Met het deze week uitgekomen Rijksjaarverslag verantwoordt de overheid de uitgaven van onder andere de gezondheidszorg. Het Rijksjaarverslag bevat de uitgavencijfers van de exploitatie van het afgelopen jaar, de Rijksbegroting (‘Miljoenennota’) geeft vooraf een indicatie van de verwachte kosten van het komend jaar. Met alle bestuurlijke akkoorden heeft er voor de uitgaven van de hele Zorgverzekeringswet een onderschrijding plaatsgevonden van -€ 646 miljoen ten opzichte van hetgeen was begroot voor hetzelfde jaar 2019 (pg. 186). In deze blog ga ik in op de situatie van de huisartsenzorg (HAZ) en de multidisciplinaire zorg (MDZ) in het jaar 2019. Saillant detail, het jaar 2019 is het eerste van de vier jaren van het laatste bestuurlijke akkoord (HLA, 11 juli 2018).
Macrokosten HA/MDZ: van 2015 tot en met 2018
Voor de kostencijfers van deze jaren, gerelateerd aan het verrichte werk (‘productiegroei’), verwijs ik naar een samen met huisarts Erik Verschuren geschreven artikel over deze materie in Medisch Contact van 24 oktober 2019.
Belangrijkste conclusies destijds uit dit artikel:
|
Citaten: Van 2015 tot en met 2018 stegen de uitgaven aan huisartsenzorg (HAZ) en multidisciplinaire zorg (MDZ) gezamenlijk van 3057 miljoen euro naar 3473 miljoen euro (+13,6%). Uit de suppletoire VWS-begroting blijkt dat over deze vier jaar 217 miljoen euro is toegevoegd aan de begroting voor loon- en prijsbijstelling (indexering). Dat betekent dat slechts 48 procent van de groei van de huisartsenzorg netto groei is, de rest is compensatie voor hogere lonen en prijzen. Voor HAZ alleen is de groei in vier jaar geen 11 procent maar netto 4,32 procent. De netto totale groei was 1,88 procent per jaar. Echter, in de beide bestuurlijke akkoorden is afgesproken dat er ruimte is voor een netto groei van 2,5 procent. Opvallend is ook de overschrijding van MDZ die is gecompenseerd door een substantiële onderschrijding van HAZ. En dat terwijl de MDZ-groei ook ten goede komt aan andere disciplines. Er is 467,6 miljoen euro bespaard op basiszorg (HAZ) en 338,8 miljoen euro meer uitgegeven in de ketenzorg (MDZ). Voor beide kaders samen is in de afgelopen vier jaar 128,8 miljoen euro minder uitgegeven dan beschikbaar was Over productiegroei We hebben de toename van het aantal patiëntcontacten berekend op basis van de Vektismonitor kostenontwikkeling over 2014 t/m 2018 (zie tabel 2). Het toegenomen aantal contacten in de ketenzorg verklaart ook de grote kostengroei in MDZ en dus de overschrijding. Huisartsen zijn meer ketenzorg gaan leveren dan was begroot. Het aantal consulten – dat verreweg het grootste deel uitmaakt van het aantal contacten – groeide met 13 procent. Het aantal contacten met de POH-ggz groeide met 26 procent terwijl het aantal contacten bij de POHs (somatiek) met 16 procent daalde. |
Macrokosten HAZ/MDZ: 2019 (1)
In het recent verschenen rapport van het Rijksjaarverslag 2019 staan in onderstaand kader de volgende kostencijfers vermeld.
Verantwoording van de uitgaven: Rijksjaarverslag 2019 (pg. 180 t/m 186)
|
Omschrijving |
HAZ |
MDZ |
|
Rijksbegroting 2019 (VWS) Datum: 20.09.2018 |
€ 3.047,4 mln. |
€ 630 mln. |
|
Rijksbegroting 2020 (ook met jaar 2019) Datum: 19.09.2019 |
€ 3.154 mln. |
€ 652 mln. |
|
Rijksjaarverslag 2019 (na bijstelling) Datum: 20.05.2020 |
€ 3.073,3 mln. |
€ 601,8 mln. |
|
Verschil begroting met jaarverslag |
-€ 81 mln. |
-€ 50 mln. |
Totale onderschrijding 2019 (HAZ + MDZ): – € 131 mln.
Macrokosten HAZ/MDZ: 2019 (2)
Een andere route om de mate van onder-overschrijding te onderzoeken is de informatie van de declaratiestroom die via Vektis naar het Zorginstituut (ZiN) wordt gestuurd, te analyseren. De gezamenlijke onderschrijding van de kaders HAZ en MDZ wordt voor het jaar 2019 door het ZiN geraamd op – € 161 mln. Uitgesplitst naar -€110 mln. voor HAZ en -€50 mln. voor MDZ. Dit betekent dat voor het vijfde opeenvolgende jaar er een onderschrijding wordt gevonden van het kader HAZ. Daarnaast betekent het dat voor het éérst in 4 jaar er (ook) een onderschrijding heeft plaats gevonden van het budgetkader van de MDZ.
Analyse kostenontwikkeling per segment op basis van Vektiscijfers
|
|
Van 2017 naar 2018 |
Van 2018 naar 2019 |
|
Segment 1 |
+ 4,93% |
+ 6,50% |
|
Segment 2 |
+ 0,24% |
+ 1,89% |
|
Segment 3 – HAZ |
+18,16% |
+18,14% |
|
Segment 3 – MDZ |
+20,59% |
– 0,93% |
|
Buitensegmenten |
+ 5,80% |
+ 5,43% |
|
Totaal |
+ 5,66% |
+ 6,40% |
De kostenstijging in S3 is te verklaren door meer inzet van praktijkmanagement, zorgvernieuwing, POH-GGZ en een vorm van resultaatbeloning. Gunstig voor HAZ is het eerste signaal van een gestegen herwaardering voor de basiszorg. De MDZ-financiering lijkt daarentegen steeds meer te worden afgeknepen. Meer details of afgesproken doelstellingen uit het laatste HLA nu wel/niet worden gehaald, zouden, zoals vooraf is afgesproken, terug te vinden moeten zijn in de “Monitor Contractafspraken huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg 2020” (NZa, 24 maart 2020). De huisartsenvereniging LHV zegt over deze monitor.
Reactie LHV (mei 2020) op monitor van de NZa
|
Vragen als: “worden de onderwerpen uit het akkoord door partijen vertaald in afspraken en geconcretiseerd in de contracten voor huisartsenzorg of multidisciplinaire zorg?”, en “wordt er geïnvesteerd in: meer tijd voor de patiënt, een sterke organisatie en infrastructuur van de eerste lijn, zorg in de ANW-uren, zorg voor kwetsbare groepen en ICT?”, zouden met behulp van deze monitor moeten worden beantwoord. Op hoofdlijn moeten we concluderen dat de implementatie van de HLA-afspraken wederom erg marginaal is. De beoogde JZOJP-versnelling wordt niet gerealiseerd. Dit terwijl de urgentie om te investeren in de huisartsenzorg groot is en de werkdruk en uitdagingen waar de huisartsenzorg voor staat toenemen. Samen met InEen hadden we verwacht met de tweede monitor een objectief beeld te krijgen van de inhoudelijke en financiële implementatie van elke HLA-afspraak (MTVDP, kwetsbare groepen, O&I, ANW, ICT), inclusief de spreiding ervan over het land. Het ontbreekt de NZa blijkbaar aan data (aantallen, euro’s) en de NZa en zorgverzekeraars zien geen mogelijkheden of bereidheid voor een verdieping in de uitvraag. |
Mijn reactie
Vijf jaar achter elkaar een budgetonderschrijding is niet te rijmen met gevoelde urgentie ten aanzien van het oplossen van actuele problemen in de HAZ. Hier is méér aan de hand. Daarnaast is het in strijd met de geest van een zorgtransformatie. Nu lijkt het HLA uitsluitend een rekenmethode om kosten te drukken. De huidige generatie huisartsen en hun vertegenwoordigers zijn, indien verandering wordt gewenst, aan zet.
In onderstaande blogs komen alle aspecten horend bij deze kostenontwikkeling, macro en micro, en hun consequenties, aan de orde. Wezenlijk is er met deze uitkomsten van het Rijksjaarverslag 2019, het verslag van het Zorginstituut en de bevindingen van de laatste monitor van NZa, niet veel veranderd.
En dus zijn deze blogs met beschouwingen over (de urgentie bij) dit onderwerp ook nog steeds actueel…
24.10.2019: Toelichting bij artikel Medisch Contact: “Geld voor de huisarts ligt op de plank”
29.11.2019: De financiële staat van de huisartsenzorg (28-slot) (exploitatie- en begrotingscijfers)
02.12.2019: Over zorgalarmisme en betrouwbare zorgcijfers (HRMO JZOJP cijfers over alarm)
17.12.2019: Financiële staat: vraag/antwoord (03) (aandeel kosten ketenzorg/ANW, ‘subsititutie’)
19.12.2019: Financiële staat: vraag/antwoord (05) (risicoverevening, geld blijft op plank, afschaf ex-post)
23.12.2019: Financiële staat: vraag/antwoord (07) (contracten 2019 niet conform HLA, borging HLA NZa?)
27.12.2019: Financiële staat: vraag/antwoord (09) (GGZ, POH-GGZ, Jeugdwet, extra werk ANW)
30.12.2019: Financiële staat: vraag/antwoord (10) (HDS: begroting, inkomsten, kosten, productie)
31.12.2019: Financiële staat: vraag/antwoord (11) (ANW-toekomst, 15/7, veilige werktijd, keten)
06.01.2020: Financiële staat: vraag/antwoord (14) (tip HA, kosten, inkomen, arbeidstijd onder vergrootglas)
07.01.2020: Richting een toekomstbestendige bekostiging huisartsenzorg (Het 5-stappen model)
27.01.2020: De praktijkkostenvergoeding van de huisarts (de stappen van PKO naar dagtarief)
19.03.2020: Maak het praktijkhouderschap huisarts aantrekkelijker (aantal, bekostiging, spreiding)
07.04.2020: Contractafspraken: andere context, ander contract? (monitor + anders in COVID-19 tijd?)
14.04.2020: Toekomstbestendige organisatie huisartsenzorg: in de regio? (deels wel, deels niet)
25.04.2020: Huisarts schrijft indringende brief over zorgcontractering 2021(CZ en opgelegde O&I)
02.05.2020: Vergoeding huisvestingskosten in zorgtarieven eerste lijn is te laag (als deelkostenpost)