor te zorgen dat dit wel kan.” Als alternatief is NZa nu “met hangen en wurgen” bezig om een betaaltitel te formuleren die alleen coördinatie tussen zorgverzekeraars, gemeenten en zorgaanbieders over domeinoverschrijdende zorg mogelijk maakt – dus niet de zorgverlening zelf bekostigt. NZa verwacht dat deze betaaltitel medio volgend jaar klaar is. “Dit gaat natuurlijk niet de problemen oplossen van de echte goede wisselwerking”, verwacht Raaijmakers. |
Een dag later is er al een reactie uit het zorgveld. Teleurgesteld komen vele partijen met het verzoek richting de minister voor een wetsaanpassing.
Zorgvisie, “Melkert: ‘Spoedwet Kuipers nodig om domeinoverstijgende betaaltitel te realiseren’, citaten, 30 november 2023
|
“Veel zorgpartijen die vorig jaar het Integraal Zorgakkoord (IZA) hebben ondertekend zijn ’teleurgesteld’ dat NZa er niet in is geslaagd om een domeinoverstijgende betaaltitel te maken die financiering tussen het sociaal domein, Wlz en Zvw faciliteert. Een domeinoverstijgende betaaltitel is essentieel om uitvoering te geven aan IZA. Zorgaanbieders lopen er dagelijks tegenaan dat domeinoverstijgende bekostiging niet mogelijk is. Met een betaaltitel kunnen de schotten in de zorg worden doorbroken. Hiermee kunnen zorgorganisaties makkelijker samenwerken en de zorg organiseren rondom de patiënt.” |
We wachten nu weer de reactie van de minister af.
Tot slot
Voor een goed en duidelijk contract is vooraf inhoudelijke samenwerking, een duidelijke koers, zorgbudget en een transparante bekostiging nodig. Het contract is de laatste stap in een reeks van stappen. Zorgcontractering is mede complex gemaakt (hier/hier) vanwege 5 bestaande stelselwetten, met financiële schotten, met alleen al in de Zorgverzekeringswet 10 concerns met 40 verzekeraars, die samen 60 polissen slijten (hier/hier). Met zo een lastig te doorgronden inkoop op maat bij zorgfinanciering, een inkoop die ook al gecompliceerd wordt door perikelen bij de risicoverevening (blog).
Terecht wordt door velen de koppeling tussen het medische en het sociale domein gemaakt, zoals ook is te lezen bij de reacties in Zorgvisie (30 november 2023):
|
“De focus is in IZA sterk gericht op het domein van de verzekerde zorg, maar alle oplossingen moeten uit andere delen van het zorgstelsel komen, zoals vanuit het sociaal domein. We lopen elke dag tegen dikke schotten aan die de ambities van het IZA tenietdoen. De zorgvragende mens is geen zorgstelsel: je zou hopen dat de financiering van de passende zorg met die zorgvragende mens meeloopt. Het laat het failliet zien van een stelselindeling op geldstromen bij verschillende actoren. Dit zou het startschot moeten zijn om toch over een stelselwijziging na te denken. Dat is misschien ingewikkeld en kost tijd, maar dit werkt zo niet meer.” |
Bij die koppeling met het sociale domein spelen de 342 gemeenten een belangrijke rol. Maar hun belangenvereniging VNG stelt, dus los van eventuele taakuitbreiding, dat het huidige takenpakket van gemeenten straks al niet meer past (hier) bij de beschikbare middelen in het gemeentefonds (Binnenlands Bestuur, 28 november 2023). Gemeenten starten begin 2024 met het opstellen van hun meerjarenbegroting 2025-2028, dus ook hier zal stagnatie van introductie van de genoemde nieuwe betaaltitel de weg naar passende zorg vertragen.
Ondertussen schrijft de Consumentenbond de minister een brief met een opsomming van vele knelpunten, vaak het gevolg van de contracten, of het ontbreken ervan (blog), zoals hun leden die ervaren (Consumentenbond, 13 november 2023).
Hoop is voorlopig gebaseerd op het gegeven dat een vlieger hoger stijgt met tegenwind dan met wind mee. We moeten sowieso door, met ook een slagvaardig kabinet (blog).
Eerdere blogs in relatie met het Integraal Zorgakkoord
05.09.2022: Besluitvorming Integrale Zorgakkoord lijkt haastklus (LR-raadpleging in 4 dagen…)
09.09.2022: Eerste publieke reacties op het Integraal Zorgakkoord (GGZ-client tegen, werkgever voor)
14.10.2022: Ineens gaat IZA-discussie over doorzettingsmacht en leiderschap (Meijman, NZa, ZiN)
19.10.2022: Een andere blik op voorkomen, verplaatsen en vervangen van zorg (substitutie/IZA)
08.11.2022: Financiële staat: vraag/antwoord (18) (Tarieven 2023 + CL + PKO2025 + IZA-bijdrage)
02.03.2023: Leiden afspraken integraal zorgakkoord tot beter resultaat (1)? (transitie/govern./prev./OECD)
21.03.2023: Staan huisartsen op scherp richting hun nieuwe bekostiging? (PKO22, IZA, contract)
04.04.2023: Zélf richting geven aan sturing zorgaanbod en bedrijfsvoering (Commercie,PKO,IZA etc.)
07.04.2023: Rapport “De basis op orde”, nu voortgang aan IZA-thematafel 1e lijn (RVS-IZA)
05.06.2023: LHV beroept zich bij MTVP-bekostiging op ‘afspraak = afspraak’ (IZA tekenvoorw.)
13.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (1) (IZA, transformatie, beoordelingskader, ongelijkwaardig)
15.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (2) (minister spoorboek, nieuwe Handreiking contract)
19.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (3) (bijdragen advocaatkantoren contract)
22.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (4) (NZa monitor contractering 2022)
28.06.2023: In RVS-rapport ‘Met de stroom mee’ 11 aanbevelingen. En nu? (wijziging zorgstelsel)
08.07.2023: Ontknoping MTVP-bekostiging huisartsenbasiszorg doet geen recht aan urgentie
21.07.2023: Nieuwe contractinstructies toezichthouders richting brancheorganisaties (acm/nza)
29.08.2023: Leiden afspraken integraal zorgakkoord tot beter resultaat (2)?(consultant/ELZ)
11.09.2023: Zet in IZA primaire zorg centraal, niet het schaalniveau van organiseren (regio))
16.09.2023: Studiegroep Begrotingsruimte vertelt over zorgkosten niet het hele verhaal (-debet)
03.10.2023: Minister zegt dat bij bedreigen volksgezondheid die partij meebetaalt aan kosten
12.10.2023: Het Integraal Zorgakkoord: één jaar verder (verslag/reflectie voortgangsrapportage na 1 jaar)
23.10.2023: Rapport “Stand van de zorg 2023” bevat overvolle agenda (NZa insteek zorg + sectoren)