Dagelijks worden we via de media op de hoogte gehouden van de dagkoersen corona. In elk journaal en in elk nieuwsmedium is te horen en lezen: het aantal nieuwe besmettingen en het aantal mensen dat verblijft in een ziekenhuis, uitgesplitst naar IC en niet-IC. Nuttige informatie, maar incompleet indien wordt gekeken naar andere, net zo relevante nevenaspecten. Denk aan de noodzakelijke afbouw van planbare ziekenhuiszorg, de impact van de zorg voor coronapatiënten in brede zin, de personele uitputting van zorgmedewerkers, vaccinatieperikelen en ja, ook verzekeringtechnische kwesties. En dan noem ik alleen nog maar de zorgkwesties.
Daarnaast valt het bij de incomplete dagkoers op dat in deze coronagolf er in de ziekenhuizen nu veel meer jongere patiënten liggen, van tussen de 30 en 50 jaar. Niet alleen daalt de gemiddelde leeftijd van covidpatiënten, mede door vaccinatie van ouderen, maar ook in absolute zin is er sprake van een forse stijging van het aantal ernstig zieke jonge mensen dat ziekenhuiszorg nodig heeft (Trouw, 1 mei 2021 o.b.v. rapport NICE).
Deze blog gaat over een aantal van deze nevenaspecten. Aspecten die postcorona aandacht vragen, ook politiek.
Aspecten coronazorg, maar niet dagelijks vermeld in de dagkoersen COVID-19
|
· 49% van de ziekenhuizen zegt de kritieke planbare zorg volledig volgens planning te kunnen leveren. Kritieke planbare zorg is zorg die binnen zes weken moet plaatsvinden om gezondheidsschade te voorkomen. Dit betekent dat de uitgestelde kritieke zorg dus binnen een paar weken moet worden ingehaald (NZa, 29 april 2021). · De acute en semi-acute zorg kunnen nog steeds altijd worden geleverd. · Het geschatte aantal gemiste verwijzingen sinds maart 2020 is opgelopen tot 1,4 miljoen. Dit heeft geleid tot 1,1 miljoen minder polikliniekbezoeken (5,6%) en 230 duizend minder operaties (16%). · In totaal wordt het aantal gemiste verwijzingen (sinds maart 2020) in de oncologische zorg geschat op 97 duizend (NZa, 29 april 2021). · Sinds maart 2020 ongeveer 75.000 minder verwijzingen waren naar de ggz dan verwacht was zonder corona. · Nog steeds zijn er gemiddeld 33% minder operatiekamers in gebruik dan normaal (NZa, 22 april 2021) · Honderden coronapatiënten (600?) zitten met een zuurstoffles thuis en krijgen daar de benodigde zorg. Ziekenhuizen houden hen op afstand in de gaten. Deze patiënten komen niet terug in de landelijke ziekenhuiscijfers (Volkskrant, 24 april 2021 o.b.v. LCSP-mededeling). · Onderzoek van Patiëntenfederatie Nederland (n=8000): van de deelnemers heeft twaalf procent te maken met uitgestelde zorg. Tweederde omdat het ziekenhuis een afspraak afzegde, eenderde omdat de patiënt er zelf voor koos een afspraak uit te stellen. De groep bij wie het ziekenhuis liet weten dat een afspraak niet door kon gaan heeft daar meer last van dan de mensen die zelf kozen voor uitstel (PFN, 20 april 2021). · Over de prikpauze bij AstraZeneca-vaccin (blog): “gezondheidswinst van de prikpauze weegt niet op tegen de gezondheidsrisico’s. Graag merken wij nog op dat een SARS-CoV-2-infectie zelf ook een sterke risicofactor is voor het ontwikkelen van een diepveneuze trombose of longembolie” (NTvG, 28 april 2021). · Aanhoudende wijzigingen in het vaccinatiebeleid (bijvoorbeeld huisartsen, 20 april 2021) · Over (IC-)verpleegkundigen: Het ziekteverzuim is normaal gesproken laag op deze afdeling: 2,5 à 3 procent. Nu is het 4,8 procent. In sommige ziekenhuizen wel 10 tot 20 procent: NRC, 30 april 2021 en DVHN, 29 april 2021. Volgens beroepsvereniging V&VN zit 10 procent van de verpleegkundigen en verzorgenden ziek thuis, ruim twee keer zoveel als normaal (AD, 30 april 2021). · De druk bij nazorgpoli’s voor coronapatiënten is hoog en de wachttijden zijn lang. Bij sommige poli’s kan het maanden duren voordat patiënten terechtkunnen. Ook valt het artsen op dat een steeds groter deel van de patiënten op de nazorgpoli’s nooit in het ziekenhuis heeft gelegen en relatief jong is. De meeste patiënten met langdurige klachten worden doorverwezen door de huisarts, zegt revalidatiearts (NOS, 1 mei 2021). · Acht huisartsenorganisaties vroegen deze week in een brief aan informateur Herman Tjeenk Willink aandacht voor de maatregelen die nodig zijn om de huisartsenzorg in de huidige efficiënte en betaalbare vorm te kunnen behouden.Corona maakt de urgentie hiervan extra zichtbaar: het merendeel van de patiënten krijgt thuis zorg van de huisarts, waardoor ziekenhuizen en IC’s niet vastlopen. De huisartsenorganisaties zien dat de huisartsenzorg in de knel zit (brief, 30 april 2021). · Door zorguitval in verband met de coronacrisis dalen de kosten van de reguliere zorg in het basispakket in 2020 met 4,7% ten opzichte van 2019. Dat is een daling van € 2,2 miljard. Daartegenover staan de extra coronakosten van € 3,9 miljard. Daardoor stijgen de totale gemaakte kosten in de Zvw stabiel met 3,7% (Zorginstituut, 14 april 2021). |
Herstelplan
Huisartsen hebben via de brief aan de informateur nu aandacht gevraagd voor hun situatie. De medisch specialisten en verpleegkundigen deden dat deze week met een pleidooi voor een nationaal herstelplan. Citaat (30 april 2021): “Zorgmedewerkers moeten nu al heel lang meer doen dan ze eigenlijk kunnen. We hebben echt rust nodig, maar er komt juist meer werk aan. Samen moeten we kijken hoe we ook de inhaalzorg straks goed kunnen leveren. Verpleegkundigen, verzorgenden en artsen moeten daarbij echt aan tafel zitten. Wij hebben een goed beeld hoe we verdere complicaties van ziektes zoveel mogelijk kunnen voorkomen. Maar dat kan alleen als we ook nadenken over hoe onze mensen kunnen herstellen, fysiek en mentaal. We moeten ons focussen op de ramp na de ramp (einde citaat).”
Naast de curatieve aspecten postcorona met onder andere inhaalzorg, zal er ook stevig beleid moeten worden gevoerd ten aanzien van preventie. Was deze week erg geschrokken van de mededeling van een ex-GGD directeur die in het verleden bij het ministerie te horen kreeg dat “infectieziekten voorbij zijn” en extra versterking van GGD’s ter bestrijding van een pandemie (daarom) niet nodig was (Gelderlander, 17 april 2021).
Het gaat in NL niet alleen fout in de bestuursstijl (rapport, 30 april 2021). Het begin van een oplossing begint bij beschrijving en agendering van juiste problemen. De nieuwe bestuursstijl kan resultaatgericht, relatiegericht, creatief, stimulerend, patiëntgericht etc. zijn, maar als niet vooraf de juiste zorginhoudelijke punten zijn geagendeerd, is het ook met een nieuwe bestuursstijl water naar de zee dragen.
Eerdere blogs over corona en COVID-19
19.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (01) (de consequenties volksgezondheid)
23.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (02) (gevolgen economie en geld printen)
26.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (03) (over sociale en mentale gevolgen)
28.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (04) (met testbeleid naar 3 groepen)
30.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (05) (met uitstelzorg, aanpak en compensatie)
02.04.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (06) (beleidsmaatregelen o.b.v. kennisbundeling)
04.04.2020: Verhoogde urgentie aanpak tekorten geneesmiddelen (altijd al, zeker nu in coronatijd)
07.04.2020: Contractafspraken: andere context, ander contract? (andere afspraken in COVID-19 tijd?)
10.04.2020: Tekort beschermingsmateriaal voor zorgverlener én patiënt een treurig feit
19.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 kan ook zonder app (BCO zelf uitvoeren)
22.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 heeft last van het afwentelvirus (GGD)
24.04.2020: Verhoogde testcapaciteit COVID-19 wordt niet volledig benut (de beschermende COVID-keten)
05.05.2020: Van het nieuwe abnormaal naar het normale normaal (maatregelen heropenen economie)
09.05.2020: Conclusie: voor elke burger goed neusmondmasker voorradig (anders schijnveiligheid)
12.05.2020: Een financiële kluwen: lenteherberekening en catastroferegeling (compensatie 21 ZV’s)
16.05.2020: Economie en volksgezondheid zijn onlosmakelijk verbonden (maatregelen economie + zorg)
20.05.2020: Extra taken (blijkbaar) voor huisartsen in coronatijd (bij testen mantelzorgers en toedienen LMWH)
01.06.2020: 0800-1202 (het nieuwe testbeleid voor elke burger met coronaklachten, 3 mnd. na 1e patiënt)
08.06.2020: Na WHO-advies: frequent gebruik mondmaskers het nieuwe normaal? (ruime indicatie)
22.06.2020: Regelen onafhankelijke evaluatie eigen coronabeleid is (ook) taak overheid (en nodig)
10.07.2020: Inzicht in verspreiding coronavirus als fundament voor maatregelen (1,5 mtr., Goudsmit)
13.07.2020: Urgentie de bevolking méér proactief te gaan testen (asymp. dragers + superverspreiders)
18.07.2020: Gaat de beroepsgroep van huisartsen het coronabeleid nog evalueren? (PBM)
23.07.2020: Toename besmettingen vraagt intensievere maatregelen bij T-BCO-I (meer/beter)
24.07.2020: Gevraagde experts komen al binnen paar dagen met advies voor minister (TTI)
30.07.2020: Mondkapje ja/nee? Beslis zelf! (blokkade medisch, juridisch, gedrag, communicatief)
07.08.2020: Wanneer elke dag telt… (gevolgen van uitstel T-BCO-I + uitstel beleid/maatregelen)
13.08.2020: Overheid faciliteer GGD maximaal (1)(T-BCO-I immers na gedrag enigste wapen in strijd)
15.08.2020: Huisartsen willen beter testbeleid met terugkoppeling uitslagen virustest (test!)
18.08.2020: Overheid faciliteer GGD maximaal (2) (hulp bij T/BCO, ofwel hulp bij opschalen)
22.08.2020: Inzet IC-verpleegkundigen onder het vergrootglas (IC-capaciteit + hun randvoorwaarden)
01.09.2020: Beleid vaccinontwikkeling goede testcase Europese samenwerking (inkoop/spreiding)
04.09.2020: Bij coronadiagnostiek te lang gewacht inschakeling diagnostische centra (EDC’s)
20.10.2020: Zet nu (ook) sneltesten in bij corona-aanpak! (sneltest scoort beste tav besmettelijkheid)
21.10.2020: Mistroostige reactie GGD richting huisartsen (niet altijd wordt positieve test gemeld)
02.11.2020: Vanaf nu wordt het testen op COVID-19 anders aangepakt (meer testen op meer plekken)
06.11.2020: Blijvende zoektocht naar plaatsbepaling antigeensneltesten (plus/min sneltest, bij/buiten GGD)
20.11.2020: Als we wisten wat we deden, heette het geen onderzoek (Einstein, waarde vaccins)
30.11.2020: Over corona en de toekomst van volksgezondheid (RIVM c-VTV + weer T-BCO-I)
01.01.2021: Is er wel een keus? (over coronavaccinatie, ook als nog niet alles bekend is? Nee!)
17.01.2021: Nieuwe coronavariant rechtvaardigt vaccinatievoorrang gehele acute zorgketen
26.01.2021: EU vindt verminderde levering AstraZenica-vaccins onacceptabel (1) (zie contract)
19.02.2021: Vaccinatie tegen corona als logistieke uitdaging (tekort, agendavulling, GGD/HA)
24.03.2021: EU vindt verminderde levering AstraZenica-vaccins onacceptabel (2) (in EU gemaakt?)
14.04.2021: Minister negeert huisartsenprotest na vaccinatieadvies Gezondheidsraad (AZ/60-)
21.04.2021: De vaccinatiecampagne komt op stoom (opschalen GGD, meer vaccins, EMA-keuring)
23.04.2021: Vertaal vaccinatierisico naar leeftijd: laat arts/patiënt samen beslissen (AZ vaccin)