Zoals bekend lijken de drie doelen m.b.t. de volksgezondheid in 2040, zoals afgesproken in het Nationaal Preventieakkoord (2018), niet te worden gehaald (hier/blog).
Wat wordt nu bij preventie (hier) de aanpassing van dit beleid richting een gezonde(re) bevolking? In een eerdere blog kwam ik voor beter preventiebeleid tot vier kernpunten …
- Liefdevolle persoonsgerichte zorg bij een hulpvraag over preventie (hier/hier). Hulp zodat ze op eigen kracht verder kunnen en het kunnen volhouden.
- Objectieve informatisering over de relatie tussen oorzaak (roken/problematisch alcoholgebruik/overgewicht) en gevolgen (ziekten, bv. cardiovasculair/diabetes).
- Een interdepartementaal deltaplan bij beoogde doelen (‘Health in All Policies’ met 5W1H). Met in elk geval als participanten VWS, SZW, VRO en OCW.
- Extra producentenbelasting bij verkoop en marketing ongezonde producten. Mijn motto is een leer- en beloningscirkel: Niet de consument betaalt, maar de producent. De producent die deze taks kan ontlopen door gezondere producten te verkopen (bonus) en die de taks ziet verhogen als diens marketing en aanbod het product te zeer in een ongezonde richting duwt (malus).
Ook deze blog gaat over de kernvraag van de WRR (rapport, 2023) “hoe de overheid burgers meer persoonlijke controle kan geven, zodat zij hun levensdoelen dichterbij kunnen brengen?”
Bij deze beschouwing, ten aanzien van de overheidsrol (kernpunt 3 en 4), neem ik een van de doelen uit het preventieakkoord, namelijk minder overgewicht/obesitas, als onderwerp van het betoog.
Dit betoog begint dan eerst met een kort limitatief overzicht van de huidige kennis over overgewicht.
**Wat is in 2024 bekend over obesitas/overgewicht? (bron/bron/bron/bron/bron/bron/bron/bron/bron/bron/bron/bron/bron/bron/bron/bron/bron/bron)
|
In 2023 had 16% van de 20-plussers in Nederland obesitas (BMI van 30 of hoger). Dat is ruim 3 keer zoveel als in 1981. Het percentage 20-plussers met matig overgewicht (BMI van 25 of hoger steeg van 28% in 1981 naar 35% in 2023. In totaal had in 2023 ruim de helft van alle Nederlanders vanaf 20 jaar overgewicht (BMI van 25 of hoger), begin jaren 80 was dit nog een derde. Wat betreft kinderen, in 2023 had 11,3 procent van de 4- tot 12-jarigen en 12,2 procent van de 12- tot 16-jarigen overgewicht. Je hoeft geen statisticus te zijn om te zien dat overgewicht in de hele bevolking toeneemt. RIVM (rapport, 17 januari 2024): “Het doel was dat in 2040 maximaal 38 procent van de volwassenen en 9,1 procent van de kinderen (4 t/m 17 jaar) overgewicht heeft. Volgens de berekeningen nu zal met de huidige afspraken ongeveer 56 procent van de volwassenen overgewicht hebben. Zonder afspraken zou dat 58 procent zijn. Het aantal kinderen met overgewicht zal ongeveer 14 procent zijn in plaats van 15 procent.” Naschrift: (RIVM, 25 november 2024): “Het percentage inwoners van Nederland met overgewicht zal oplopen tot 64% in 2050.” Bij obesitas ontstaat een licht ontstoken buikvet dat niet meer goed communiceert met hersenen en andere organen. Dit zieke buikvet kan leiden tot meer dan 200 aandoeningen. En maakt vaak de behandeling van niet direct gerelateerde ziekten minder effectief. Juist de vetverdeling bij mensen met obesitas en de mate waarin het vetweefsel nog goed functioneert, zijn van invloed op de suiker- en vetstofwisseling en de chronische laaggradige ontsteking. Deze uitkomst bepaalt daarmee in sterke mate het risico op cardiometabole ziekten. Door een beter begrip van onderliggende biologische verstoringen (bij verzadigingshormonen en rustverbranding, bij laaggradige ontstekingen en bij veranderingen in immuunsysteem en bij het beloningssysteem in de hersenen) kunnen wetenschappers effectievere preventie- en behandelstrategieën ontwikkelen, die zijn toegespitst op bepaalde subgroepen van de populatie. Obesitas is een biologisch psychologisch sociaal fenomeen: biologisch (genetisch + morbiditeit + caloriebalans + hormonaal/buikvettheorie), psychologisch (intrinsieke motivatie/autonomie + gedrags-/gevoelsbeïnvloeding + psychische problemen) en sociaal (invloed leefomgeving + ongelijkheid + foute marketing). Leefstijl speelt een belangrijke rol, maar ook sociaaleconomische of psychische problemen en medicijngebruik. Medicijnen met gewicht verhogende werking, hormonale oorzaken en soms medische ziekten zijn belangrijke oorzaken die bijdragen aan obesitas. Als leefstijl regulier onderdeel uitmaakt van het plan van aanpak, verhoogt dit de effectiviteit van behandelingen. Leidraad: als startpunt het belang van intrinsieke motivatie, aandacht voor juiste zorg ter borging op langere termijn en het personaliseren van het aanbod (geen ‘one size fits all‘). Afvallen is helaas niet simpel. Gedrags-/gevoelsverandering is ingewikkeld. Naast psychologische mechanismen en gewoonten, werkt het lichaam een langdurig verlaagd lichaamsgewicht (nadat iemand obesitas had) tegen. Vaak wordt gedacht dat het puur gebrek aan wilskracht is als iemand weer stijgt in gewicht. Echter de ontstane disregulatie van onder andere het eetlustregulatiesysteem en het metabolisme zorgt ervoor zorgt dat het lichaam na afvallen de neiging heeft om terug te keren op het hogere gewicht (‘metabolic memory’). Voorkomen van overgewicht is beter. Wanneer leefstijlinterventies onvoldoende effect hebben, zijn er verschillende farmacotherapeutische opties, waarbij de huidige middelen gemiddeld zo’n 5-10% extra gewichtsafname kunnen geven. Deze middelen grijpen in op verschillende mechanismen die disfunctioneren bij mensen die al obesitas ontwikkeld hebben (zie hierboven en hieronder in dit kader). De komende jaren worden nieuwe middelen verwacht die tot nog meer gewichtsafname en mogelijk nog meer gezondheidswinst geven. Dat vraagt om beleid op preventie zoals het creëren van een gezonde voedselomgeving, maar ook om het verlenen van toegang tot effectieve behandelopties, in plaats van te wachten tot de andere ziekten zich manifesteren. Bij een serieuze aanpak kenmerkt zijn preventie (overheid!) als een proactieve behandeling van belang. Eerst leefstijl en alléén als nodig (niet altijd) medicatie of operatie. In Nederland ondergaan jaarlijks ongeveer 11 duizend patiënten een bariatrische ingreep. Het landschap van de obesitaszorg verandert snel (hier/hier/hier). Momenteel zijn er 481 medicijnen tegen obesitas in ontwikkeling, waarvan sommige in een vergevorderd stadium. Op basis van de BMI zouden in NL 4 miljoen mensen in aanmerking komen voor nieuwe effectieve medicatie bij een kostenpost van 1,3 miljard euro per jaar. Het onderwerp van een vergoeding zal daarom geagendeerd blijven worden bij pakketbeheer over wel/niet toelating tot de basisverzekering. Een systeembenadering die de gehele keten kan reguleren is noodzakelijk. Aan de voorkant is de overheid nu aan zet om te voorkomen dat nóg meer mensen overgewicht of obesitas ontwikkelen! |
Dit overzicht toont het belang van alle vier kernpunten. Sinds bekend is dat medische zorg maar voor 10% bijdraagt aan onze gezondheid en de eigen (obesogene) leefomgeving en het eigen gedrag elk 40%, wordt duidelijker dat de bakens in de hele keten verzet moeten worden om ziekten te voorkomen. De wal zal (moet?) het schip keren (hier).
Want als bekend is dat sociale determinanten zo belangrijk zijn bij gezondheid, dan heeft dat én consequenties voor preventiebeleid, maar ook consequenties voor het Integraal Zorgakkoord (VWS), onze arbeids- en woonmarkt (SZW en VRO), onderwijs (OCW), alsmede preventiefinanciering (voorstel 2, blog 9 juni 2022) en (bespreekpunt 7, blog 27 oktober 2022).
**De voedingsindustrie
Het preventieakkoord is in 2018 afgesloten met afspraken tussen meer dan zeventig partijen. Niemand zal het belang van gezonde voeding bij aanpak van overgewicht/obesitas onderschatten. Want het is al lang bekend dat 75% van het voedselaanbod ongezond en/of te calorierijk is. Maar zelfs bij de meest logische maatregelen (gezond voedsel goedkoper maken, het fiscaliseren van ongezond voedsel bij de producent, reclame/verkoop voor ongezond voedsel beperken (hier), in de winkel vers onbewerkt gezond voedsel vooraan laten leggen) gaan beleidsmatig de hakken al in het zand (blog/blog/blog/blog + hier/hier).
De visie van Jaap Seidell (prof.dr.ir. J.C. Seidell).
Juist omdat (de beschikbaarheid van) gezonde voeding zo belangrijk is, nu eerst het woord aan een autoriteit op dit gebied: Jaap Seidell. Hij is voedingswetenschapper en was tot 1 november dit jaar hoogleraar aan de VU. Zijn onderzoek richt zich op voeding, leefstijl en obesitas met een speciale focus op preventie en interventiestrategieën voor een gezondere samenleving. Daarnaast is hij internationaal adviseur en auteur van vele boeken.
Over het preventieakkoord van 2018 met daarbij de lobby van de voedingsindustrie meldt hij: “Dan kwam ik in Den Haag voor de rondetafelgesprekken, en telkens zag ik die meneer of mevrouw van de levensmiddelenindustrie net uit de kamer van de staatssecretaris komen. Die had al vooroverleg gehad…”
Maar hij zei rondom zijn afscheid als hoogleraar nog méér over de oorzaken van obesitas…
Citaten rondom het afscheid Jaap Seidell, VU/Bilthoven, 1 november 2024 (bron/bron/bron/bron)
|
Oorspronkelijk werd obesitas gezien als een individueel medisch probleem dat het gevolg is van een positieve energiebalans. Nu wereldwijd de helft van de bevolking te zwaar is (waarvan een miljard mensen met obesitas), en de toename ervan vooral plaatsvindt in populaties met een laag- en middeninkomen, wordt het steeds duidelijker dat de achterliggende oorzaken te maken hebben met onder meer een voedselsysteem dat gestuurd wordt door economische en politieke belangen. Het is een symptoom van een wereldwijd systeem dat overconsumptie en uitputting van grondstoffen stimuleert ten koste van de gezondheid van alle dieren (en dus mensen) en planten. De economische en humanitaire gevolgen daarvan zullen voor de samenleving enorm zijn. —————————————————————————————————————— Hoogleraar Jaap Seidell heeft veertig jaar geroepen dat ongezond eten en overgewicht weinig te maken hebben met vrije wil. Daar blijft hij op hameren, ook nu hij met pensioen gaat. Ironisch genoeg zijn het de minst welvarende mensen die welvaartsziekten krijgen, omdat inferieur gemaksvoedsel goedkoper, gemakkelijker en lekkerder is dan spinazie en volkorenbrood. In discussies zeggen mensen vaak tegen me: ‘U strijdt tegen obesitas.’ En dan zeg ik: ‘Nee, ik strijd tegen de oorzaken van obesitas.’ Ik wil niet dat het aantal mensen met obesitas blijft stijgen.” —————————————————————————————————————– Gezond leven is als een bal die je tegen een helling opduwt, en die helling wordt steeds steiler. Met weinig tijd, geld, kennis en vaardigheden is het ondoenlijk om in een steeds ongezondere omgeving gezonde keuzes te maken. Citaat uit afscheidsrede: “De enorme toename in obesitas in de afgelopen 50 jaar kan niet worden verklaard door veranderingen in onze erfelijke aanleg of biologie. Die zijn tienduizenden jaren hetzelfde onveranderd gebleven. Niet dat biologische factoren onbelangrijk zijn. Mensen die biologisch gevoelig zijn voor het krijgen van obesitas zullen in een ‘obesogene’ omgeving degenen zijn die het eerst en het meest toenemen in gewicht. Wat in een halve eeuw dramatisch is veranderd, is het voedselaanbod. Een overmatig aanbod van sterk bewerkt goedkoop voedsel. Sterke determinanten van ongezond gedrag zijn ongeletterdheid (zeker wat betreft gezondheid en voedsel), armoede, voedselonzekerheid, chronische stress, gebrek aan sociale cohesie en een fysieke omgeving die ongezond gedrag in de hand werkt. Die factoren maken samen dat er wereldwijd sprake is van synergie van pandemieën, van obesitas en “welvaartsziekten”, gebrek aan nutriënten en gezondheidsproblemen door de gevolgen van ons voedselsysteem op klimaat (hitte, droogte, overstromingen) en milieu (slechte luchtkwaliteit; zoönosen etc.).” —————————————————————————————————————– “Voor obesitas moeten we samenwerken op alle niveaus – zorg, onderwijs, overheid en de maatschappij – om de omgeving gezonder te maken. Alleen dan kunnen we de groei van dit probleem keren.” —————————————————————————————————————– Waarom is dat verzet tegen ‘betutteling’ zo hardnekkig? „Ik heb het er weleens met een psychiater over gehad. Als je tegen mensen zegt: je denkt dat je zelf kiest, maar je hebt helemaal geen vrije wil, je wordt gestuurd door factoren die buiten jezelf liggen, dan is dat natuurlijk vreselijk deprimerend. Daar willen mensen gewoon niet aan. En sturen op menselijk gedrag, weten politici, is nu eenmaal heel impopulair.” Juist nu overal programma’s draaien om de omgeving van kinderen gezonder te maken, bezuinigt het kabinet op preventie. „Ze zeggen: we zien de zorgkosten niet dalen, we zien nog steeds diabetes. Dat is zó simplistisch. Van der Burg trok twintig jaar uit voor de Aanpak Gezond Gewicht. Hij wist dat je het lang moet volhouden. Als je het nu afbreekt, moet je straks helemaal opnieuw beginnen.” Maar de gratis schoolmaaltijden, die blijven toch? Jawel, zegt Seidell, maar het kwartje is nog niet gevallen dat dit dan ook gezónde maaltijden moeten zijn. „Er kwam geld toen in Rotterdam een jongetje in de klas flauwviel van de honger, en niet omdat zoveel kinderen in die wijken overgewicht hebben. De neiging is: vullen in plaats van voeden.” |
Een pleidooi van Seidell voor een beleid bij ministeries die de juiste interventies pleegt om oorzaken van obesitas aan te pakken.
**Preventie: een geldkwestie?
Bij bestrijding van obesitas telt ook een kostenbaatanalyse (hier). In het recente artikel “Vier prioriteiten voor een gezond Nederland” (ESB, 22 oktober 2024) stellen de auteurs dat…
|
“Een gezonde bevolking is van levensbelang voor onze economie. Een stijging van gezondheid met één procent leidt tot een vier à acht procent hoger bruto binnenlands product per capita. En in regio’s met een goede gezondheid groeit de economie het hardst. De reden is simpel: gezondheid is, naast kennis, de belangrijkste dimensie van de kwaliteit en inzetbaarheid van menselijk kapitaal. Meer gezondheid leidt ook tot een hogere arbeidsdeelname, zeer gewenst in een krappe arbeidsmarkt. Burgers beschouwen gezondheid en werk bovendien als de belangrijkste onderdelen van de welvaart.” |
Voor specifiek overgewicht en obesitas bij volwassenen zijn de maatschappelijke kosten in Nederland bijna €11.500 per volwassene met overgewicht/obesitas per jaar. Dit leidt tot een totale kostenpost voor Nederland van ruim €79 miljard per jaar (hier).
Goed beleid met 4 kernpunten kan de gezondheid verbeteren en kosten besparen. Daar waar nu de kosten oplopen en het overgewicht toeneemt. Er is altijd een mogelijkheid een andere keus te maken.
Let wel, de opbrengst (BOP: Belasting Ongezonde Producten, kernpunt 4) gaat in mijn voorstel rechtstreeks naar de zorgkas en komt ten goede om de voorlichting te betalen (kernpunt 2) en een deel van de curatieve gevolgkosten van overgewicht (kernpunt 1). De BOP is een normaal (en eerlijk) voorbeeld van kringloopfinanciering.
De centrale overheid is als wetgever aan zet bij regulering van een industrie indien deze gezondheid schaadt (hier + zie plaatje onder).
“Bij een voor Nederland inmiddels opgelopen bedrag van ruim €79 miljard per jaar aan maatschappelijke kosten, naast een generieke schatting dat ongeveer 30% van ziektelast vermijdbaar is, lijkt het mij verstandig als de centrale overheid haar standpunt en koers bij aanpak van overgewicht/obesitas drastisch wijzigt”
Voorstel Sjaak Wijma: “Hevel zorggeld over naar het sociaal domein” (MC, 14 november 2024)
De voormalig bestuursvoorzitter van Zorginstituut Nederland, Sjaak Wijma, onderbouwt vorige week in Medisch Contact dat bij groeiende bestaansonzekerheid en gezondheidskloof een herverdeling van geld noodzakelijk is. Als immers, zo stelt hij, de eigen leefomgeving (hier/hier) en het eigen gedrag elk voor 40% bijdraagt aan gezondheid, dan is het logisch dat een deel van het huidige zorggeld mag gaan naar het sociaal domein en welzijnszorg.
Ik gaf bij Medisch Contact de volgende reactie…
|
AM: “De gedachtegang van geldoverheveling binnen het zorgbudget is goed te volgen, ook omdat al heel lang sociale determinanten van gezondheid bekend zijn. Zelf ook kijkend naar financiering van een zorgbudget dan mis ik bij analyses bijdragen van de veroorzakers. Twee recente citaten (ESB, Hagenaars/Mierau, 23 oktober 2024 + hier): “Ruim een derde van de wereldwijde sterfte wordt veroorzaakt door de voedingsmiddelen-, tabaks-, alcohol- en fossielebrandstoffenindustrie” en “Zo voegden frisdrankproducenten zuivel toe om een suikertaks te ontlopen, komen fatbikeproducenten met een ‘skinnybike’ om wetgeving tegen fatbikes te omzeilen, kwamen er tabaksspeciaalzaken na het verbod op tabaksverkoop in supermarkten, en bleken wetgevingsprocessen te langzaam om de opmars van vaping te stoppen.” Dit vraagt om adequate politieke interventie, terwijl de politieke bereidheid tot ingrijpen minimaal is. |
Het budget: beschikbaar geld
Terwijl het kabinet Schoof bezuinigt op preventie (hier/hier) en zorg voor onverzekerden (hier/hier/blog), pleiten recent gezondheidseconomen en onderzoekers om investeringen in preventie écht gelijkwaardig te behandelen ten opzichte van investeringen in medische zorg en ander gezondheidsbeleid. Dit impliceert dan volgens de auteurs ook een structurele voorfinanciering van preventie (ESB, 22 oktober 2024).
Bewezen programmatisch preventieve zorg moet inderdaad gefinancierd worden. Wel is van belang dat een eindeloze budgetdiscussie niet de hele preventieagenda kaapt. De kernpunten 1 en 2 impliceren namelijk ook dat bij primaire preventie (hier) een gezonder leven geld en gezondheid voor eenieder kan opleveren (drinken kraanwater, 10.000 stappen per dag, ochtendgym thuis met balansoefeningen, een ‘gewone’ fiets, rookstop, calorierestrictie met een caloriestop na 18.00 uur, minder zout/suiker, minder ijs, minder nieuw voedsel kopen etc. etc.)
**Preventiedoelen: vastleggen in de wet?
Een gezondere bevolking met vermindering van gezondheidsverschillen, daar zijn de deskundigen als een gewenst doel het wel over eens. Maar moet je de beoogde preventiedoelen uit bv. het preventieakkoord ook vastleggen in een wet?
Soms is het antwoord “ja” (hier/hier/hier/hier/hier) en soms “nee” (hier/hier/hier/hier).
Als in het huidige politieke tijdsgewricht gedrag van een kabinet en/of een toezichthouder, op gebied van gezondheid en leefomgeving, noodzakelijkerwijs (?) zo vaak getoetst moet worden door een rechter, wat zijn dan nog de garanties voor burgers van zogenaamde vastgelegde gezondheidsdoelen in een “wet”? Zelf ben ik méér benieuwd naar geen woorden maar kabinetsdaden ten aanzien van kernpunten 3 en 4.
**Het belang van aanpak bij burgers en overheid
De aanpak van obesitas is een kwestie van aandacht voor het individu (waardigheid, gelijkheid, verantwoordelijkheid, motivatie) met zo nodig aanvullend een beschermende context. Steeds vaker wordt aangekondigd dat de curatieve gevolgkosten van onder andere ongezond gedrag niet meer betaald kunnen worden. Vervolgens gaat de publieke discussie over de hoogte van de zorgpremie (hier), daar waar dan de discussie beter kan gaan over de vraag hoe we gezondheid beschermende doelen kunnen bereiken (hier/hier). In mijn optiek moet de centrale overheid bij de stelselwetten de zorginkoop ten behoeve van een betere volksgezondheid niet overhevelen naar zorgverzekeraars (2006) en gemeenten (2015), maar het beleid én risico zelf ter hand nemen.
Gezondheidsproblemen, met tabak, alcohol, drugs, asbest, lood, suiker, stikstof, luchtvervuiling, bodemvervuiling, kankerverwekkende stoffen op de werkvloer etc., maar ook door misplaatste verdienmodellen binnen de voedingsindustrie, met veel bewerkt voedsel, hadden namelijk niet zo groot hoeven worden als interdepartementaal eerder en vaker, niet regionaal maar landelijk (blog), deze problemen vanuit het voorzorgsprincipe waren aangepakt.
Met de vraag nu: gaat de centrale overheid nu wel/niet ingrijpen?
Tot slot
Mijn vier kernpunten worden met alle liefde ingeruild voor punten die een beter resultaat garanderen. Zolang gedrags- en gevoelsbeïnvloeding bij voorlichting/educatie/uitleg nog steeds wordt geframed als een “door de burger ervaren betutteling” van eigen keuzes in de leefomgeving, komen we niet verder.
De macht van de voedingsindustrie is veel te groot (hier/hier/hier/hier/hier), met hoge winsten en met in de winkel minder boodschappen voor meer geld (hier/hier/hier).
Seidell heeft aangetoond dat de ware beïnvloeding, ‘betutteling’ zo u wilt, afkomstig is van zogenaamde aanbiedingen van sterk bewerkt ‘goedkoop’, voedselarm en calorierijk voedsel door marketeers (hier).
Bij een voor Nederland inmiddels opgelopen bedrag van ruim €79 miljard per jaar aan maatschappelijke kosten (hier), naast een generieke schatting dat ongeveer 30% van ziektelast vermijdbaar is (hier), lijkt het mij verstandig als de centrale overheid haar standpunt en koers bij aanpak van overgewicht/obesitas drastisch wijzigt.
Wanneer de volksgezondheid in het geding is, heeft de overheid als taak om de vrijheid te borgen dat door burgers gezonde voedselkeuzes gemaakt kúnnen worden.
Als vervolgens dan een aan werkgeversorganisatie VNO-NCW gelieerde econoom en politicoloog stelt (hier) dat een stijging van gezondheid met één procent leidt tot een vier à acht procent hoger bruto binnenlands product per capita, waar wacht onze interdepartementale centrale overheid dan nog op?
Aan de slag, zou ik zeggen.
NB:
*plaatje 1 onder de titel afkomstig van hier (31.12.2023)
*plaatje 2 uit de tekst afkomstig van hier (23.10.2024)
Eerdere blogs gerelateerd aan de drie doelen uit het preventieakkoord
07.02.2018: Wie gaat uitvoering van het Nationaal Preventieakkoord betalen? (invoeren BOP)
28.05.2018: Schuldenproblematiek raakt ook het medisch domein (geen perspectief)
06.06.2018: De rol van de huisarts bij gecombineerde leefstijlinterventie (GLI per 2019)
26.11.2018: Nationaal Preventieakkoord: na bijstelling ambities versneld invoeren (urgentie)
27.03.2019: Conflict binnen antirookorganisaties werkt contraproductief (conflict ANR en SRJ)
09.07.2020: Preventie: een moeizame tocht van wieg tot graf (school, werk, thuis, ook sociaal)
16.07.2020: Druk op zorggroepen opgevoerd vaker het GLI-programma te organiseren (NZa)
25.08.2020: Rookgordijn (marketing tabaksindustrie + lobbycratie bij VVD stagneren SMR-beleid)
07.09.2020: Voor beter aanbod gezonde kindervoeding is daadkracht nodig (Unicef-onderzoek)
30.10.2020: Introduceer Nutri-Score met een belasting op ongezonde producten (de BOP als beleid)
17.12.2020: Tabaksfabrikanten: belastingontwijking én onrechtmatige vergoedingen (preventie)
10.04.2021: Aanpak preventie: benut het hele actieplan (multicausaal, integraal, vele wetten)
14.07.2021: Zet bij preventiemaatregelen leefomgeving op eerste plaats (belang stikstof, klimaat)
28.07.2021: Trukendoos Philip Morris nog niet uitgeput (schadelijke e-sigaret vermarkten)
17.08.2021: Preventiebeleid cardiometabole ziekten vraagt nieuwe invulling (GLI, bredere opzet, €€)
21.12.2021: Verkleinen gezondheidsverschillen: kabinet Rutte IV aan zet (volgens coalitieakkoord)
07.03.2022: Passende preventieve zorg en maatschappelijke waarden: inhoud (1) (gezant)
09.03.2022: Passende preventieve zorg en maatschappelijke waarden: bekostiging (2) (BOP)
17.03.2022: Reflectie op speerpunten zorgkoers kabinet Rutte IV (3) (preventie = speerpunt 11)
22.03.2022: Obesitas: leefstijlaanpak, GLI+(?), operatie óf gewoon scherpere wetgeving?
28.03.2022: Proost! (NPA, alcoholtafel, problematisch alcoholgebruik, rol industrie, blurringbeleid)
12.04.2022: Staatssecretaris: preventie “een tandje bijschakelen”, wat betekent dat? (kabinet!)
26.07.2022: Bij financiering en uitvoering preventie ontbreekt focus (streefwaarde, netwerk, budget)
19.09.2022: Stagnatie daling tabaks- en alcoholgebruik verklaarbaar, maar ook oplosbaar?
01.11.2022: Inspirerende artsen (09): Nico van der Lely (jeugd en alcohol + poli’s)
24.11.2022: Moedig statement KNMG-voorzitter over preventie (IZA: meer sociale determinanten)
09.03.2023: Voorkómen ziekten betekent beleid richting meer bestaanszekerheid burger (1)
13.03.2023: Voorkómen ziekten betekent beleid richting meer bestaanszekerheid burger (2)
20.04.2023: Zorg voor publieke gezondheid hoort thuis bij alle departementen (Wpg/GGD)
06.07.2023: Campagne “Op je gezondheid?” kan kennis alcoholgebruik vergroten (+maatregelen)
18.07.2023: Aanpak obesitasepidemie: een puzzel te leggen (5 maatr.: indiv. + context + overheid)
25.09.2023: Wanneer leefomgeving gezondheid bedreigt, moet overheid optreden (ZSS/PFAS)
03.10.2023: Minister zegt dat bij bedreigen volksgezondheid die partij meebetaalt aan kosten
09.11.2023: Informatie Schijf van Vijf blijft nuttiger dan hernieuwde Nutri-Score (tbv gezondheid)
06.01.2024: Stoppen met roken: waar een collectieve wil is, is er ook een weg (verbod vape)
25.01.2024: Vanwege teleurstellende resultaten tijd voor ander preventiebeleid (RIVMevaluatie)
28.05.2024: Onderzoeksresultaten vapen bij jongeren moet politiek wakker schudden (gifstof)
03.06.2024: “De zorg voor morgen begint vandaag” (motto VTV-2024 i.c.m. regeerakkoord/preventie)
17.09.2024: Drinken kraanwater niet langer vanzelfsprekend veilig (KRW2027/verontreiniging/maatr.)