Wanneer elke dag telt…

            Op de persconferentie van het kabinet van gisteren (6 augustus 2020) werd een moreel appel gedaan op alle burgers, met name jongeren, om zich te houden aan de basisafspraken voor iedereen om verdere verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Om verdere drastische vrijheid beperkende maatregelen, inclusief een nieuwe lockdown, te vermijden en met virusindamming schade aan volksgezondheid en economie te voorkomen. Het was trouwens alweer 6 weken geleden dat een persconferentie werd gehouden. Indien een oproep tot goed gedrag en het tijdig nemen van juiste maatregelen wordt gedaan, dan geldt dat zeker ook voor het kabinet zelf. Ook bij het overdragen van het gevoel van urgentie, moet kabinet vooroplopen. Echter de politieke motor komt deze zomer toch maar traag op gang. De urgentie was meer zichtbaar en voelbaar in de brief aan het kabinet van de gevraagde experts met het verzoek snel te acteren nu het aantal besmettingen oploopt. “Ik hoop en denk dat Nederland geen kleuterland is”, stelde de premier op de persconferentie en deze quote was vanochtend de headline in de Volkskrant. Bij een Reproductiegetal > 1 en nu bij oplopende besmettingen is waakzaamheid en actie bij iedereen geboden, van ‘kleuter’ tot bejaarde, en telt elke dag. Niet alleen bij het ter interpretatie verzamelen van coronacijfers, maar ook voor het behalen van gezondheidswinst dan wel bij het incasseren van gezondheidsverlies. Het is zoals het is.

De economie voorop?

Hoogleraar besturen van veiligheid Ira Helsloot uit Nijmegen zegt deze week in Medisch Contact, 6 augustus 2020: “we hebben aan het einde van dit jaar naar verwachting 80 miljard uitgegeven aan de bestrijding van corona. En koel rekenend daarmee zeker niet meer dan een paar duizend gezonde levensjaren gered. Het gaat ons anderzijds wel een miljoen gezonde levensjaren kosten van juist de kwetsbaren in onze samenleving waarvoor we geen geld meer hebben om die te helpen. Veiligheid heeft nu een status die boven andere belangen gaat. Daarmee hebben veiligheidsdeskundigen een extra scherp zwaard, maar wat mij betreft ook een extra verantwoordelijkheid. Die kunnen we niet afschuiven op de politiek. Ik heb langdurig met twee leden van het OMT gesproken. Ze geven mij gelijk. Ik kan me niet voorstellen dat we opnieuw een lockdownachtige situatie zullen krijgen. Domweg omdat we dat niet kunnen betalen (einde citaat).”

Stemt tot nadenken. Wie zit er trouwens wel op een nieuwe lockdown te wachten? Wegvallende export, coronabeleid in het buitenland, het massaal bijdrukken van euro’s in EU-verband,  de postcovidmoeheid, coronastress, moeizame revalidatie zijn ook allemaal factoren met een negatieve impact op de economie. Volksgezondheid en economie zijn immers met elkaar verbonden (blog). Zie verder voor de verbanden eens het corona-overzicht van het CBS: economie, sociaal, medisch, oversterfte corona-epidemie, productvoorziening, mobiliteit, regionale gevolgen, arbeid en inkomen.

Was het maar waar dat het Nederlands coronabeleid sec straks de uitkomst van de Nederlandse economie bepaalt. Kunnen we de arbeidzame bevolking gezond houden? Dat zal al moeilijk genoeg worden. De grootste categorie in absolute zin die met COVID in het ziekenhuis belandt, is volgens het RIVM de (nog werkende) groep tussen 50 en 65 jaar (pg. 48 van wekelijkse update).

Zwakste schakel in zorgketen

De keten Testen-Bron- en Contactonderzoek-Isolatie (T-BCO-I) is zo sterk als de zwakste schakel. Een keten die wel cruciaal is voor het ingezette medisch beleid om virushaarden in te dammen. Maar deze keten vanuit de zorg heeft alleen nut als de burger zich aan de afgesproken basisregels van de Rijksoverheid houdt. Anders is het (inderdaad) dweilen met de kraan open. Wat dat betreft heeft het kabinet helemaal gelijk. En wie mag nu met voorrang strijden om de prijs van de zwakste schakel in de keten? Is dat de burger die te laat zich laat testen of zich geheel niet laat testen, die de BCO-instructies niet opvolgt, bij een positieve besmetting niet in isolatie gaat? Is het de GGD die soms wachttijden heeft met testen en het geven van de uitslag, moeite heeft met opschalen tot meer teststraten en meer BCO-uren? Is het de Inspectie die nu pas een onderzoek is gestart naar de kwaliteit van dat BCO? Is de zwakste schakel het RIVM in de neusmondmaskerdiscussie? Onder andere door het negeren van internationale richtlijnen ten behoeve van zorgpersoneel. Zijn het de zorgverzekeraars die afwezig zijn bij de inkoop van testcapaciteit bij labs en/of mogelijkheden van vroegsignalering van corona door huisartsen? Of is de zwakste schakel de minister die bij Kamervragen (17 juli 2020) zegt dat de GGD alle Wpg-taken, inclusief BCO, aankan, terwijl tegelijkertijd er ook vanuit de GGD zelf en nieuwsmedia andere geluiden komen?

Oplopende besmettingen als zorgelijk signaal

De reden dat de persconferentie van het kabinet is vervroegd, is het oplopend aantal nieuwe coronabesmettingen per dag. Deze dagelijkse incidentiecijfers zijn te vinden in het dashboard van de overheid. Daarnaast verzamelt het Landelijk Centrum Patiënten Spreiding (LCPS) informatie over de COVID-patiënten in de Nederlandse ziekenhuizen. Dit geeft het volgende beeld:

Tabel: overzicht aantal nieuwe coronabesmettingen en totaal verblijf in ziekenhuis

Beschouwing cijfers uit tabel

Het oplopend aantal besmettingen heeft te maken met de veranderde indicatie bij het testen. Sinds 1 juni is de testindicatie de aanwezigheid van klachten. In maart werd er vanwege schaarste testmateriaal feitelijk alleen getest bij opname in een ziekenhuis. Ofwel, 100 door de GGD geteste besmettingen nu zijn qua kliniek en interpretatie in het geheel niet te vergelijken met 100 besmettingen in maart dit jaar. Het getal van 600 is een signaal, zoals ook de stijging dat is. Bedenk dat ongeveer 40% van de patiënten met het coronavirus geheel geen klachten hebben en dus ook geen reden heeft zich te laten testen. Een testbeleid in risicogebieden bij asymptomatische dragers is er niet. Al gaat er nu op de vliegvelden wel wat veranderen. Meer testen, nu na de persconferentie, zal ook leiden tot meer gevonden besmettingen.

Kijkend naar de ziekenhuiscijfers uit bovenstaande tabel dan valt op dat bij het oplopende getal van de nieuwe besmettingen stijging van in het ziekenhuis verblijvende COVID-patiënten (voorlopig?) meevalt. Dat kan te maken hebben een verbetering op indicatie van medicamenteuze COVID-therapie met kennis/beschikbaarheid van heparine en/of dexamethason en/of toedienen antistoffen en/of remdesivir. Een betere therapie kan de opnameduur ziekenhuis/IC verkorten. Ofwel, bij een ziekenhuisopname nu gloort er voor de COVID-patiënt een beter perspectief dan in maart 2020. Stabiliteit van het aantal mensen in een ziekenhuis kan ook te maken hebben met een aanname dat de gestegen incidentie van het aantal besmettingen te maken heeft met het vinden van juist méér COVID-patiënten met een mild klachtenpatroon.

Tot slot

De eerste zes blogs over COVID-19 begonnen steeds met dezelfde titel: “de impact van COVID-19 is amper te overzien.” Ruim vier maanden verder is dat nog steeds zo. De schade kan alleen beperkt worden als tijdig eenieder bijdraagt: elke dag telt.

Eerdere blogs over COVID-19

19.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (01) (de consequenties volksgezondheid)

23.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (02) (gevolgen economie en geld printen)

26.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (03) (over sociale en mentale gevolgen)

28.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (04) (met testbeleid naar 3 groepen)

30.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (05) (met uitstelzorg, aanpak en compensatie)

02.04.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (06) (beleidsmaatregelen o.b.v. kennisbundeling)

04.04.2020: Verhoogde urgentie aanpak tekorten geneesmiddelen (altijd al, zeker nu in coronatijd)

07.04.2020: Contractafspraken: andere context, ander contract? (andere afspraken in COVID-19 tijd?)

10.04.2020: Tekort beschermingsmateriaal voor zorgverlener én patiënt een treurig feit

19.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 kan ook zonder app (BCO zelf uitvoeren)

22.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 heeft last van het afwentelvirus (GGD)

24.04.2020: Verhoogde testcapaciteit COVID-19 wordt niet volledig benut (de beschermende COVID-keten)

05.05.2020: Van het nieuwe abnormaal naar het normale normaal (maatregelen heropenen economie)

09.05.2020: Conclusie: voor elke burger goed neusmondmasker voorradig (anders schijnveiligheid)

12.05.2020: Een financiële kluwen: lenteherberekening en catastroferegeling (compensatie 21 ZV’s)

16.05.2020: Economie en volksgezondheid zijn onlosmakelijk verbonden (maatregelen economie + zorg)

20.05.2020: Extra taken (blijkbaar) voor huisartsen in coronatijd (bij testen mantelzorgers en toedienen LMWH)

01.06.2020: 0800-1202 (het nieuwe testbeleid voor elke burger met coronaklachten, 3 mnd. na 1^e patiënt)

08.06.2020: Na WHO-advies: frequent gebruik mondmaskers het nieuwe normaal? (ruime indicatie)

22.06.2020: Regelen onafhankelijke evaluatie eigen coronabeleid is (ook) taak overheid (en nodig)

10.07.2020: Inzicht in verspreiding coronavirus als fundament voor maatregelen (1,5 mtr., Goudsmit)

13.07.2020: Urgentie de bevolking méér proactief te gaan testen (asymp. dragers + superverspreiders)

18.07.2020: Gaat de beroepsgroep van huisartsen het coronabeleid nog evalueren? (PBM)

23.07.2020: Toename besmettingen vraagt intensievere maatregelen bij T-BCO-I (meer/beter)

24.07.2020: Gevraagde experts komen al binnen paar dagen met advies voor minister (TTI))

30.07.2020: Mondkapje ja/nee? Beslis zelf! (blokkade medisch, juridisch, gedrag, communicatief)