Het beleid ten aanzien van mondmaskers verandert niet. Ondanks een toename van het aantal besmettingen deze week komt er geen landelijke plicht om een mondmasker in de openbare ruimte te dragen. Het kabinet ziet op basis van advies van het OMT geen reden om het gebruik van mondkapjes aan te scherpen. In het openbaar vervoer en vliegtuigen blijven de mondkapjes wel verplicht, omdat daar structureel onvoldoende afstand van elkaar kan worden gehouden. Daarnaast is besloten dat veiligheidsregio’s via burgermeesters de ruimte krijgen via experimenten op proef op kleine schaal plaatselijk het dragen van mondmaskers wél te verplichten.
Hoe dit besluit te duiden?
Op de persconferentie (29 juli 2020) herhaalde het RIVM (“we hebben er nu drie keer eerder over nagedacht”) het argument dat er voor gebruik van mondmaskers geen wetenschappelijk bewijs was en is. Welnu, dat is ook lastig te bewijzen daar de coronacrisis voor ons land voorlopig uniek is en er tot op heden in NL überhaupt nog geen experiment met het gebruik van mondmaskers is geweest. Ofwel, er kán hier ook nog geen bewijs voor een gunstig effect worden aangetoond. Het RIVM en kabinet blijven herhalen dat het houden van 1,5 afstand hier de te nemen maatregel om besmettingen te voorkomen is en blijft.
Een ander lid van het OMT zei deze week in het AD dat ze twijfelt over maatregelen als het verplichten van mondkapjes. “Het verplichten van mondkapjes is een ingrijpende maatregel die weinig oplost en als je pech hebt juist averechts werkt.”
Een tweede genoemd argument bij beleidsvorming rondom een collectieve vrijheid beperkende maatregel als het verplicht dragen van een mondmasker als kleding is op dit moment nog de gebrekkige juridische onderbouwing.
Citaten uit de Volkskrant over de juridische status (28 juli 2020 en 29 juli 2020)
|
Wim Voermans, hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit Leiden, stelt dat dit een te grove inbreuk is op artikel 10 in de Grondwet, dat ‘de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer garandeert’. Het verplichten van het dragen van kleding zou alleen met een volwaardige wet kunnen. ‘En die is er niet, dus het kan niet’, aldus Voermans. ‘Natuurlijk is de volksgezondheid ontzettend belangrijk, maar je kunt niet zomaar je democratische, rechtsstatelijke ziel verkopen.’ Via een noodverordening kunnen niet zomaar grondrechten (eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer, recht op onaantastbaarheid van het lichaam) terzijde worden geschoven, heeft de Raad van State nog eens in mei herhaald. Via de nu bij de Kamer ingediende Tijdelijke wet maatregelen covid-19 zouden wettelijke obstakels wellicht kunnen worden opgeheven, maar in de memorie van toelichting heeft het kabinet zelf al aangekondigd daar niets voor te voelen. Voermans zegt dat ‘de zonnekoninkjes’ van de veiligheidsregio’s, de 25 voorzitters onder wie Halsema en Aboutaleb, er op kunnen rekenen dat een lokale mondkapjesplicht tot het aanvechten van boetes leidt. De Wet veiligheidsregio’s geeft de voorzitters verregaande bevoegdheden. Maar het gaat niet zo ver als in andere landen, waar op basis van een noodtoestand wordt bestuurd. Paul Bovend’Eert, hoogleraar staatsrecht aan de Radboud Universiteit, meent juist dat ‘juridisch wel een mouw te passen is’ aan een mondkapje per noodverordening. Lokaal zouden burgemeesters een mondkapjesplicht langs die weg alsnog kunnen invoeren, denkt hij. ‘Ik kan niet zeggen dat de overheid heeft zitten slapen. De coronawet is in de maak, maar je moet regering en parlement wel de tijd geven. Intussen is het nog altijd crisis.’ |
Naast het blijkbaar ontbreken van medische en juridische argumenten, al dan niet terecht, zijn er nog de verschillen in opvatting over gedragsmatige aspecten bij het dragen van een mondmasker. De ene groep deskundigen zegt dat het dragen van mondmaskers zal leiden tot het minder houden van afstand in de openbare ruimten. Anderen daarentegen stellen dat je met het dragen van een mondmasker een juist signaal afgeeft van: let op, er is iets aan de hand, houdt dus afstand.
De mededeling van Voermans dat een lokale mondkapjesplicht nu tot het aanvechten van boetes zal leiden, zet ook het probleem van handhaving, en dus het uiteindelijk het beoogde effect, op scherp. Naast de personele component van een BOA-tekort bij handhaving draagt ook deze juridische drempel als randvoorwaarde bij aan het (nog?) niet invoeren van de mondmaskerplicht. Niet voor niets stelde de voorzitter van de Veiligheidsregio’s dat gemeenten die met het experiment lokaal een mondmaskerplicht willen invoeren, richting de bevolking “wel met een goed verhaal moeten komen…”
De context
Binnen deze context ploegt de natie voort. De aangestelde coronagezant en vier experts met hun brandbrief vroegen deze week (22 juli 2020) het kabinet tijdig maatregelen te nemen ter voorkoming van de tweede golf: citaat uit brief (pg.5): “Initieer een maskerplicht voor horeca en contactberoepen. Het gebruik van maskers is een klaarblijkelijk controversieel onderwerp. Echter kan het bijdragen aan de som der maatregelen, vooral daar waar het houden van 1.5m afstand niet altijd een optie is. Het correct gebruik van maskers moet gepaard met een sterke communicatiecampagne, zoals dat ook in vele ons omliggende landen is gebeurd.”
Natuurlijk moet in NL de ketenwerking Test-BCO-Isolatie optimaal worden. Een masker kan op indicatie een kleine bijdrage leveren. Bij een, ook een regionale, lockdown zijn we (weer) te laat.
Het mondmasker
Met maandenlange discussie over het wel/niet dragen van een mondmasker wordt voorbijgegaan aan twee vragen: welk mondmasker dan? En hoe deze te gebruiken? Het gebruik van medische mondmaskers buiten zorginstellingen is blijkbaar nog steeds niet aan de orde. Het OMT werd (24 juli 2020) ook niet gevraagd om een advies te geven over het gebruik van medische maskers voor de bevolking. Datzelfde OMT zei eerder (4 mei 2020): Citaat: “Niet-medische mondneusmaskers beschermen de drager ervan in zeer beperkte mate tegen besmetting. Dit is sterk afhankelijk van de kwaliteit van de materialen, de mate waarin het masker aansluit op het gezicht en het draagcomfort. Niet-medische mondneusmaskers dragen mogelijk enigszins bij aan het beperken van verspreiding van COVID-19 door presymptomatische patiënten in openbare ruimten, waar voldoende afstand houden niet altijd mogelijk is.” Trouwens ook nu houdt het OMT in het 73-ste advies nog een slag om de arm: citaat (28 juli 2020): “Het OMT stelt echter dat gebruik van niet-medische mondneusmaskers overwogen kan worden in die settings waar het niet mogelijk is om anderhalve meter afstand te houden en triage toe te passen.”
De bijdrage van een mondmasker aan bescherming zal dan gering zijn, voorlopig wordt de discussie gekaapt door wetenschappelijke argumentaties, juridische haarkloverij en niet gelijk denkende gedragswetenschappers. Wat moet de Nederlandse burger nu, die op TV naar uitbreiding van mondmaskermaatregelen in het buitenland kijkt, doen?
Wat moet de burger nu met een mondmasker?
Als de centrale overheid het collectief dragen van een mondmasker in de openbare ruimten afwijst, kan de burger wel zélf individueel tot een besluit van dragen overgaan. Uiteindelijk is de overheid ook niet in alles de/je moeder. Zeker bij drukte, zeker in slecht geventileerde ruimten een overweging en verplicht straks bij een regionale maatregel in het kader van het experiment. Maar zorg dan wel voor een redelijk beschermend masker en correct gebruik. Niet voor niets zegt het kabinet (30 juli 2020) dat “elk gebruik van mondneuskapjes vergezeld moet gaan van voorlichting en training in de toepassing ervan.”
Tot slot
De baas van het Belgische RIVM zei deze week, nu het aantal besmettingen in België fors oploopt, dat het land toch voor een verplichting van mondmaskers in de openbare ruimte gaat kiezen. Citaat (29 juli 2020): “We vragen mensen niet een steen van tien kilo om hun nek te dragen, het is maar een mondkapje.”
Eerdere blogs over corona en COVID-19
19.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (01) (de consequenties volksgezondheid)
23.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (02) (gevolgen economie en geld printen)
26.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (03) (over sociale en mentale gevolgen)
28.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (04) (met testbeleid naar 3 groepen)
30.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (05) (met uitstelzorg, aanpak en compensatie)
02.04.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (06) (beleidsmaatregelen o.b.v. kennisbundeling)
04.04.2020: Verhoogde urgentie aanpak tekorten geneesmiddelen (altijd al, zeker nu in coronatijd)
07.04.2020: Contractafspraken: andere context, ander contract? (andere afspraken in COVID-19 tijd?)
10.04.2020: Tekort beschermingsmateriaal voor zorgverlener én patiënt een treurig feit
19.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 kan ook zonder app (BCO zelf uitvoeren)
22.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 heeft last van het afwentelvirus (GGD)
24.04.2020: Verhoogde testcapaciteit COVID-19 wordt niet volledig benut (de beschermende COVID-keten)
05.05.2020: Van het nieuwe abnormaal naar het normale normaal (maatregelen heropenen economie)
09.05.2020: Conclusie: voor elke burger goed neusmondmasker voorradig (anders schijnveiligheid)
12.05.2020: Een financiële kluwen: lenteherberekening en catastroferegeling (compensatie 21 ZV’s)
16.05.2020: Economie en volksgezondheid zijn onlosmakelijk verbonden (maatregelen economie + zorg)
20.05.2020: Extra taken (blijkbaar) voor huisartsen in coronatijd (bij testen mantelzorgers en toedienen LMWH)
01.06.2020: 0800-1202 (het nieuwe testbeleid voor elke burger met coronaklachten, 3 mnd. na 1e patiënt)
08.06.2020: Na WHO-advies: frequent gebruik mondmaskers het nieuwe normaal? (ruime indicatie)
22.06.2020: Regelen onafhankelijke evaluatie eigen coronabeleid is (ook) taak overheid (en nodig)
10.07.2020: Inzicht in verspreiding coronavirus als fundament voor maatregelen (1,5 mtr., Goudsmit)
13.07.2020: Urgentie de bevolking méér proactief te gaan testen (asymp. dragers + superverspreiders)
18.07.2020: Gaat de beroepsgroep van huisartsen het coronabeleid nog evalueren? (PBM)
23.07.2020: Toename besmettingen vraagt intensievere maatregelen bij T-BCO-I (meer/beter)
24.07.2020: Gevraagde experts komen al binnen paar dagen met advies voor minister (TTI))