Vaccinatie met als oogmerk een bescherming tegen het coronavirus is een onderdeel van de strategie zo snel als mogelijk uit de huidige benauwde situatie te geraken. Start en snelheid van vaccineren zijn voortdurend aan veranderingen onderhevig, waarbij de planning, zo blijkt, afhankelijk is van goedkeuring, werking, levering en distributie van vaccins. Dit feit betekent dan ook steeds een aanpassing van de vaccinatiestrategie.
Gezien de maatschappelijke consequenties (somatisch, mentaal, functioneel, economisch, onderwijskundig, sociaal etc.) is de snelst verantwoorde weg naar de uitgang van de coronacrisis de beste weg.
Deze week (17 februari 2021) was er weer een door NHG en LHV georganiseerde COVID-19 webinar met als titel “Vaccinatiestrategie eerste lijn”. In deze uitzending meldde de medisch manager van de RIVM dat nog steeds elke dag in Nederland zo’n 100 mensen overlijden aan COVID-19. De uitzending is mede georganiseerd omdat huisartsen deze week, nog op kleine schaal, begonnen zijn met hun eerste vaccinaties met het AstraZeneca-vaccin. De individuele burger die na uitnodiging een vaccin wenst, heeft overigens geen keuze tussen de drie door de EMA goedgekeurde vaccins.
Deze blog belicht slechts een onderdeel van de complexe logistiek bij het organiseren van deze vaccinatietoediening.
Stand van zaken (week 7 in 2021)
|
· Tot 12 februari 2021 zijn er in Nederland 1.021.643 laboratorium-bevestigde COVID-19 infecties gemeld, waarvan 47.187 personen werden opgenomen in het ziekenhuis (bron: Stichting NICE). In totaal zijn 14.727 personen met een bevestigde SARS-CoV-2-infectie overleden (bron: OMT) · Tussen 6 januari 2021 tot en met 14 februari 2021 hebben 628.993 burgers de eerste vaccinatie gehad, waarvan inmiddels 154.445 ook de tweede vaccinatie hebben gehad. · Dagkoers 18 februari 2021: zie dashboard overheid · Info over oversterfte (CBS) · Er zijn grote verschillen tussen vaccins ten aanzien van houdbaarheid, voorbereiding en vervoersinstructies. Voorbeeld: Aan een ampul Pfizer/BioNTech-vaccin wordt eerst 1,8 ml zoutoplossing toegevoegd, waarna er minimaal 6 vaccins van 0,3 ml zijn te gebruiken. Bij het AstraZeneca-vaccin kan het vaccin direct gebruikt worden uit de geleverde flacon: minimaal 11 vaccins van 0,5 ml. |
Info uit de presentatie van de webinar
Het RIVM distribueert het vaccin. Deels vanwege eerdere politieke invloed wordt de centrale voorraad krap gehouden, zodat zo snel mogelijk zo veel mogelijk mensen gevaccineerd worden. De medisch manager van de RIVM verklaarde in de webinar dat de vaccinvoorraad varieert en genoeg is voor slechts de komende 1-5 dagen. Veelzeggend was zijn uitspraak in het webinar dat de enigste zekerheid bij vaccinleveringen aan het RIVM de ‘tegenvallers’ zijn… Dan zijn dit de consequenties. Deze beperkte voorraad kleurt voor organisatie en logistiek mede de strategie en de snelheid van handelen (presentatie webinar).
De huidige vaccinatiestrategie is in beginsel een compromis geweest tussen het vaccineren van de meest kwetsbaren (2/3 deel vaccins) en de werkers in de acute zorg (1/3). Nu Nederland aan de vooravond staat van de derde golf wordt conform het advies van de Gezondheidsraad nog steeds de strategie aangehouden om ziektelast te bestrijden en zoveel mogelijk levensjaren te redden. Daarom is de GGD begonnen bij de alleroudsten met voor hen het best werkende vaccin, het mRNA-vaccin en werkt men vervolgens van oud naar jong.
Het huisartsenteam volgt vanaf deze week feitelijk hetzelfde stramien, alleen begint de huisarts bij mensen geboren in 1956 en 1957. Daarnaast vaccineert de huisartsen in de eerste ronde de obese burgers met een BMI>40 en de 18+ patiënten met het syndroom van Down. Het huisartsenteam gebruikt voor deze doelgroepen uitsluitend het AstraZeneca-vaccin. Vanwege de beperkte beschikbaarheid (blog) van het AstraZenica-vaccin kan er door huisartsen nu nog slechts in de zuidelijke provincies gestart worden. Verder is met huisartsen afgesproken dat degene die in de praktijk vaccineert ook zélf gevaccineerd kan worden met het vaccin.
Opmerkelijk in de webinar was de opmerking dat als je bij het AstraZeneca-vaccin langer wacht met het toedienen van het tweede vaccin (nu 12 weken), de beschermingsgraad toeneemt van 54% naar 82%. Waarmee de beschermingsgraad van het vaccin min of meer vergelijkbaar wordt met de mRNA-vaccins.
Jammer dat binnen de webinar voor huisartsen geen discussie plaatsvond of bovenstaande voorrangstrategie van beginnend te vaccineren bij de alleroudsten, ook voor de maatschappij in brede zin de meeste voordelen genereert (Brief in Trouw van huisartsen, 5 februari 2021).
Eigen ervaring
Sinds 23 januari dit jaar ben ik zelf in persoon bij de GGD aan het werk als vaccinvoorbereider en prikker. Deze week ook bij hun “AstraZeneca-lijn.” Bij de GGD gaat het in deze lijn nu om de zorgmedewerkers, bv. wijkverpleegkundigen, die nog niet aan de beurt waren geweest. Daarbij kijk ik zowel als voormalig zorgverlener als belanghebbende burger met interesse naar het huidige vaccinatieproces.
Als inderdaad de ziektepreventie belangrijker gaat worden (Jaap Goudsmit, Parool, 6 februari 2021) en er een vorm van ontschotting komt tussen de Wet publieke gezondheid en Zorgverzekeringswet, zal samenwerking huisarts en GGD/gemeente het logische gevolg zijn. De toekomstige context: het virus muteert (hier/hier), de vaccinbouwer reageert, maar ziektepreventie overheerst?
Hoe kan nu de GGD de huisarts helpen?
Als 15 minuten moet worden nagebleven na vaccinatie vanwege de veiligheid en meerdere personen ingeënt moeten worden, kan de gemeente, die ook de GGD betaalt voor gemeentewerk in het kader van de Wet publieke gezondheid en daarbij een rol heeft bij infectiebestrijding, helpen door voor korte of langere tijd voor de huisartsengroep een geschikte locatie te vinden. Deels zouden mensen uit de huisartsenpraktijk dit straks op hetzelfde adres als de huidige GGD-locatie kunnen uitvoeren.
Hoe kan nu de huisarts de GGD helpen?
Het moet logistiek een enorme operatie zijn om in tijden van (deels onbekende) schaarste van het vaccin vooraf te plannen en de uitgenodigde groep dan ook tijdig van een vaccin te voorzien. Wat niemand wil, zijn bij voldoende vaccins lange vaccinpauzes in de GGD-agenda. Evenmin is te grote drukte ter plekke op de vaccinatielocatie vanwege de distantie en beperking groepsgrootte wenselijk.
In de webinar wordt dan ook bij huisartsen gesproken over een reserve- of schaduwlijst. Ook nuttig voor de GGD? Daar zouden dan mensen op kunnen staan die binnen het bij de GGD te hanteren jaarcohort om medische reden extra kwetsbaar zijn en (dus) als eerste in aanmerking komen indien vaccins over zijn. Zoals zich onder andere voordoet bij een aangeleverde en geopende batch. En juist de huisarts weet binnen de eigen praktijk wie deze extra kwetsbaren zijn van het GGD-jaarcohort die met smart wachten op het vaccin. Een (andere) schaduwlijst, bv uit de groep van 62-jarigen, die de huisarts ook zélf kan gebruiken als de jaarcohort van 63-jarigen door hen is gevaccineerd en er uit de aangebroken batch toch nog vaccins overblijven. Als er bijna 100 mensen per dag overlijden aan COVID-19 kunnen kleine interventies mogelijk toch nog net het verschil maken.
Tot slot
Dan is er tot slot nog een restgroep waarbij de medisch specialist de vaccinatie-indicatie vaststelt. Denk aan mensen met immuundeficiëntie, transplantaties of neurologische diagnose met ademhalingsstoornis. Zij moeten ook worden ingepast. Het zal een logistieke uitdaging blijven als de instroom van vaccins blokkeert of onzeker is. De benoeming van een speciaal gezant hoe de vaccinproductie is op te voeren, is dan ook geen overbodige luxe (NRC, 18 februari 2021).
Voor de GGD werd ik, trouwens om heel andere reden, deze week als medewerker geïnterviewd. Het resultaat is straks te lezen op hun intranet en dan ook hier.
Eerdere blogs over COVID-19
19.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (01) (de consequenties volksgezondheid)
23.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (02) (gevolgen economie en geld printen)
26.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (03) (over sociale en mentale gevolgen)
28.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (04) (met testbeleid naar 3 groepen)
30.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (05) (met uitstelzorg, aanpak en compensatie)
02.04.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (06) (beleidsmaatregelen o.b.v. kennisbundeling)
04.04.2020: Verhoogde urgentie aanpak tekorten geneesmiddelen (altijd al, zeker nu in coronatijd)
07.04.2020: Contractafspraken: andere context, ander contract? (andere afspraken in COVID-19 tijd?)
10.04.2020: Tekort beschermingsmateriaal voor zorgverlener én patiënt een treurig feit
19.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 kan ook zonder app (BCO zelf uitvoeren)
22.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 heeft last van het afwentelvirus (GGD)
24.04.2020: Verhoogde testcapaciteit COVID-19 wordt niet volledig benut (de beschermende COVID-keten)
05.05.2020: Van het nieuwe abnormaal naar het normale normaal (maatregelen heropenen economie)
09.05.2020: Conclusie: voor elke burger goed neusmondmasker voorradig (anders schijnveiligheid)
12.05.2020: Een financiële kluwen: lenteherberekening en catastroferegeling (compensatie 21 ZV’s)
16.05.2020: Economie en volksgezondheid zijn onlosmakelijk verbonden (maatregelen economie + zorg)
20.05.2020: Extra taken (blijkbaar) voor huisartsen in coronatijd (bij testen mantelzorgers en toedienen LMWH)
01.06.2020: 0800-1202 (het nieuwe testbeleid voor elke burger met coronaklachten, 3 mnd. na 1e patiënt)
08.06.2020: Na WHO-advies: frequent gebruik mondmaskers het nieuwe normaal? (ruime indicatie)
22.06.2020: Regelen onafhankelijke evaluatie eigen coronabeleid is (ook) taak overheid (en nodig)
10.07.2020: Inzicht in verspreiding coronavirus als fundament voor maatregelen (1,5 mtr., Goudsmit)
13.07.2020: Urgentie de bevolking méér proactief te gaan testen (asymp. dragers + superverspreiders)
18.07.2020: Gaat de beroepsgroep van huisartsen het coronabeleid nog evalueren? (PBM)
23.07.2020: Toename besmettingen vraagt intensievere maatregelen bij T-BCO-I (meer/beter)
24.07.2020: Gevraagde experts komen al binnen paar dagen met advies voor minister (TTI)
30.07.2020: Mondkapje ja/nee? Beslis zelf! (blokkade medisch, juridisch, gedrag, communicatief)
07.08.2020: Wanneer elke dag telt… (gevolgen van uitstel T-BCO-I + uitstel beleid/maatregelen)
13.08.2020: Overheid faciliteer GGD maximaal (1)(T-BCO-I immers na gedrag enigste wapen in strijd)
15.08.2020: Huisartsen willen beter testbeleid met terugkoppeling uitslagen virustest (test!)
18.08.2020: Overheid faciliteer GGD maximaal (2) (hulp bij T/BCO, ofwel hulp bij opschalen)
22.08.2020: Inzet IC-verpleegkundigen onder het vergrootglas (IC-capaciteit + hun randvoorwaarden)
01.09.2020: Beleid vaccinontwikkeling goede testcase Europese samenwerking (inkoop/spreiding)
04.09.2020: Bij coronadiagnostiek te lang gewacht inschakeling diagnostische centra (EDC’s)
20.10.2020: Zet nu (ook) sneltesten in bij corona-aanpak! (sneltest scoort beste tav besmettelijkheid)
21.10.2020: Mistroostige reactie GGD richting huisartsen (niet altijd wordt positieve test gemeld)
02.11.2020: Vanaf nu wordt het testen op COVID-19 anders aangepakt (meer testen op meer plekken)
06.11.2020: Blijvende zoektocht naar plaatsbepaling antigeensneltesten (plus/min sneltest, bij/buiten GGD)
20.11.2020: Als we wisten wat we deden, heette het geen onderzoek (Einstein, waarde vaccins)
30.11.2020: Over corona en de toekomst van volksgezondheid (RIVM c-VTV + weer T-BCO-I)
01.01.2021: Is er wel een keus? (over coronavaccinatie, ook als nog niet alles bekend is? Nee!)
17.01.2021: Nieuwe coronavariant rechtvaardigt vaccinatievoorrang gehele acute zorgketen
26.01.2021: EU vindt verminderde levering AstraZenica-vaccins onacceptabel (zie contract)