Skipr, een website met actueel zorgnieuws, benaderde mij om met ongeveer 600 woorden mijn gedachten te laten gaan over de coronacrisis met een reflectie en/of vooruitblik, de harde lessen en de verzachtende omstandigheden, de daadkracht en de vertwijfeling. Wat nemen we mee en wat moeten we vooral achterlaten in de nu al historische jaren ‘20/’21, zo vroegen zij zich af?
Als onderwerp heb ik gekozen voor vaccinatieperikelen. Onderstaande blog, hier met diverse internetlinks, verscheen bij Skipr op 25 juni 2021 (hier).
Als gepensioneerd huisarts had ik tijdens de coronacrisis al snel in de gaten dat mijn eigen vrijheidsbeperking in geen verhouding stond tot beperkingen elders. Wat viel er veel te lezen en te zien over coronagerelateerde eenzaamheid, stress, rouw, financiële problemen en onderwijsachterstand. Maar toch vooral maakte indruk de moeilijke omstandigheden waar zorgmedewerkers mee te kampen hadden. Zo ook mijn voormalige beroepsgenoten en praktijkmedewerkers. Onvoldoende mogelijkheden tot testen, tekort aan beschermend materiaal, een mistige informatiestroom en meewerken aan beleid om kwetsbare 80-plussers bij coronaverdenking uit de ziekenhuizen te houden. Toen het vaccin er was, moesten huisartsen hun plaats in de acute zorgketen nog benadrukken om in de voorrangstrategie bij vaccinschaarste een vaccin te krijgen. Dat werd het Modernavaccin.
Huisartsen hadden met het ministerie afgesproken dat zij in 2021 de 60-65-jarigen zouden vaccineren met AstraZeneca (AZ) als de procedure dezelfde zou zijn als de jaarlijkse griepvaccinatie. Nu, eind juni 2021, durf ik met terugwerkende kracht, de verhalen lezend, te stellen dat in niets de huidige vaccinatiecampagne vergelijkbaar is met de griepvaccinatie.
Met het AZ-vaccin werd door de minister zonder overleg met huisartsen tweemaal op de pauzeknop gedrukt, zelfs tegen het advies in van trombosedeskundigen. Ook de intervaldiscussie gaf alleen maar mist. De Gezondheidsraad had op 4 februari, 8 maart en 12 april jl. geadviseerd bij het AZ-vaccin een dosisinterval van 12 weken aan te houden. Zo maakten huisartsen hun vaccinatieplanning. Echter op 20 mei meldde de Raad dat de tijd tussen toediening van de eerste en de tweede dosis van het AZ-vaccin kan liggen tussen de vier en twaalf weken. En wat binnen die periode het beste moment is, niet was te zeggen. Op 9 april adviseerde de Raad dat het AZ-vaccin alleen in te zetten bij mensen van 60 jaar en ouder. Want de gezondheidswinst woog voor die groep op tegen het risico van de bijwerking. Dat was in de huisartsenpraktijk moeilijk uit te leggen dat voor een 59-jarige het vaccin niet veilig was, maar voor een 60-jarige wel. Nu is de Gezondheidsraad een adviesorgaan, niet meer en niet minder, maar de minister volgde hun advies, zonder rekening te houden met de uitvoeringsconsequenties en met een communicatie per media. Maar er was nog meer. Zo was er voor huisartsen een per provincie geregelde discontinue onzekere levering van AZ-vaccins, hetgeen de vaccinatieplanning bemoeilijkt. Doktersassistenten geven aan dat in 70% van de gevallen patiënten boos of agressief reageerden als ze horen dat ze om die reden nog niet gevaccineerd konden worden.
Bij de evaluatie straks lijkt een belangrijk agendapunt of huisartsen bij de uitvoering en bij een ander beleid wel of geen mandaat krijgen om zelf een professionele afweging te mogen maken.
Het overheidsbeleid van “prikken-wat-de-pot-schaft” werd als huisartsenpraktijk verdedigd als begrijpelijk logistiek crisisbeleid, maar werd door de minister zelf op 1 juni weer terzijde geschoven. Vanaf dat momentkonden de 60-65-jarigen die AZ weigerden ook kiezen voor een alternatief vaccin. Het AZ-vaccin had inmiddels al een enorm imagoschade opgelopen. Recent hebben huisartsen aangegeven geen tijd te kunnen vrijmaken voor mobiele teams voor thuisvaccinatie en voor, als dat beleid wordt, mRNA-vaccinaties bij kinderen
Bij de evaluatie straks lijkt een belangrijk agendapunt of huisartsen bij de uitvoering en bij een ander beleid wel of geen mandaat krijgen om zelf een professionele afweging te mogen maken. Met afspraken daarover vooraf.
Vanaf eind januari tot 1 juli 2021 heb ikzelf als crisisbijdrage bij de GGD gewerkt als vaccinprikker/voorbereider. Daarbij viel mij allereerst de dankbaarheid op van de mensen na het ontvangen van het vaccin. Daarnaast heb ik ook de effecten van opschalingsproblemen en vaccinschaarste gezien op de vier priklocaties waar ik heb gewerkt. Inmiddels hebben de 25 regionale GGD’s nu samen rond de 40.000 arbeidsplaatsen. Dat is een ruime verdrievoudiging van de 12.000 voltijdbanen (fte’s) die de GGD’s vóór de crisis telden. En omdat veel medewerkers in deeltijd werken, is het aannemelijk dat het aantal mensen dat bij de GGD’s werkt nog aanzienlijk hoger is. Het meest populaire vaccin van Pfizer/BioNTech (€ 12,- per vaccin) is tegelijk ook het meest bewerkelijke vaccin om voor te bereiden. Naast de bewaarcondities moet ook aan elke vaccinflacon 1,8 ml fysiologisch zout worden toegevoegd, waaruit vervolgens 7 vaccins van 0,27 ml handmatig worden opgetrokken. Mijn waardering voor de GGD, want het is een hele klus.
Tot slot, als corona onder ons blijft en er ondanks aanpassing van onze leefstijl(!) bij nieuwe varianten toekomstige vaccins nodig zijn, dan hoeft het proces van aanpassen van het vaccin aan nieuwe varianten volgens auteurs van het geneeskundetijdschrift niet veel langer dan een dag te duren.
Eerdere blogs over corona, COVID-19 en de vaccinaties
19.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (01) (de consequenties volksgezondheid)
23.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (02) (gevolgen economie en geld printen)
26.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (03) (over sociale en mentale gevolgen)
28.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (04) (met testbeleid naar 3 groepen)
30.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (05) (met uitstelzorg, aanpak en compensatie)
02.04.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (06) (beleidsmaatregelen o.b.v. kennisbundeling)
04.04.2020: Verhoogde urgentie aanpak tekorten geneesmiddelen (altijd al, zeker nu in coronatijd)
07.04.2020: Contractafspraken: andere context, ander contract? (andere afspraken in COVID-19 tijd?)
10.04.2020: Tekort beschermingsmateriaal voor zorgverlener én patiënt een treurig feit
19.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 kan ook zonder app (BCO zelf uitvoeren)
22.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 heeft last van het afwentelvirus (GGD)
24.04.2020: Verhoogde testcapaciteit COVID-19 wordt niet volledig benut (de beschermende COVID-keten)
05.05.2020: Van het nieuwe abnormaal naar het normale normaal (maatregelen heropenen economie)
09.05.2020: Conclusie: voor elke burger goed neusmondmasker voorradig (anders schijnveiligheid)
12.05.2020: Een financiële kluwen: lenteherberekening en catastroferegeling (compensatie 21 ZV’s)
16.05.2020: Economie en volksgezondheid zijn onlosmakelijk verbonden (maatregelen economie + zorg)
20.05.2020: Extra taken (blijkbaar) voor huisartsen in coronatijd (bij testen mantelzorgers en toedienen LMWH)
01.06.2020: 0800-1202 (het nieuwe testbeleid voor elke burger met coronaklachten, 3 mnd. na 1e patiënt)
08.06.2020: Na WHO-advies: frequent gebruik mondmaskers het nieuwe normaal? (ruime indicatie)
22.06.2020: Regelen onafhankelijke evaluatie eigen coronabeleid is (ook) taak overheid (en nodig)
10.07.2020: Inzicht in verspreiding coronavirus als fundament voor maatregelen (1,5 mtr., Goudsmit)
13.07.2020: Urgentie de bevolking méér proactief te gaan testen (asymp. dragers + superverspreiders)
18.07.2020: Gaat de beroepsgroep van huisartsen het coronabeleid nog evalueren? (PBM)
23.07.2020: Toename besmettingen vraagt intensievere maatregelen bij T-BCO-I (meer/beter)
24.07.2020: Gevraagde experts komen al binnen paar dagen met advies voor minister (TTI)
30.07.2020: Mondkapje ja/nee? Beslis zelf! (blokkade medisch, juridisch, gedrag, communicatief)
07.08.2020: Wanneer elke dag telt… (gevolgen van uitstel T-BCO-I + uitstel beleid/maatregelen)
13.08.2020: Overheid faciliteer GGD maximaal (1)(T-BCO-I immers na gedrag enigste wapen in strijd)
15.08.2020: Huisartsen willen beter testbeleid met terugkoppeling uitslagen virustest (test!)
18.08.2020: Overheid faciliteer GGD maximaal (2) (hulp bij T/BCO, ofwel hulp bij opschalen)
22.08.2020: Inzet IC-verpleegkundigen onder het vergrootglas (IC-capaciteit + hun randvoorwaarden)
01.09.2020: Beleid vaccinontwikkeling goede testcase Europese samenwerking (inkoop/spreiding)
04.09.2020: Bij coronadiagnostiek te lang gewacht inschakeling diagnostische centra (EDC’s)
20.10.2020: Zet nu (ook) sneltesten in bij corona-aanpak! (sneltest scoort beste tav besmettelijkheid)
21.10.2020: Mistroostige reactie GGD richting huisartsen (niet altijd wordt positieve test gemeld)
02.11.2020: Vanaf nu wordt het testen op COVID-19 anders aangepakt (meer testen op meer plekken)
06.11.2020: Blijvende zoektocht naar plaatsbepaling antigeensneltesten (plus/min sneltest, bij/buiten GGD)
20.11.2020: Als we wisten wat we deden, heette het geen onderzoek (Einstein, waarde vaccins)
30.11.2020: Over corona en de toekomst van volksgezondheid (RIVM c-VTV + weer T-BCO-I)
01.01.2021: Is er wel een keus? (over coronavaccinatie, ook als nog niet alles bekend is? Nee!)
17.01.2021: Nieuwe coronavariant rechtvaardigt vaccinatievoorrang gehele acute zorgketen
26.01.2021: EU vindt verminderde levering AstraZenica-vaccins onacceptabel (1) (zie contract)
19.02.2021: Vaccinatie tegen corona als logistieke uitdaging (tekort, agendavulling, GGD/HA)
24.03.2021: EU vindt verminderde levering AstraZenica-vaccins onacceptabel (2) (in EU gemaakt?)
14.04.2021: Minister negeert huisartsenprotest na vaccinatieadvies Gezondheidsraad (AZ/60-)
21.04.2021: De vaccinatiecampagne komt op stoom (opschalen GGD, meer vaccins, EMA-keuring)
23.04.2021: Vertaal vaccinatierisico naar leeftijd: laat arts/patiënt samen beslissen (AZ vaccin)
01.05.2021: Herstelplan vraagt een correct ingevulde agenda (posttcorona, inhaal, personeel + juiste punt)
17.05.2021: Een andere kijk op testen (Armand Girbes, bij lage prevalentie veel foutpositieven)