Niet de eindeloze discussie of marktwerking in de zorg wel of niet werkt, moet worden gevoerd, maar de discussie of, uitgaand van de huidige situatie, Nederland in moet zetten op een stelsel met meer of juist minder sociale waarborgen. Of vice versa met minder of meer marktelementen? Dat is de échte keus. Veranderingen in de goede richting met kleine stapjes dus, welke vandaag al kunnen starten. Met een politieke meerderheid als voorwaarde en met het principe: “you can eat an elephant slice by slice”. Sprekend over de huidige basisverzekering met een door de overheid vastgesteld basispakket en met risicosolidariteit, is mijn richting de richting van méér sociale waarborgen. Minder privaat, méér publiek. Op weg naar een stelsel dat solidariteit, inclusief financiële solidariteit, transparantie, eenvoud en samenwerking als kenmerken heeft. Met toezicht door een partij die geen marktpartij is en dus geen marktbelang heeft. De actualiteit van nu vraagt steeds om een standpuntbepaling. Eerst nog even de kenmerken van het huidige zorgstelsel.
Het zorgstelsel (2006): Zorgverzekeringswet (Zvw)
|
Sociale waarborgen (publiek) |
Marktelementen (privaat) |
|
Sociale verzekering |
Private polis |
|
Verzekeringsplicht burgers |
Jaarlijks wisselen |
|
Acceptatieplicht verzekeraars basispakket |
|
|
Verbod premiedifferentiatie |
Keuzeruimte: restitutie, natura, budget |
|
(Ex-ante) verevening |
Functionele aanspraken |
|
Zorgplicht verzekeraars |
Concurrerende verzekeraar |
|
Procentuele premie |
Collectiviteiten |
|
Rijksbijdrage kinderen |
Geen contracteerverplichting |
|
Zorgtoeslag |
Toezicht op marktwerking |
|
Toezicht op marktontsporing: minder… |
Meer… marktwerking |
De actualiteit van nu: collectiviteiten laatste kans
“Minister geeft collectiviteiten laatste kans”, zo meldt Zorgvisie de afgelopen maand. Maar waarom niet nu afschaffen? Het aantal daalt, nu nog 51.000. Wettelijk is de maximale toegestane premiekorting bij een collectiviteit 10%, maar gemiddeld is deze korting 7,4% en er ligt al de afspraak dat deze per 2020 maar 5% meer mag zijn. Totaal zijn 67% van de verzekerden lid van een collectiviteit, dus “2 op de 3”. Kijkend naar de genoemde uitgangspunten dan dragen collectiviteiten niet bij aan transparantie en dit marktelement is ook niet solidair ten opzichte van de overige 33% van de verzekerden. Overigens is ook het vrijwillige eigen risico van 100 tot 500 euro per jaar, afgesloten door wel 2 miljoen verzekerden, niet een teken van financiële solidariteit. Tot slot, tegenover de overstappers van zorgverzekeraar, dit jaar 7,0% ofwel 1,2 miljoen verzekerden, staat 61% van de verzekerden die nog nooit is overgestapt.
De actualiteit van nu: chronisch zieken zijn verliesgevend
“Chronisch zieken zijn voorspelbaar verliesgevend”, meldde Zorgvisie in een ander artikel. Op gezonde verzekerden maken verzekeraars per jaar 91 euro winst, op chronisch zieken lijden ze gemiddeld 84 euro verlies per verzekerde. Het onderzoek van de Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM) laat zien dat twaalf chronische aandoeningen eruit springen qua voorspelbaar verlies. Dat zijn onder meer mensen met COPD, diabetes en hartfalen. Binnen een solidair verzekeringssysteem is dit echter een non-discussie. Want dat een zieke meer kost dan een gezonde dat is begrijpelijk. Omdat er een verbod is op premiedifferentiatie betekent dit dat verzekeraars dan anders betaald moeten worden uit de collectieve pot van de risicoverevening. Maar stel, dat het risicovereveningssysteem nu wordt aangepast en zó goed werkt, dat elke zorgverzekeraar uit die geldpot precies dat krijgt wat nodig is dat jaar voor de 50% zorginkoopkosten van de eigen verzekerdenportefeuille, dan kan Nederland toch ook volstaan met één inkoper (blog)?
De actualiteit van nu: het streven door IptiQ naar meer rendement
De laatst bijgekomen (Zwitserse) zorgverzekeraar (IptiQ) haalde deze maand het nieuws. Het bedrijf heeft in 2017 drie labels van VGZ overgenomen: Promovendum, National Academic en Besured. Deze zorgverzekeringen, die in 225.000 verzekerden telden, lagen onder vuur in de media doordat zij mikken op hoogopgeleiden. Daarmee wekken zij de schijn van risicoselectie. Hoogopgeleiden zijn immers gezonder, maken minder zorgkosten en zijn daarom goed voor het rendement van zorgverzekeraars. Inmiddels is overigens de vergoeding voor de categorie “gezonden” binnen de risicoverevening al neerwaarts bijgesteld. Kort na de overname heeft IptiQ de zorgpremie in 2018 vrij fors verhoogd, wat heeft geleid tot het vertrek van 25.000 verzekerden. Meer dan het zorginkoopbeleid bepaalt de samenstelling van de verzekerdenpopulatie het resultaat van zorgverzekeraars. Verzekeraars anticiperen daarop door verlieslatende collectiviteiten af te stoten. Dat blijkt uit een analyse van openbare bronnen door onderzoeksbureau Equalis. Uit de analyse van Equalis staat de Zwitserse verzekeraar wat betreft het rendement op risicoverevening en zorginkoop op nummer één. Zij mikken op een verwacht resultaat van 201 euro per verzekerde. Dat is aanzienlijk meer dan de Nederlandse verzekeraars. Wie deze doelstelling van de verzekeraar gaan merken zal duidelijk zijn: de zorgaanbieders en de patiënten. Juist vanwege dit soort praktijken is, anders dan nu gebeurd, objectief en publiek toezicht noodzakelijk.
De actualiteit van nu: start inkoopbeleid 2020: wáár is de juiste plek?
In alle bestuurlijke akkoorden is het nieuwe motto van “de juiste zorg op de juiste plek” vermeld. Maar wáár bevindt zich die juiste plek? Is dat thuis? Is dat door de zorgverzekeraar met de verzekerde(n )besproken? En zo ja, wanneer dan? Is het eigen preferentiebeleid en de eigen prestatiefinanciering aan hen goed uitgelegd? Of bevindt de juiste plek zich in de eerste lijn, in de spreekkamer van de huisarts? Of bij de praktijkondersteuner? Of bij de verpleegkundig specialist of bij de physician assistent? Of toch in tweede lijn? Maar dan de vraag: in een algemeen ziekenhuis of in een topklinisch ziekenhuis? En in welke spreekkamer aldaar? Of kan deze zorg ook in een zelfstandig behandelcentrum (zbc) plaatsvinden? Met de hamvraag: wie bepaalt waar deze juiste plek is? Welnu, dat bepaalt de zorgverzekeraar, want dat houdt “functionele aanspraken” in, zoals gemeld in bovenstaande kolom van de marktelementen van dit stelsel. En wat is hierbij dan nog de rol van de politiek (artikel), nu de minister nationale regie afwijst (artikel)?
Tot slot
Zo maar vier recente voorbeelden, waaruit blijkt dat keuzes mogen worden gemaakt: meer publiek of meer privaat! En ook moeten worden gemaakt, aldus vooraanstaande ex-politici (een/twee). Gijs van Loef, woordvoerder van het platform waar ook ik lid van ben, bekritiseert recent nogmaals de effecten van marktwerking en stelt het nog iets duidelijker dat de gezondheidszorg staat voor een existentieel vraagstuk: in zijn schema: publieke sturing of privatisering (en publieke noodverbanden blijven aanleggen)? Wat wordt het nu, dierbare landgenoten? Om na de juiste keus stapsgewijs voor de toekomst de curatieve zorg voor alle landgenoten met solidariteit toegankelijk, betaalbaar en doelmatig te houden.
Eerdere blogs over het zorgstelsel
06.12.2013: Bij problemen met zorgcontractering kiest de rechter voor de overheid
04.02.2014: Wetswijziging geeft zorgverzekeraar een nog betere onderhandelingspositie
23.04.2014: Opheffen vrije artsenkeuze is in zorgakkoord onderdeel van politieke deal
04.06.2014: Besluit over keuzevrijheid voor zorgaanbieder wordt dans om de macht (1)
10.06.2014: Besluit over keuzevrijheid voor zorgaanbieder wordt dans om de macht (2)
12.01.2017: Een inkomensafhankelijke betaling hoort bij een solidair zorgsysteem
21.02.2017: Aanpassing premiebetaling zorg stuit op verzet
06.06.2017: Winst zorgverzekeraars: niet uitkeren, maar in zorg herinvesteren
26.06.2017: Met een goede risicoverevening is slechts een verzekeraar voldoende
28.06.2017: De overheid moet voor zorgfinanciering de besluiten nemen
18.07.2017: Is minder marktwerking in het zorgstelsel nog een agendapunt (1)?
10.08.2017: Kunnen zorgverzekeraars zich meer van elkaar onderscheiden?
16.08.2017: Voor deze film hoef je niet naar de bioscoop
24.08.2017: Het risico van het Eigen Risico in het zorgstelsel
04.09.2017: Het contract bij zorginkoop
27.09.2017: Bij dit zorgstelsel betaalt de burger de prijs
04.12.2017: Premiereductie betaald van zorggeld
21.12.2017: Actieve participatie burger nodig bij beheersen van zorgkosten
06.01.2018: Analyse niet-gecontracteerde zorg nodig voor goede zorgrelatie (1)
10.01.2018: Is minder marktwerking in het zorgstelsel nog een agendapunt (2)?
25.01.2018: Analyse niet-gecontracteerde zorg nodig voor goede zorgrelatie (2)
23.02.2018: Inzicht in prijs, dan pas uitzicht op een oplossing
12.03.2018: De zorg en de kunst van het kiezen
27.04.2018: Regionalisering van de zorg: wat willen burgers en zorgaanbieders?
28.04.2018: Bij kostenbeheersing in de zorg draagt ieder een bij
22.05.2018: Politieke discussie nodig bij inzet van publieke middelen
05.06.2018: Informatieovervloed op zorgverzekeringsmarkt voelt als doolhof
18.06.2018: De belangen bij aangekondigde wetswijziging Wmg
21.06.2018: Gevolgen van veranderingen in zorg richting 2040
29.06.2018: Leiden stelselperikelen ook tot stelselwijzigingen?
10.07.2018: Maak bekostiging ziekenhuiszorg 100% transparant
20.08.2018: Het waardegericht kunnen inkopen is een illusie
05.09.2018: Preferentiebeleid: van kostenbeheersing tot perversiteit
12.09.2018: Verbod op winstuitkering aan zorgverzekeraars is een goede zaak
14.09.2018: Aantal ZZP’ers van invloed op hoogte zorgpremie
20.09.2018: Zoektocht naar maatregelen kostenbeheersing nog volop gaande
24.09.2018: Inzicht geven in prijs medicijn is taak van overheid
28.09.2018: Stelseldiscussie lijkt onontkoombaar: niet top-down, maar bottom-up
13.10.2018: Wouter Bos: “Stop met wegduiken voor pijnlijke keuzes in de zorg”
08.11.2018: Selectief commentaar NZa bij verschijnen monitor zorgverzekeringen
29.11.2018: Persbericht: “zorgstelsel vertoont ernstige gebreken”
18.01.2019: Prijs weesgeneesmiddelen: van verontwaardiging naar aanpak
04.02.2019: Duidelijker financieel kader bij betaling niet-gecontracteerde zorg
23.02.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (1) (over het msb)
25.02.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (2) (over afname aantal ziekenhuizen)
27.02.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (3) (over opvolging DBC-systematiek)
01.03.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (4) (over samenwerking met ziekenhuizen)
04.03.2019: Contracteerproces huisartsenzorg heeft reanimatie nodig
11.03.2019: Voorwaarden toetreding zorgaanbieder: van denken naar doen
13.03.2019: Torn niet aan de keuzevrijheid van de burger
19.03.2019: Wachten op het wegwerken van wachtlijsten