Na het presenteren van “de financiële staat van de huisartsenzorg” (versie 28-slot + blog) op 29 november 2019 kreeg ik van de redactie van nieuwswebsite Huisarts Vandaag (HV) via hoofdredacteur en huisarts Jan Huizinga de volgende 14 vragen ter beantwoording voorgelegd. Elke dag antwoord. Vandaag vraag 13.
Foto: website Zilveren Kruis (oorspronkelijke bron de Argumentenfabriek en het Platform ZWDZ)
13.HV (vraag): Gezien de ontwikkeling van de financiering huisartsenzorg heeft marktwerking dan een gunstig effect gehad? Is de zorgverzekeraar als schadeverzekeraar wel de juiste partij om ook nog eens als risicodrager de huidige dossiers te beheren? Welk systeem zou je kunnen bedenken dat beter het huishoudboekje van de huisartsenzorg zou kunnen beheren? Toe naar een centraal staatssysteem?
AM (antwoord): Vier vragen die eigenlijk alle vier over het zorgstelsel gaan. Met de vraag moet juist dat stelsel anders worden? Velen, waaronder ikzelf, vinden dat het zorgstelsel inderdaad anders moet worden. Maar dat wil nog niet zeggen dat de criticasters ook allemaal dezelfde oplossingen en/of dezelfde aanpassingen in dezelfde richting aandragen. Heb eerder in deze blog mijn voorstel tot aanpassing beschreven. Mijn route: eerst kiezen voor meer sociale waarborgen, daarna deze stap voor stap invoeren. Met tegelijkertijd stap voor stap de marktelementen en ‘private’ elementen afbouwen en stoppen. En tegelijkertijd het aantal verzekeraars terugbrengen tot één, die namens 17,2 mln. burgers de zorgadministratie uitvoert. Totaal 55 polissen voor hetzelfde basispakket, hoe verzin je het. Wie zo chaos zaait, oogst ook chaos. En de mogelijkheid van een collectiviteit (51.000 in 2018) en/of het vrijwillig eigen risico (2 mln. burgers) heeft niets met solidariteit te maken. Afschaffen dus. Doel: ontschotten van Zorgverzekeringswet en Wet langdurige zorg en jeugd-GGZ en vervolgens omzetten in Zorgwet NL. Wat in deze nieuwe wet kan blijven zijn de uitgangspunten van toegankelijkheid, betaalbaarheid en doelmatigheid, maar wel met nieuwe definities en met solidariteit, ook financieel. Sjoemelen met de Treeknormen met ‘ja-zeggen-en nee-doen’ is er bij deze toegankelijkheid met nieuw integraal toezicht niet meer bij. Alvorens uitspraken te doen over de betaalbaarheid worden transparante kostprijzen berekend. Met steeds drie bouwstenen: wat zijn de basiskosten? Wat mag de zorgverlener verdienen? Wat is de arbeidstijd? De handelsprijs van de zorg van nu, wordt de kostprijs van de zorg van straks. De mate van betaalbaarheid is recht evenredig met de omvang van het zorgpakket. Minister blijft net als nu de omvang van het basispakket care en cure bepalen. Het CIZ kan binnen deze wet, net als nu in de Wlz, een zorgprofiel afgeven voor mensen met noodzakelijk 24-uurs toezicht of zorg in nabijheid. Zorg die NL niet meer kan of wil betalen, wordt gestopt of overgedragen naar de vrijwillig af te sluiten aanvullende private verzekering. De prijs wordt centraal vastgesteld door een onafhankelijke instantie, niet de toezichthouder, ligt vast en daarover wordt niet onderhandeld. Doelmatigheid is de check of je levert waarvoor je wordt betaald en of de geleverde zorg aansluit bij de door de beroepsgroep geformuleerde “gebruikelijke zorg”. Ook geen gesjoemel of handel meer met inkoopmethodieken op basis van een niet-transparant tot stand gekomen kostprijs, zoals omzetplafond, aanneemsom, doorleverplicht, bijcontracteren, vergoeding bij overschrijding etc. Nee, de basiszorg is, op voorwaarde van de besproken doelmatigheid, volumevrij. Dat betekent zorg zit ‘gewoon’ in het basispakket of zit er geheel niet in. Maar de zorg zit er niet “een beetje wel, een beetje niet” in, inclusief de hierbij voor de burger behorende onzekerheden.
Het huishoudboekje van de huisartsenzorg
De eerder beschreven onderschrijding in de huisartsenzorg is precies het ongewenste effect wat met dysbalans marktmacht, marktwerking en onvoldoende toezicht te maken heeft. Zorgverzekeraars regeren en bepalen. Dat moet dus anders. De huisartsenzorg heeft, wat mij betreft, met de specifieke kenmerken (contextgeneeskunde, medisch-generalistisch, persoonsgericht, maatwerk, dossierhouder, vertrouwenspersoon, gezamenlijk, kennis van het netwerk, continuïteit, wijkgericht) ook weer een essentiële taak in een nieuw stelsel. Huisartsgeneeskunde en huisartsenpraktijk als basisvoorziening in de nieuwe Zorgwet NL, functionerend als eerste opvang en gids als bezoek aan/van professioneel medische zorg de actuele zorgvraag is. Verder staat mijn verdere visie niet ver af van de recente “to-do-lijst” van actiecomité Het Roer Moet Om (blog). Wat betreft de nieuwe financiële staat van de nieuwe huisartsgeneeskunde gelden ook de drie herijkte bouwstenen (kosten, inkomen en arbeidstijd). Bij een nieuwe bekostigingsstructuur, door de NZa reeds aangekondigd, horen vijf stappen en deze zijn hier beschreven. Van cruciaal belang was/is, nu en straks, de afstemming met medisch-specialistische zorg. Waarbij elke stelselverandering pas kan worden doorgevoerd als er een heldere visie ligt hoe Nederland de medisch-specialistische zorg voor alle landgenoten 24/7 voor zich ziet en dat met transparante regie duurzaam gaat borgen (blog). Anders gezegd: het huishoudboekje van de huisartsenzorg wordt pas geopend en beschreven als de vraagstukken en variabelen uit onderstaand kader volledig zijn ingevuld. Dan (pas) kunnen huisartsen en andere eerstelijns zorgverleners nadere afspraken maken.
Variabelen medisch-specialistische zorg
| Aantal ziekenhuizen + verdeling UMC-TZ-AZ * aantal + verdeling categorale instellingen * Aantal + verdeling ZBC’s * Taakverdeling UMC-TZ-AZ-ZBC * aantal + verdeling SEH (24/7) * Aantal + verdeling locaties acute verloskunde * (bedden)capaciteit + verdeling, inclusief IC-bedden * concentraties van functies (JZOJP) * beschikbaarheid zorgprofessionals * algemeen: spreiding met landelijke dekking * aantal + verdeling buitenpoli’s * 45 minuten criterium * gevoeligheidsanalyse * Treeknormen * Toelatingscriteria * Taakherschikking * Kwaliteitskader Spoedzorgketen * verdeling A en B-segment (nodig?) * voorkomen van (duurdere) zorg * verplaatsen van zorg, (dichter) bij mensen thuis als dat kan, verder weg als dat moet * vervangen van zorg door andere zorg bij betere kwaliteit * Governance * Toezicht * Pakketbeheer en pakketcriteria voor afbakening basisverzekering * Prijstransparantie * Contracttransparantie * Eén communicatiesysteem * Collectief beheer: geneesmiddelen, hulpmiddelen, technologie, kunstmatige intelligentie etc. * Eén kwaliteitsregistratie * etc. |
Jullie vraag: Is dit een “centraal staatssysteem”?
Het belangrijkste is dat een nieuwe zorgwet voor burgers ook wordt gedragen door burgers. Het zijn immers ook de burgers, rechtstreeks en via de belasting, soms ook als werkgever en/of zzp’er, die de kosten dragen. Niet de zorgverzekeraars of de toezichthouders. Geef de burgers dan ook inspraak en verantwoordelijkheden. En ja, er zullen centrale spelregels nodig zijn. Met ook een nieuwe scheidsrechter. Om in 2006 tot de nieuwe zorgverzekeringswet te komen, was op dat moment al een kwarteeuw politieke strijd gevoerd over de vraag hoe een basisverzekering er voor alle burgers uit moet zien. En ook nu zie je politieke kopstukken van weleer en medevormers van het huidige stelsel, inmiddels in een zorgfunctie, al voorsorteren en waarschuwen voor ongewenste veranderingen (hier en hier). En dit kabinet heeft eerder al aangegeven aan dit stelsel niets te willen veranderen. Wel is de SER en WRR om advies gevraagd. Ik vermoed dat de transitieklus richting een nieuwe zorgwet als een (te) hete aardappel wordt doorgeschoven naar het volgende kabinet.
Eerdere blogs over aanpassing zorgstelsel
26.06.2017: Met een goede risicoverevening is slechts een verzekeraar voldoende (geen risico)
28.06.2017: De overheid moet voor zorgfinanciering de besluiten nemen (minister beslist)
04.09.2017: Het contract bij zorginkoop (inkoopmethodieken, omzetplafond, doorleverplicht)
27.09.2017: Bij dit zorgstelsel betaalt de burger de prijs (langs 3 wegen betaalt burger de kosten)
23.02.2018: Inzicht in prijs, dan pas uitzicht op een oplossing (interesse “ist” en “soll” kostprijs)
27.04.2018: Regionalisering van de zorg: wat willen burgers en zorgaanbieders? (regio?)
28.04.2018: Bij kostenbeheersing in de zorg draagt ieder een bij (actoren bij betaalbaarheid)
14.06.2018: Welke zorg hoort in de basisverzekering? (pakketcriteria beoordeeld door ZiN)
29.06.2018: Leiden stelselperikelen ook tot stelselwijzigingen? (eigen risico, info-plicht, polissen)
28.09.2018: Stelseldiscussie lijkt onontkoombaar: niet top-down, maar bottom-up (burger!)
13.10.2018: Wouter Bos: “Stop met wegduiken voor pijnlijke keuzes in de zorg” (blijkt moeilijk…)
09.10.2018: Ondersteuning huisarts: op niveau praktijk, wijk of regio? (organisatieschaal)
29.11.2018: Bij financiering regionale zorg zijn centraal afgestemde spelregels nodig (VWS)
29.11.2018: Persbericht: “zorgstelsel vertoont ernstige gebreken” (Platform Betrouwbare Zorgcijfers)
15.12.2018: Aanpak betonrot in publieke zaak: groter denken, kleiner doen (Tjeenk Willink)
26.01.2019: Modern functionerend wijkteam vraagt om andere randvoorwaarden (CPB/wijkteam)
15.04.2019: Is minder marktwerking in het zorgstelsel nog een agendapunt (3)? (richting waarborgen)
24.07.2019: Aanpassing zorgstelsel: een bijdrage aan het debat (mijn eigen persoonlijke bijdrage)
21.08.2019: Wáár blijft het totaalplaatje? (stijging zorgkosten, personele tekorten, zorgstelsel etc.)
12.09.2019: Integreer monitor zorgverzekeringen met alledaagse zorg (verzekering versus praktijk)