In 2016 doet een vrouw met longkanker aangifte tegen vier fabrikanten van de tabaksindustrie. Het ging destijds om een strafrechtelijke procedure omdat de tabaksindustrie criminele activiteiten werd verweten, zoals het niet transparant toevoegen van hoestdempende middelen, smaakstoffen en het beïnvloeden van testuitslagen (hier). Het strafrecht bleek nog niet aan de orde. Wel was toen al wel bekend dat in totaal 9,4% van de ziektelast in Nederland wordt veroorzaakt door roken (VTV-2018) wat jaarlijks tot € 2,4 miljard aan zorgkosten heeft geleid.
Ook werd de tabaksindustrie verweten zich te veel te focussen op jongeren, als een potentieel nieuwe groep verslaafden. Inmiddels zijn we jaren verder na de start van het Nationaal Preventieakkoord (NP, 2018) en is het aantal rokers slechts mondjesmaat gedaald.
Nieuwe cijfers zijn zelfs alarmerend (Trimbos, 3 oktober 2023). Bijna net zoveel jongeren vapen als roken: 21,7 procent van de Nederlandse jongeren en jongvolwassenen (12 tot en met 25 jaar) heeft in het afgelopen jaar een e-sigaret gebruikt. Bijna een derde (27,4 procent) heeft sigaretten gerookt. En 69,1% van de jongeren die maandelijks een e-sigaret gebruiken, roken óók maandelijks sigaretten.
Terwijl in 2018 met het NP als gezamenlijke ambitie al de doelstelling werd uitgesproken dat in 2020 het aantal jongeren dat start met roken moest zijn gehalveerd en dat in 2040 minder dan 5% van de inwoners van Nederland van 18 jaar en ouder nog zou roken en zelfs 0% van jongeren en zwangere vrouwen.
Hoe heeft het zover kunnen komen (hier)?
Dat kan eenieder lezen op deze website: TabakNee. Met als hoofdoorzaak de marketing van de nicotine-industrie, die continue langs alternatieve wegen (hier) probeert nieuwe generaties te binden aan de verslavende stof nicotine. Daarin is de tabaksindustrie geslaagd: toen de e-sigaret al populairder werd, stopte ook de daling van het aantal rokers.
Inmiddels is de Europese Commissie, na meerdere waarschuwingen van de ombudsman, die de omgang van deze commissie met de tabaksindustrie als ‘wanbeleid’ classificeerde, ook wakker (5 januari 2024).
Een kort historisch overzicht
Strijd om vrije verkoop nicotinehoudende e-sigaret in Nederland (Bron: o.a. Wikipedia)
|
“In een brief aan de Tweede Kamer van minister Schippers van 23 december 2011 (hier) en een officiële publicatie via de overheidspublicatiesite is er gepoogd een direct ingaand verbod in te stellen op de verkoop via winkels en online van nicotinehoudende e-sigaretten. Producent UTVG stapte naar de Haagse voorzieningenrechter en kreeg op 13 maart 2012 gelijk. Volgens de rechter was het besluit van de minister onvoldoende deugdelijk gemotiveerd. De overheid moest de invoer van en handel in nicotinehoudende e-sigaretten daarom toestaan, zonder handhavend op te treden op grond van de geneesmiddelenwet. Het Ministerie van Volksgezondheid ging tegen deze beslissing in hoger beroep. Woordvoerster Karin IJzendoorn benadrukte dat het ministerie en de Inspectie voor de Gezondheidszorg de e-sigaret blijven beschouwen als een product dat onder de Geneesmiddelenwet valt, op grond van “de werking van dit product in het menselijk lichaam”. Zij wees erop dat een vergelijkbaar product, van Nicorette, wel als geneesmiddel is geregistreerd. Op 26 juni 2012 bevestigde het gerechtshof te ‘s-Gravenhage op hoofdlijnen het oordeel van de Haagse voorzieningenrechter. De Staat werd veroordeeld tot betaling van de proceskosten. Alleen de firma UTVG die het geding voerde, kan aanspraak maken op dit vonnis (hier). In maart 2014 werd door de EU een vernieuwde tabaksrichtlijn aangenomen. In deze richtlijn werd de elektronische sigaret voor het eerst opgenomen en werd deze expliciet vermeld (in artikel 18a). Deze richtlijnen dienden binnen twee jaar te worden omgezet in nationale wetten van de diverse lidstaten. Tot dat moment viel de elektronische sigaret onder de warenwet en was daarom vrij te verkrijgen. + 10 jaar TabakNee (11 maart 2023): een overzicht + de Volkskrant (2 januari 2023): “Voor de belegger is roken nog lang niet uit” Vanaf 1 januari 2024 is in Nederland de verkoop van e-sigaretten met smaakstoffen verboden, behalve dan weer de e-sigaret met tabakssmaak.” |
De misleiding
Toen de nicotine houdende kauwgom werd geïntroduceerd als hulpmiddel bij het stoppen met roken werd dit onderbouwd met het verhaal dat allereerst met deze kauwgom het automatische gedrag van het pakken van een sigaret werd stopgezet. Het toepasselijk product Nicotinell wordt notabene geproduceerd door een dochter van Philip Morris (hier). De nicotine uit de kauwgom, pleister of zuigtablet zorgde namelijk voor het noodzakelijke vervangingseffect van nicotine. De tweede stap om van de verslaving met roken af te komen was vervolgens het stapsgewijs verminderen van de hoeveelheid kauwgom.
Ook de e-sigaret werd aanvankelijk op de markt gezet als hulp bij stoppen. Maar moest juist wél worden geïnhaleerd, waardoor de eerste stap bij vermeend stoppen met roken sowieso niet werd gemaakt. De rest en de gevolgen wereldwijd zijn nu al geschiedenis.
Kijkend naar de verschillen tussen een sigaret en een e-sigaret, dan is natuurlijk het ontbreken van tabak, met teer bij verbranding, bij de e-sigaret het meest opmerkelijk. Verder vallen vooral de overeenkomsten op. Het is dan toch niet zo verwonderlijk dat een destijds goedgekeurde introductie van een e-sigaret niet het middel is om de doelstelling van een rookvrije generatie te verwezenlijken?
Informatie RIVM: een sigaret en een e-sigaret
|
Een sigaret |
Een e-sigaret |
|
Een sigaret bestaat uit tabak, gerold in sigarettenpapier met eventueel een filter. Aan de tabak worden verschillende stoffen toegevoegd om de sigaret aantrekkelijker te maken. Tabak wordt gemaakt van de gedroogde bladeren van de tabaksplant. Na de oogst worden de tabaksbladeren gedroogd en gefermenteerd. De manier van drogen heeft invloed op de smaak, het nicotinegehalte en de kleur van de tabak. Hierdoor ontstaan verschillende soorten tabak, zoals Virginia (zoet, goudgeel) en Burley (minder zoet, bruin). Na het drogen moet de tabak een paar jaar ‘rusten’. Daarna wordt het verwerkt in een sigarettenfabriek. Daar worden ook smaak- en geurstoffen toegevoegd om de bittere smaak van tabak te verbergen en om het product een eigen smaak te geven. Ook toegevoegde stoffen zijn schadelijk. Een sigaret bevat naast tabak allerlei stoffen die fabrikanten toevoegen, zoals: · Smaak- en geurstoffen; · Stoffen die de tabak vochtig houden; · Stoffen die als bindmiddel of opvulling dienen. Een sigaret bevat gemiddeld ongeveer 74 verschillende toevoegingen; het aantal en de hoeveelheid verschilt per merk. Zowel de tabak zelf als veel toevoegingen zijn schadelijk voor de gezondheid als ze verbranden. Ze verhogen bijvoorbeeld het risico op verschillende vormen van kanker. Ook irriteren of beschadigen ze de luchtwegen en ogen. Veel toegevoegde stoffen, zoals suikers, maken het roken aantrekkelijker. Ze zorgen er bijvoorbeeld voor dat een sigaret lekkerder smaakt en ruikt. Ook kunnen ze de rook witter kleuren. Andere stoffen kunnen de keel en luchtwegen verdoven zodat een roker de rook beter kan verdragen. Dit maakt het makkelijker om te blijven roken of zelfs méér te gaan roken. Hoe meer iemand rookt, hoe meer schadelijke stoffen hij of zij binnenkrijgt. Op die manier zijn toegevoegde stoffen (ook) indirect schadelijk. Voor niet-rokers kunnen toegevoegde stoffen de drempel verlagen om te beginnen met roken. Door sommige toegevoegde stoffen raakt een roker sterker verslaafd aan roken. Ze zorgen er bijvoorbeeld voor dat het lichaam nicotine beter kan opnemen. Als de suikers in een sigaret verbranden ontstaat er bijvoorbeeld acetaldehyde. Deze stof versterkt indirect het prettige gevoel – oftewel het belonende effect van nicotine in de hersenen. Het wordt dan moeilijker om te stoppen met roken. |
Een e-sigaret (elektronische sigaret) verdampt een vloeistof die een mengsel van smaakstoffen en andere stoffen bevat. De vloeistof, of e-liquid, wordt verhit zodat er damp ontstaat die de gebruiker kan inhaleren. De vloeistof bevat geen tabak, zoals een gewone sigaret, maar vaak wel nicotine. De e-sigaret is verkrijgbaar in allerlei modellen en smaken. Een specifiek type e-sigaret is de shishapen. Deze bootst de smaak van een waterpijp (shisha) na. Een shishapen bevat geen tabak en meestal ook geen nicotine. De damp van een e-sigaret bevat – net als tabaksrook – schadelijke stoffen, zoals nicotine, propyleenglycol, glycerol en aldehyden. Het inademen van deze stoffen kan de luchtwegen irriteren of beschadigen. Ook kunnen hartkloppingen ontstaan en heeft de gebruiker een verhoogde kans op kanker. De damp die een roker van een e-sigaret uitademt kan effecten hebben op omstanders. Bij hen kunnen keel, neus en/of ogen licht geïrriteerd raken. Bij een e-sigaret komen minder schadelijke stoffen vrij dan bij een gewone sigaret, en in lagere concentraties. Naar alle waarschijnlijkheid is een e-sigaret minder ongezond dan een gewone sigaret. We weten echter nog niet goed welke schadelijke effecten een e-sigaret heeft bij langdurig en structureel gebruik. De smaakstoffen in een e-sigaret geven een lekkere smaak en verbloemen de bittere smaak van nicotine. Jongeren vinden de e-sigaret vooral aantrekkelijk door de uitgebreide keuze aan (vooral zoete) smaken. Tabaksrokers die net beginnen met e-sigaretten waarderen vooral de tabakssmaken en de ervaring die lijkt op het roken van een gewone sigaret. Voor niet-rokende jongeren kan een e-sigaret een opstapje zijn naar gewoon roken. Het totaal aantal geclassificeerde e-liquids is 16.300. De classificatie is gebaseerd op informatie gerapporteerd door fabrikanten. Voor sommige mensen is een e-sigaret een effectief hulpmiddel om te stoppen met roken. De meeste gebruikers van een e-sigaret blijven echter ook tabak roken. Mensen gebruiken e-sigaretten met nicotine vaak als hulpmiddel om te stoppen met roken. Het risico bestaat dan dat zij aan e-sigaretten verslaafd blijven nadat ze met roken zijn gestopt. Of de e-sigaret blijven combineren met gewone tabak. Sommige e-liquids bevatten nicotinezouten. Deze maken de damp minder bitter en scherp van smaak dan gewone (‘freebase’) nicotine. Hierdoor kunnen gebruikers gemakkelijker grote hoeveelheden nicotine inhaleren. Nicotinezouten worden mogelijk ook sneller opgenomen in het lichaam, waardoor de verslavende werking wordt versterkt. |
“Burgerbeïnvloeding via overheidsmaatregelen wordt nogal eens geduid als betutteling van keuzevrijheid. Maar juist burgerbeïnvloeding via marketing door de tabaksindustrie van een verslavend en zelfs dodelijk product richt hier de gezondheidsschade aan“
Wat is nu, 6 jaar na introductie van het preventie-akkoord (NP, 2018) de actuele situatie?
Actuele stand van zaken (sigaretten/e-sigaretten)
|
· Roken is de oorzaak van 30 procent van alle kankersterfte in Nederland. 9 procent van de totale ziektelast in Nederland kan worden toegeschreven aan roken. Een effectief rookontmoedigingsbeleid is de meest doeltreffende manier om die druk aanzienlijk te verminderen. Met de huidige maatregelen is er nog steeds sprake van 20.000 tabaksdoden per jaar. Zonder verder ingrijpen betekent dat nog eens 100.000 doden in de komende 5 jaar (hier/hier). · Trimbos, oktober 2023: 18,1% van de jongeren (12 t/m 25 jaar) rookte in 2023 maandelijks; 2,8% van de jongeren gebruikte in 2023 maandelijks nicotinezakjes; 10,3% van de jongeren gebruikte in 2023 maandelijks een e-sigaret; 69,1% van de jongeren die in 2023 maandelijks een e-sigaret gebruikte, gebruikte ook elke maand een sigaret (hier/hier/hier). · Sinds 1 juli 2023 is de online verkoop van tabak en e-sigaretten verboden. Dit verbod geldt zowel voor binnenlandse online verkoop als voor grensoverschrijdende online verkoop via buitenlandse winkels (hier/hier). · Vanaf 1 januari 2024 mogen geen vapes en e-liquids met een smaakje meer worden verkocht. Alleen de smaak ’tabak’ is toegestaan (hier/hier/hier). · Onderwijsinstellingen, zoals scholen (hier) en universiteiten, moeten sinds 1 augustus 2020 een rookverbod op hun onderwijsterreinen instellen, aanduiden en handhaven. Dit betekent dat terreinen volledig rookvrij moeten zijn. De NVWAhoudt sinds begin 2021 toezicht op de naleving van dit rookverbod (hier/hier). · Onderbelicht is de schadelijke invloed van vapen op de mentale ontwikkeling van tieners. Vapen heeft invloed op cognitie, aandacht en stemming van tieners (hier/hier). · Het verbod op verkoop van sigaretten in de supermarkten gaat in op 1 juli 2024. Supermarkten hebben rond de 40 procent van alle verkooppunten van tabak in handen en 55 procent van alle omzet. · De branchevereniging voor verkopers van elektronische sigaretten schat in dat tientallen winkels de stap zullen maken om reguliere sigaretten te gaan verkopen. Daarbij rekenen de ondernemers erop dat de tabaksomzet alleen maar verder stijgt als steeds meer supermarkten de komende maanden met de verkoop stoppen. · In Nederland zijn er zo’n 1465 tabaksspeciaalzaken. Dat zijn er ongeveer net zoveel als tien jaar geleden. Er waren 10.000 tabaksverkooppunten in 2022 (hier). · Uit een onderzoek van de Times blijkt dat tabaksfirma’s wetenschappelijke artikelen hebben gefinancierd die de risico’s van vapen door kinderen bagatelliseren als onderdeel van een geheime campagne om de verkoop van e-sigaretten te stimuleren en te proberen volksgezondheidsmaatregelen te blokkeren (hier). · Tabakfirma’s investeren op grote schaal in de farmaceutische en gezondheidsindustrie. De tabaksindustrie wil geld verdienen met de verkoop van medische producten tegen aandoeningen die worden veroorzaakt of verergerd door roken (hier). Het is een zeer kwalijke ontwikkeling dat tabaksfabrikanten investeren in de farmaceutische industrie, want zo verdienen zij twee keer aan de mensen die eerst ziek zijn geworden door het gebruik van hun schadelijke en verslavende producten (hier/hier/hier/hier). · Alternatieve rookproducten zoals e-sigaretten, snus en nicotinezakjes worden gepromoot als gezonde alternatieven voor tabak. Maar bij al deze varianten komen giftige en kankerverwekkende stoffen vrij. · E-sigaretindustrie probeert met opzetfilters het recente verbod per 1 januari 2024 op smaakjes weer te omzeilen (hier). · Gezondheids- en milieuorganisaties doen in een gezamenlijke brief aan Kamerleden de oproep om als het maar even kan een nationaal verbod op deze sigarettenfilters in te stellen (hier/hier/hier). · Organisaties die banden hebben met de tabaksindustrie hebben jarenlang het risico gebagatelliseerd dat jongeren e-sigaretten gaan gebruiken en reclamebeperkingen, smaakverboden en prijsverhogingen aangevochten (hier/hier). |
Wat te doen/wat zijn de potentiële maatregelen?
Roken is verslaving. Altijd staat voor het individu voorop een liefdevol persoonsgerichte mogelijkheid tot verslavingszorg op maat, voor die burgers die willen stoppen met roken.
Daarnaast zijn collectieve maatregelen aan de orde. Verminderde beschikbaarheid door het aantal verkooppunten te verlagen (FMS/hier). Prijsverhoging van tabak is ook een optie op voorwaarde dat de producent dit vooraf betaalt en de opbrengst ten goede komt aan de verslavingszorg en aan de behandeling van de curatieve gevolgkosten van roken. Zo kan de overheid de burger serieus overtuigen dat de vervuiler voortaan gaat betalen (blog).
Vervroegd, en niet pas in 2032 (NOS, 2022), zou de verkoop van tabaksproducten alleen nog toegestaan mogen worden in vergunning plichtige tabaksspeciaalzaken. Vanaf 2025 wordt roken nu al niet meer toegestaan in speeltuinen en op sportparken. Tevens graag versneld afbouw wat betreft verkoop in benzinestations en ‘gemakswinkels’. Nu eens doorpakken.
Inmiddels is ook bekend dat de meeste rokers die e-sigaretten gaan gebruiken, zogenoemde ‘dual users’ worden: oftewel mensen die zowel tabakssigaretten als e-sigaretten roken. Met zo een dubbele gezondheidsschade als gevolg. Het geld van de producentenbelasting op rookproducten kan hier nuttig besteed worden aan voorlichting met de juiste focus, zodat onjuiste motieven bij marketing tijdig op landelijk/gemeentelijk niveau ontmaskerd kunnen worden.
Methode “Nieuw-Zeeland”
Wat betreft de jeugd, zou het generatiegebonden verkoopverbod dat in Nieuw-Zeeland is voorgesteld als voorbeeld kunnen dienen. Een dergelijke regeling zou voor Nederland een mooie aanvullende maatregel kunnen zijn om de rookvrije generatie sneller te realiseren. De Nieuw-Zeelandse wet gaat ervoor zorgen dat jongeren die nu 14 jaar zijn nooit meer tabak kunnen kopen. Als NL nu begint met zo’n generatiegebonden verbod op de aankoop van tabak, voor iedereen geboren vanaf 2017, kunnen we in 2035 de rookvrije generatie bereiken. Dat is vijf jaar eerder dan in het Nationaal Preventieakkoord is afgesproken. Als voorbeeld: Geboren op of na 1 januari 2012? Dan worden aan hen geen nicotinehoudende producten meer worden verkocht. Die maatregel gaat effect sorteren vanaf 2030 als kinderen die in 2012 zijn geboren 18 jaar worden. Vanaf dat moment gaat elk jaar de leeftijdsgrens van het verkoopverbod met 1 jaar omhoog en ontstaat er een nicotinevrije generatie.
“Dat spaart pijn, verdriet, levens en geld”, zo vat artsenorganisatie KNMG het plan terecht samen (hier).
Een actievere NVWA
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) zal beter en vooral proactief (hier) richting gemelde verkooppunten moeten handhaven (de reden/reden/reden). In de Tabakswet aanvullend opnemen dat het ook verboden is om sigarettenfilters toe te passen, zoals losse opzetbare mondstukken, patronen of andere onderdelen van e-sigaretten die smaakjes bevatten. Het moet in 2024 geen kat en muisspel worden tussen overheid en industrie.
Onder leiding van NVWA kan met inzet van 16- en 17-jarige jongeren ook een testkooponderzoek worden gestart bij verschillende verkoopkanalen (naleving). Wie aan jeugdigen verkoopt, geen leeftijdcontrole doet, dan wel verboden producten levert, is meteen de klos. Zo kan op een simpele manier het nalevingspercentage op controle fors omhoog (hier).
Daarnaast hoopt het ministerie de handhaving van het online verkoopverbod te verbeteren door een wijziging van het boetebesluit. Overtreding van het online verkoopverbod wordt momenteel bestraft met een bestuurlijke boete van maximaal € 4500,- bij herhaaldelijke overtredingen. De eerste en de tweede boete worden 50% verhoogd en het boetesysteem zal zodanig worden aangepast dat het maximumbedrag eerder kan worden opgelegd. Om ook het boetemaximum te verhogen, is een wetswijziging van de Tabaks- en rookwarenwet nodig is (Kamerbrief, 23 november 2023). Ook de opbrengst van deze boete kan in de pot om gerichte voorlichting te geven dan wel de curatieve gevolgkosten van roken te betalen (het principe van kringloopfinanciering).
Geen verschuiving van verkoop
Nu supermarkten dit jaar stoppen met de verkoop, de afgelopen jaren meer dan de helft van alle sigaretten, en de brede verkoop van e-sigaretten per 1 januari 2024 is teruggebracht, zijn er de eerste berichten dat verkopers van e-sigaretten nu de klassieke sigaretten juist in hun winkel leggen.
Eerst jaren geleden claimen dat ze e-sigaretten aan rokers verkopen om ze te ‘helpen’ met stoppen met ‘gewoon’ roken, nu dreigen reguliere tabaksproducten (weer) in hun schappen te komen om hun marktaandeel te houden. Dit getuigt van dezelfde immorele mentaliteit als de tabaksindustrie die bij de jeugd “replacementsmokers” zoekt, dan wel die inhalatietherapie bij longpatiënten met rookschade sponsort.
Sociale media
De marketing van de industrie loopt inmiddels met een focusbenadering via sociale media. Lees even mee (hier, 4 januari 2024 + hier, 8 november 2023). Uit onderzoek van RTL Nieuws (hier) blijkt namelijk dat ook na 1 juli 2023 met het verbod op onlineverkoop van de e-sigaret er nog altijd tientallen nationale en internationale verkopers online actief zijn via Nederlandse websites en verkoopkanalen op sociale media. Zoals op Instagram, Snapchat, Facebook en Telegram (hier). Het spreekt voor zich dat handhaving bij jeugdigen zich primair richt op deze media.
Gezondheidsdoel “rookvrije generatie” opnemen in een wet
Pas als het doel van een nicotinevrije generatie in een wet wordt vastgelegd (hier), geeft dat continuïteit in beleid en zal de overheid zich gedwongen voelen alles in het werk te stellen om die doelen te bereiken (RVS-advies, 18 april 2023). Zo weet iedereen (gebruiker, verkoper, handhaver, politiek, overheid) voor de lange termijn waar hij aan toe is.
Tot slot
Burgerbeïnvloeding via overheidsmaatregelen wordt nogal eens geduid als betutteling van keuzevrijheid. Maar juist burgerbeïnvloeding via marketing door de tabaksindustrie van een verslavend en zelfs dodelijk product richt hier de gezondheidsschade aan.
Stoppen met roken draagt bij aan een gezondere bevolking. Allereerst de vraag wil NL ook een gezondere bevolking? Er is elke dag een moment om een (andere) keuze te maken (hier), persoonlijk en als collectief. Waar een collectieve wil is, ligt ook een weg naar een wet en naar moraal. Van oudsher ligt ‘kan niet‘ op het kerkhof en ‘wil niet‘ ligt er ook nog steeds dicht naast.
Eerdere blogs over rookpreventie
26.11.2018: Nationaal Preventieakkoord: na bijstelling ambities versneld invoeren (urgentie)
27.03.2019: Conflict binnen antirookorganisaties werkt contraproductief (conflict ANR en SRJ)
25.08.2020: Rookgordijn (marketing tabaksindustrie + lobbycratie bij VVD stagneren SMR-beleid)
17.12.2020: Tabaksfabrikanten: belastingontwijking én onrechtmatige vergoedingen (preventie)
10.04.2021: Aanpak preventie: benut het hele actieplan (multicausaal, integraal, vele wetten)
14.07.2021: Zet bij preventiemaatregelen leefomgeving op eerste plaats (belang stikstof, klimaat)
28.07.2021: Trukendoos Philip Morris nog niet uitgeput (schadelijke e-sigaret vermarkten)
12.04.2022: Staatssecretaris: preventie “een tandje bijschakelen”, wat betekent dat? (kabinet!)
26.07.2022: Bij financiering en uitvoering preventie ontbreekt focus (streefwaarde, netwerk, budget)
23.08.2022: Méér armoede schaadt gezondheid en levenskwaliteit (actie bij inflatie/energiecrisis)
19.09.2022: Stagnatie daling tabaks- en alcoholgebruik verklaarbaar, maar ook oplosbaar?
24.11.2022: Moedig statement KNMG-voorzitter over preventie (IZA: meer sociale determinanten)
09.03.2023: Voorkómen ziekten betekent beleid richting meer bestaanszekerheid burger (1)
13.03.2023: Voorkómen ziekten betekent beleid richting meer bestaanszekerheid burger (2)
20.04.2023: Zorg voor publieke gezondheid hoort thuis bij alle departementen (Wpg/GGD)
03.10.2023: Minister zegt dat bij bedreigen volksgezondheid die partij meebetaalt aan kosten
Plaatje onder titel is afkomstig van Pixabay
Ik wil eigenlijk van die peuk af !
Oftewel naar een spitinomisch(*) roken-remmend beleid.
Anton, weer bedankt voor je voortreffelijke overzicht. Nu m.b.t. het anti-rook beleid in Nederland. Mijn inschatting van het effect van dit beleid is dat het op zijn best zeer matig zal zijn. Ten eerste omdat (proberen te) ‘droogleggen’ niet helpt. En criminelen zullen Nederland eeuwig dankbaar blijven voor deze nieuwe markt. Belangrijker is echter dat een eventuele rol van de gebruiker van tabak in dit beleid niet aan de orde komt. Behalve dan als het medisch te laat is.
Eerst mijn eigen verhaal als nu ex-roker. Ik was 10 jaar of zo toen ik mijn eerste sigaret opstak. Kreeg ik van een oudere vriend. Hebben we samen stiekum opgerookt. Spannend. Maar ik was wel meteen verkocht. Was eind jaren 50. Iedereen rookte. En niemand die daar wat van vond. Behalve dan de medische sector. Op school werd er totaal geen aandacht aan besteed. Helemaal dus niet wat de gevaren van roken waren. Ik was volkomen niet-wetend. En dat waren we thuis ook.
!2 jaar later was ik student en liep in de medische sector rond. En daar ontstond dus het inzicht dat ik er maar beter mee moest ophouden. Maar hoe ? Op gegeven moment kwam mijn ook rokende vriendin thuis met vreselijke luchtwegklachten. Ze kon de trap niet meer opkomen. Dit werd de ‘push’ voor ons beiden om per onmidellijk met roken te stoppen. Twee dagen ‘cold-turkey’ afkicken en ik heb daarna geen sigaret meer aangeraakt. Zij later weer wel. En heeft nu zwaar COPD.
De vraag is daarom waarom mensen gaan roken?
Ik woon op Kreta en zie hier hetzelfde als in Nederland in de jaren 50 en 60. Het is gewoon een kwestie van ‘gezellig mee doen’. Mee roken dus. Er wordt hier aan preventie gedaan. Waarschuwingen op de pakjes e.d.. En je kunt middelen krijgen hier om te stoppen. Maar die zijn vaak onbekend. En redelijk duur.En als ik er over begin is het antwoord altijd in de sfeer van ‘Mijn opa is met drie pakjes per dag 102 geworden. Dus zeur niet !’. Motivatie om te stoppen is dus vrijwel afwezig. En genomen maatregelen als bijvoorbeeld prijsverhogingen werken niet. Men kiest er voor om gewoon ‘gezellig’ te blijven meedoen. Rokende subculturen dus. Geen enkel beleid zal hier greep op krijgen. En helaas zie je beschreven gedrag ook in Nederland. Dat wil niet zeggen dat je deze mensen moet opgeven. Maar dat moet anders dan nu.
De tweede groep zijn de pre-pubers. Zie mijn verhaal. Met name zij die vlak voor de overgang naar een volgend schooltype zitten. Zij dus die zich moeten gaan inrichten op wat die grotere kinderen straks van jou verwachten. Het gevolg is ‘anticiperend meedoen’. En ‘gaan roken’ is daar vaak onderdeel van. Maar soms ook niet. Maar het waarom van dit ‘niet’ kennen we niet of onvoldende. Want kennis over de motivatie dit niet te doen is goud waard. En zou in het basisonderwijs uitgebreid besproken en toegepast moeten gaan worden. En richt je vervolgens ook op de na-pubers die (toch) op enig moment willen stoppen. Dat inzicht is ook goud waard voor de preventie.
Een derde punt is dat het veel makkelijker moet worden gemaakt om te stoppen met roken. Allereerst door te vertellen dat het kan. En met eventueel hulpmiddelen makkelijk te doen is. Hulpmiddelen die gratis zijn. En dicht bij jou in de buurt te verkrijgen zijn. Gewoon bij de supermarkt of het Kruidvat. En dat er online coaches zijn die je kunnen helpen. Elke roker kent zijn momenten dat deze eigenlijk wil stoppen. Maar heeft die ene ‘push’ nodig. Maar dat kan nu alleen een professionele ‘push’ zijn. Want de roker is een ‘patiënt’. Dit werkt demotiverend en drempelverhogend. Ontwikkel daarom de mogelijkheid dat men dat zelf kan gaan stoppen. Zelfsturend. En anoniem. Dit vanwege eventuele groepsdruk toch gewoon te blijven roken. Ook van thuis. Lukt het niet dan is er altijd nog professionele hulp.
Op deze wijze richt je je preventie beleid vooral op de koper van de tabak. En de eigen mogelijkheden er niet aan te beginnen danwel er ook weer zelf vanaf te komen. Zo ontwikkel je spitinomisch(*) roken-remmend beleid: ‘Kleinschalig’, ‘dichtbij’ en ‘zelfsturend’.