De eerste blog van 2021 kan niet over een ander onderwerp gaan dan de op 8 januari aanstaande te starten vaccinnatie tegen COVID-19 met het mRNA vaccin. Een vaccin wat het lichaam moet aanzetten tot het maken van een beschermend S-eiwit en antistoffen moet opwekken die het virus neutraliseren.
Het huidige individuele recht van elke burger een naald in de eigen arm met vaccin te weigeren kan conflicteren met het collectieve belang van bescherming de maatschappij (info/info). Hoe hier nu mee om te gaan?
Het eerlijke verhaal
We moeten eerlijk zijn dat we veel nog niet weten van de effectiviteit en veiligheid van het vaccineren tegen het SARS-CoV-2 virus. De mate van bescherming van vaccinatie tegen ziekte enerzijds en besmettelijkheid anderzijds is nog niet precies bekend. Uit de eerste onderzoeken blijkt dat het vaccin van BioNTech/Pfizer met als inkoopprijs €12,- de kans op COVID-19 met 95% verlaagt. Als een gevaccineerde niet of minder ernstig ziek wordt (‘ziekte’) is dat natuurlijk goed nieuws, maar als een gevaccineerde nog wel een virus kan overdragen (‘besmettelijk’) is dat natuurlijk ongunstig. Ook de overheid meldt dat (citaat) “Op dit moment weten we nog niet of u anderen kunt besmetten als u bent gevaccineerd. Komende tijd wordt dat beter onderzocht”. Of de minister die zegt “zich bij de vaccinatiestrategie te richten op het voorkomen en verminderen van (ernstige) ziekte en sterfte als gevolg van COVID-19.”
Langetermijneffecten vaccinatie en ervaringen van het geneesmiddelenonderzoek fase 4 ontbreken. De duur van immuniteit van zowel een doorgemaakte infectie als van de vaccinatiereactie is onbekend. Bescherming tegen de eerste nog besmettelijkere mutanten (501Y/Y2) van het coronavirus wordt weliswaar verwacht, maar is vanwege de korte tijdspanne tussen het ontdekken ervan en onderzoek naar bescherming nog niet bewezen.
Heb vele kritische commentaren gelezen over vaccineren, wat zeker tot nadenken stemt (hier/hier/hier/hier/hier) en waarvan ik hoop dat verder onderzoek meer data en ons meer duidelijkheid gaat geven.
De keerzijde: het hier en nu
Maar ja, de keerzijde is de huidige situatie waarin we nu leven. Eind 2020 waren er wereldwijd 82,6 mln. personen met COVID-19 gemeld, van wie 23,3 mln. in Europa.
En ja, deze cijfers bestaan in een tijd van vrijheid beperkende maatregelen, van basisregels met afstand bewaren daar waar lijfelijk contact zo heilzaam kan zijn, intelligente en minder intelligente lockdowns, coronamelder, gebruik van beschermingsmiddelen, vigerend T-BCO-I werk van GGD, met testen en isoleren van besmette personen, van het in quarantaine plaatsen van potentieel besmette personen (contacten), gebruik werkzame medicatie of het toepassen van plasmabehandelingen, de routekaart etc.
Wereldwijd zijn er 30.12.2020 al 1,8 mln. personen overleden, van wie 536.706 in Europa.
Tot 18 december zijn er in Nederland 664.456 personen met laboratorium bevestigde COVID-19 gemeld waarvan 18.864 patiënten werden opgenomen in het ziekenhuis. In totaal zijn 10.405 personen met een bevestigde SARS-CoV-2-infectie overleden (oversterfte van 13.000). De discrepantie tussen het aantal bevestigde infecties en werkelijke infecties weten we niet.
Het hier en nu, met bij eerste en wederom bij de tweede golf een noodzakelijke afschaling van reguliere, óók urgente, ziekenhuiszorg. Met tekort aan IC-bedden, maar vooral tekort aan personeel, met hoog verzuim door overbelasting en corona van juist dat personeel.
Ook in de eerste lijn bleek dat Nederlandse huisartsen het afgelopen jaar 12 procent minder doorverwijzingen naar vervolgzorg hebben gedaan dan verwacht. Dat meldt zorgplatform Zorgdomein op basis van landelijke cijfers. Zeker 1,7 miljoen doorverwijzingen hebben niet plaatsgevonden, waar dat volgens Zorgdomein onder „normale omstandigheden” wel was gebeurd. De consequenties laten zich raden.
Maar ook een economische neergang door corona, waarbij er al voor meer dan 50 miljard euro inkomenssteun is toegezegd. Met gevolgen: overheidstekort, op sociaal gebied, mentaal en met vereenzaming. Een gemeente als Amsterdam heeft nu door corona al 300 miljoen euro tekort op hun begroting. Met een toegenomen sociale ongelijkheid. De burgemeester (citaat Volkskrant, 23 december 2020): “de esprit van de stad is grotendeels weg.”
Maar denk ook aan de jeugd met leerachterstanden in alle sectoren van onderwijs.
Kortom, is er wel als maatschappij, als collectiviteit, een keus bij wel/niet vaccineren als vaccinatie de weg van hoop kan zijn tot een weer redelijk normale situatie? Met een betere uitkomst op gebied van bescherming/immuniteit? De vragen stellen is deze beantwoorden, wetend dat op dit moment nog maar een beperkt deel van de bevolking zónder vaccinatie bescherming heeft tegen COVID-19. Maar tegelijkertijd óók wetend dat de mate van bescherming door vaccinatie nog deels onbekend is.
Wie als éérste het vaccin?
De Gezondheidsraad meldt (24 december 2020): “Mensen van 60 jaar en ouder hebben het grootste risico op ernstige ziekte en sterfte door COVID-19. De werkzaamheid van het vaccin van BioNTech/Pfizer is boven verwachting goed bij ouderen. Daarom adviseert de raad zo veel mogelijk van dit vaccin te reserveren voor deze groep en de vaccinatie te starten bij de oudsten. Dit sluit aan bij het eerdere strategie-advies van de raad. Een beperkt deel van het vaccin zou ingezet kunnen worden bij zorgmedewerkers om kwetsbare ouderen te beschermen en continuïteit van zorg te waarborgen.”
De minister echter meldt de Tweede Kamer (Kamerbrief, 24 december 2020):” Vanwege de logistieke eigenschappen van het BioNTech/Pfizer vaccin krijgen allereerst de zorgmedewerkers van verpleeghuizen, kleinschalige woonvormen, gehandicaptenzorg, wijkverpleging en Wmo-ondersteuning een uitnodiging voor de COVID-19 vaccinatie. Zij worden vanaf 4 januari uitgenodigd voor de vaccinatie bij de GGD’en.” Of gaat er toch nog wat veranderen?
Het blijft merkwaardig dat NL pas kan starten op 8 januari en dat in NL niet het medische risico maar een “logistieke reden” de volgorde van vaccineren bepaalt. Het Pfizervaccin (bijsluiter) moet weliswaar bij -80 graden (range -60 tot -90) bewaard worden, maar kan na ontdooien 5 dagen worden bewaard in een normale koelkast tussen 2 en 8 graden. En vervolgens in die tijd worden ingeënt in (nu toch) leegstaande sporthallen.
NRC, (2 december 2020): “De opslag is ook een uitdaging. Om het Pfizer-vaccin langere tijd bij -70 graden te bewaren zijn speciale diepvrieskisten nodig, waarvan het RIVM er momenteel twee heeft. Het RIVM zegt nog tientallen vriezers in bestelling te hebben. In totaal moet het in de derde week van december beschikken over veertig vriezers. Dat is genoeg om alle Pfizer-vaccins te bewaren, zegt een woordvoerder”. Overigens heeft ook elk ziekenhuis een -70 graden vriezer.
Met deze kennis, de reeds aanwezige draaiboeken van de griepvaccinatie en de reeds voor de Kerst aanwezige en (dus al) te spreiden juiste vriezers had de Tijdlijn van de 1e vaccinatieronde sneller gekund en had de Vaccinatiestrategie (wél) kunnen worden uitgevoerd conform de beide adviezen van de Gezondheidsraad. Het liep anders, zoals bekend is. Onder andere de Volkskrant en Nieuwsuur hebben inmiddels voldoende aandacht besteed aan de door de minister gemaakte keuzes. Het is, (blijkbaar) zoals het is. De laatste bijdrage aan deze discussie was het advies op 30 december j.l. vanuit de ziekenhuiswereld om maandag 4 januari 2021 alvast “40.000 essentiële zorgmedewerkers voorrang te geven bij vaccinatie.” Om deze maand een zorginfarct te voorkomen.
Tot slot: de persoonlijke afweging
In een eerdere blog over vaccinatie gemeld dat ikzelf voor een afweging eerst het advies afwacht van onze eigen geneesmiddelenautoriteit, de EMA. Als er eind 2020 een positief advies tot vaccineren ligt van de WHO, van de geneesmiddelenautoriteiten in USA (FDA), in Europa (EMA), in Nederland (CBG), van onze Gezondheidsraad, dan zal ik alleen al om deze reden, wanneer de uitnodiging komt, me laten vaccineren. Van het nog niet onderzochte Janssen-vaccin liggen tijdens het nu lopende fase 3 onderzoek al 11.000 pagina’s gereed ter goedkeuring. Dat is dus, ter vergelijk, ruim 8x zoveel als het totale handelsakkoord recent van vier jaar Brexitonderhandelingen.
Een tweede pragmatische reden is dat met een geslaagde vaccinatie het slot kan worden gehaald van economie en dat op termijn (Tabel 1, pg.3) een onmisbaar deel van maatschappelijk en persoonlijke vrijheid en welzijn kan terugkeren.
Ook heb ik mij als vrijwilliger opgegeven bij de GGD om te willen helpen met vaccineren als ze handen tekortkomen. En onmiddellijk beschikbaar. Ben weliswaar niet meer BIG-geregistreerd maar acht me met 31 jaar ervaring met griepvaccinaties nog wel competent genoeg een inenting te plaatsen.
Allen, een gelukkig en een zo gezond mogelijk nieuw jaar gewenst!
Eerdere blogs over COVID-19
19.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (01) (de consequenties volksgezondheid)
23.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (02) (gevolgen economie en geld printen)
26.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (03) (over sociale en mentale gevolgen)
28.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (04) (met testbeleid naar 3 groepen)
30.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (05) (met uitstelzorg, aanpak en compensatie)
02.04.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (06) (beleidsmaatregelen o.b.v. kennisbundeling)
04.04.2020: Verhoogde urgentie aanpak tekorten geneesmiddelen (altijd al, zeker nu in coronatijd)
07.04.2020: Contractafspraken: andere context, ander contract? (andere afspraken in COVID-19 tijd?)
10.04.2020: Tekort beschermingsmateriaal voor zorgverlener én patiënt een treurig feit
19.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 kan ook zonder app (BCO zelf uitvoeren)
22.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 heeft last van het afwentelvirus (GGD)
24.04.2020: Verhoogde testcapaciteit COVID-19 wordt niet volledig benut (de beschermende COVID-keten)
05.05.2020: Van het nieuwe abnormaal naar het normale normaal (maatregelen heropenen economie)
09.05.2020: Conclusie: voor elke burger goed neusmondmasker voorradig (anders schijnveiligheid)
12.05.2020: Een financiële kluwen: lenteherberekening en catastroferegeling (compensatie 21 ZV’s)
16.05.2020: Economie en volksgezondheid zijn onlosmakelijk verbonden (maatregelen economie + zorg)
20.05.2020: Extra taken (blijkbaar) voor huisartsen in coronatijd (bij testen mantelzorgers en toedienen LMWH)
01.06.2020: 0800-1202 (het nieuwe testbeleid voor elke burger met coronaklachten, 3 mnd. na 1e patiënt)
08.06.2020: Na WHO-advies: frequent gebruik mondmaskers het nieuwe normaal? (ruime indicatie)
22.06.2020: Regelen onafhankelijke evaluatie eigen coronabeleid is (ook) taak overheid (en nodig)
10.07.2020: Inzicht in verspreiding coronavirus als fundament voor maatregelen (1,5 mtr., Goudsmit)
13.07.2020: Urgentie de bevolking méér proactief te gaan testen (asymp. dragers + superverspreiders)
18.07.2020: Gaat de beroepsgroep van huisartsen het coronabeleid nog evalueren? (PBM)
23.07.2020: Toename besmettingen vraagt intensievere maatregelen bij T-BCO-I (meer/beter)
24.07.2020: Gevraagde experts komen al binnen paar dagen met advies voor minister (TTI)
30.07.2020: Mondkapje ja/nee? Beslis zelf! (blokkade medisch, juridisch, gedrag, communicatief)
07.08.2020: Wanneer elke dag telt… (gevolgen van uitstel T-BCO-I + uitstel beleid/maatregelen)
13.08.2020: Overheid faciliteer GGD maximaal (1)(T-BCO-I immers na gedrag enigste wapen instrijd)
15.08.2020: Huisartsen willen beter testbeleid met terugkoppeling uitslagen virustest (test!)
18.08.2020: Overheid faciliteer GGD maximaal (2) (hulp bij T/BCO, ofwel hulp bij opschalen)
22.08.2020: Inzet IC-verpleegkundigen onder het vergrootglas (IC-capaciteit + hun randvoorwaarden)
01.09.2020: Beleid vaccinontwikkeling goede testcase Europese samenwerking (inkoop/spreiding)
04.09.2020: Bij coronadiagnostiek te lang gewacht inschakeling diagnostische centra (EDC’s)
20.10.2020: Zet nu (ook) sneltesten in bij corona-aanpak! (sneltest scoort beste tav besmettelijkheid)
21.10.2020: Mistroostige reactie GGD richting huisartsen (niet altijd wordt positieve test gemeld)
02.11.2020: Vanaf nu wordt het testen op COVID-19 anders aangepakt (meer testen op meer plekken)
06.11.2020: Blijvende zoektocht naar plaatsbepaling antigeensneltesten (plus/min sneltest, bij/buiten GGD)
20.11.2020: Als we wisten wat we deden, heette het geen onderzoek (Einstein, waarde vaccins)
30.11.2020: Over corona en de toekomst van volksgezondheid (RIVM c-VTV + weer T-BCO-I)