Met het recent bij corona versoepelen van vrijheid beperkende maatregelen is, ondanks de basisregels voor iedereen (1,5 meter afstand houden, thuis werken, vaak handen wassen, papieren zakdoekjes, drukke plekken vermijden, hoesten en niezen in elleboog) én het (eindelijk kunnen) laten testen bij klachten, toch het aantal besmettingen toegenomen. Te constateren is helaas dat elke stap, wat elke arts leert hoe te handelen bij beleid bij een besmettelijke ziekte, niet gesmeerd loopt. De klassieke aanpak bij een besmettelijke ziekte, dus ook COVID als A-ziekte, is namelijk testen (T), bronnen en contacten opsporen (BCO) en de burger bij een positieve test met een quarantaine isoleren (I).
Echter de realiteit is anders. Het testen is nu aan een drempel gekoppeld (klacht), testen gaat alleen op afspraak, de uitslag van de virustest duurt soms te lang en geteste mensen blijven wachtend op de uitslag vaak niet thuis. Toezicht op quarantaine/isolatie is er amper. Waarbij de GGD niet als politieagent kan/wil/mag optreden. Verzachtende omstandigheden zullen er wel zijn. Zo meldt een ROAZ-voorzitter: “We zien mensen feestjes inhalen, die tijdens de lockdown gepland stonden en bedrijven die hun werknemers weer oproepen om op kantoor te komen werken. Heel zorgwekkend. Er zijn, zo blijkt, meer besmettingen tussen vrienden en verdere familie, op feestjes met veel jongeren, in gezinscontacten, in het café en op werkplekken.
Het vervolg is dan dat in de vele praatprogramma’s de discussie al snel gaat over de rechtmatigheid van maatregelen, op basis van wetenschap of juist niet, lockdown regionaal of landelijk inzetten, (on)voldoende IC-bedden, over wel of niet op vakantie kunnen, code geel of oranje, afstand 1 of 1,5 of 2 meter, druppel of aerosol, versoepeling per 1 juni of 1 juli of 1 september, wel of geen mondmasker, isolatie van de kwetsbare burger of virusdrager, meer of minder persconferenties van het kabinet etc. Maar de discussie gaat bijna nooit over de vraag wat met ingezet beleid de streefhoogte van het Reproductiegetal (nu 1.29) moet worden? Met dan de daarbij passende maatregelen binnen de klassieke T-BCO-I-keten. Maar hoe hoog wordt de lat van het R-getal van het kabinet nu gelegd? Uit onderzoek deze week (Medisch Contact, 17 juli 2020) bleek dat zodra het testen drie dagen of langer wordt uitgesteld, zelfs met een perfect systeem waarin alle contacten van een besmette patiënt zonder vertragingen kan worden getraceerd, de R niet lager dan 1 is te krijgen.
Wat is het láátste coronanieuws?
|
21 juli 2020: Bron: RIVM: laatste week (15 juli t/m 21 juli): 90.000 virustesten, waarvan ruim 1% COVID-positief, namelijk 987 nieuwe besmettingen. Dit is bijna een verdubbeling ten opzichte van 1 week eerder. Er zijn 96 actief lokale clusters (‘brandhaarden’), dat wil zeggen méér dan 3 besmette personen per cluster. Aantal besmettingen loopt op, de laatste 4 weken: van 380 naar 428 naar 534, naar nu 987 per week. Op de laatste dag van de laatste week (21 juli) waren er 163 besmettingen. In deze laatste week waren er ook 19 ziekenhuisopnames en 7 overledenen. Totaal zijn er in NL per 21 juli nu 52.073 bevestigde gevallen gerapporteerd, 11.902 zijn er opgenomen (geweest) in het ziekenhuis en 6.136 personen zijn overleden. 22 juli 2020: Bron: Dashbord: 168 nieuwe besmettingen 22 juli 2020: Bron: Kamerbrief: In de technische briefing van 25 juni jl. noemde de heer Van Dissel dat zonder interventies er ruim 35.800 extra IC- opnames zouden zijn geweest. Omdat de IC deze aantallen niet aankan, is het redelijk te verwachten dat deze voorkomen opnames grotendeels overeenkomen met voorkomen sterfte door het huidige in Nederland gevoerde beleid. De huidige maatregelen hebben 90% van de IC-opnames voor Covid-19 voorkomen. Het kabinet gaat uit van drie ankerpunten waarop het beleid is gebaseerd: · Een acceptabele belastbaarheid van de zorg; ziekenhuizen moeten goede zorg aan zowel COVID-19-patiënten als aan patiënten binnen de reguliere zorg kunnen leveren · Het beschermen van kwetsbare mensen in de samenleving · Het zicht houden op en het inzicht hebben in de ontwikkeling van de verspreiding van het virus. |
*Testen (T)
Over de afname van testbereidheid en het gegeven dat bij 40% van de besmettingen geheel geen klachten zijn, daarover ging mijn laatste coronablog. Met dit beleid van vrijwillig testen en testen bij milde klachten blijft het virus zo te lang onder de radar. Op 24 juni, zo laat de publieksvoorlichting van het ministerie weten (mail), heeft het OMT het kabinet geadviseerd dat het soms zinvol is ook zonder klachten te testen. Het OMT denkt daarbij aan uitbraken, zoals bij de slachthuizen. Ten tweede zou het testen van mensen zonder klachten van meerwaarde kunnen zijn bij ouderen in zorginstellingen, bijvoorbeeld als er in de omgeving veel COVID-19 voorkomt. Er loopt momenteel een onderzoek naar de rol van atypische of asymptomatische verspreiding van het coronavirus in verpleeghuizen en naar aanleiding daarvan kan een advies over het testen van mensen zonder klachten in verpleeghuizen opgesteld worden. Tenslotte noemt het OMT dat het testen van mensen zonder klachten van meerwaarde kan zijn bij personen die via bron- en contactonderzoek opgespoord worden.
Dit alles zou al een goede stap zijn. Eerder zijn al de waarde van rioolonderzoek en het testen bij personen werkend in slecht geventileerde ruimten genoemd. Alsmede kan de gemeten mate van mobiliteit (stad en luchthavens) als testindicator nuttig zijn. Cruciaal is dat de uitslag van de virustest binnen 24 uur bekend is en dat de geteste burger in deze wachttijd verplicht thuisblijft.
**Bron- en contactonderzoek (BCO)
BCO is vooral nuttig indien virusdragers en zeker de superverspreiders onder hen, snel in beeld zijn. Voor een goed BCO ligt dus de éérste urgentie in de eerdere fase van het testen. De Inspectie (IGJ) ziet inmiddels toe op het testen en het bron- en contactonderzoek. Het aantal arbeidsuren verbonden aan een goed BCO is recht evenredig met het aantal actieve clusters en besmette personen. Uit het recente antwoord van het ministerie maak ik op dat nu een bij BCO gevonden contact zonder klachten wel adviezen krijgt, maar nog niet wordt getest.
Als hulp voor het BCO zal waarschijnlijk per 1 september de CoronaMelder (‘app’) worden ingezet. Deze app, vrijwillig te gebruiken, stuurt de burger straks een bericht als deze enige tijd in de buurt is geweest van iemand die besmet is met het coronavirus. Ook geeft de app de burger een advies over wat dan het beste gedaan kan worden. Dankzij deze app, nu nog proefdraaiend in Twente en Rijnmond, kunnen meer mensen sneller een bericht krijgen dat ze in de buurt van een besmet persoon zijn geweest. Het nadeel van de app is dat de precieze afstand niet goed kan worden gemeten en dat alleen contacten in nabijheid van 15 minuten of langer van de laatste 14 dagen worden geregistreerd. Kortdurend intiem contact, korter dan 15 minuten durend, valt straks buiten de registratie.
***Quarantaine/isolatie (I)
Bij een positieve test is de burger besmettelijk en krijgt het advies twee weken thuis te blijven. Ook krijgen de huisgenoten instructies. Volgens de informatie van de overheid dient de besmette burger zélf de huisarts, de werkgever en/of bedrijfsarts te waarschuwen. Effectief? Nee! Er bestaan zorgen dat, zeker bij lichte klachten, het isolatie-advies niet voldoende wordt opgevolgd. Data daarover zijn mij niet bekend, maar als dit klopt, schaadt dat de effectiviteit van de maatregelen. In de Wet publieke gezondheid staat onder Artikel 35 dat de voorzitter van de veiligheidsregio “een persoon onverwijld kan doen onderwerpen aan de maatregel van quarantaine om de verspreiding van infectieziekten behorend tot groep A tegen te gaan, indien:
- er redenen zijn om aan te nemen dat die persoon recentelijk een dusdanig contact met een lijder of een vermoedelijke lijder aan een infectieziekte behorend tot groep A heeft gehad, dat deze persoon mogelijk met dezelfde ziekte is geïnfecteerd,
- ernstig gevaar voor de volksgezondheid bestaat door verspreiding van die infectieziekte, en
- die persoon niet tot vrijwillige onderwerping aan die maatregel bereid is.”
De voorzitter van de veiligheidsregio’s meldde deze week dat door hem 1x deze maatregel was ingezet. Hoe dit op te lossen? Dit lijkt mij geen GGD-taak meer…
Evaluatie coronabeleid kabinet
Op verzoek van de Tweede Kamer zal het kabinet het coronabeleid met externe deskundigen gaan evalueren. Het project met de titel “te leren lessen” is deze week beschreven. Het kabinet start met het nogmaals benoemen van de huidige geraadpleegde deskundigen. Zoals het OMT, welke 20 à 30 onafhankelijke deskundigen bevat die worden uitgenodigd op basis van hun expertise om de medisch-inhoudelijke stand van zaken betreffende COVID-19 te bespreken. Het Bestuurlijk Afstemmingsoverleg (BAO) toetst vervolgens het inhoudelijke advies op bestuurlijke haalbaarheid en uitvoerbaarheid, en brengt hierover advies uit aan het kabinet. Daarnaast zijn er contacten met GGD ’en en laboratoria, met branche- en cliëntenorganisaties uit de verpleeghuiszorg, thuiszorg, gehandicaptenzorg, aanbieders van huishoudelijke hulp en overige Wmo ondersteuning (inclusief maatschappelijke opvang) en de jeugdhulp. Intensief contact is er tevens geweest met vertegenwoordigers van de acute zorg (zoals de ziekenhuizen en voorzitters van het ROAZ-netwerk) en met vertegenwoordigers van de verschillende beroepsgroepen (van medisch specialisten tot huisartsen, verpleegkundigen en inkopers van persoonlijke beschermingsmiddelen). En nog vele anderen.
Mogelijk te raadplegen (nieuwe) externe deskundigen (citaten Kamerbrief, 21 juli 2020)
|
‘Lessons Learned-traject’: gevraagd worden epidemiologen Arnold Bosman en Amrish Baidjoe, voormalig inspecteur-generaal van de IGJ Wim Schellekens, economen Xander Koolman en Jochen Mierau en microbioloog Marc Bonten. Het perspectief van mensen met een beperking blijft cruciaal, waarvoor ik Pouwel van de Siepkamp (KansPlus) en Illya Soffer (Iederin) blijf bevragen. Intensief contact met de revalidatiezorg was er al, maar wordt in deze fase steeds belangrijker. Daarom vraag ik revalidatiedeskundige Jan-Willem Meijer om mee te denken. Daarnaast wil ik optimaal leren van ervaringen in het buitenland. Hiertoe onderneem ik enkele casestudies naar vergelijkbare landen waar aan beleid wordt gewerkt dat ook in Nederland een belangrijk onderdeel vormt op dit moment in de controlefase. Daarvoor heb ik onder meer contact met mijn Deense collega. Tevens zal ik Nederlandse deskundigen bevragen met veel expertise over de aanpak in andere landen, zoals CEO van University College Londen Marcel Levi, Rudi Westendorp (hoogleraar geriatrie) waar het gaat om langdurige zorg en Niek Klazinga (hoogleraar sociale geneeskunde) waar het gaat om informatievoorziening. |
De betrokken deskundigen worden gevraagd een gerichte, schriftelijke bijdrage te leveren en aan te schuiven bij experttafels. De Tweede Kamer krijgt hierover vóór 1 september bericht. Hun inbreng moet het kabinet helpen bij het voorkomen van een tweede golf. Toename van het aantal coronabesmettingen nu moet we volgens de minister van Justitie zien als een waarschuwing, als ‘stroomstoot’ om ons alert te maken zich (beter) aan de basisregels te houden.
Tot slot, is de beste profeet over de toekomst niet het verleden? Indien ja, dan intensiveer primair de activiteiten binnen de T-BCO-I keten, zodat in elk geval de R minder dan 1 wordt.
Eerdere blogs over corona en COVID-19
19.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (01) (de consequenties volksgezondheid)
23.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (02) (gevolgen economie en geld printen)
26.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (03) (over sociale en mentale gevolgen)
28.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (04) (met testbeleid naar 3 groepen)
30.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (05) (met uitstelzorg, aanpak en compensatie)
02.04.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (06) (beleidsmaatregelen o.b.v. kennisbundeling)
04.04.2020: Verhoogde urgentie aanpak tekorten geneesmiddelen (altijd al, zeker nu in coronatijd)
07.04.2020: Contractafspraken: andere context, ander contract? (andere afspraken in COVID-19 tijd?)
10.04.2020: Tekort beschermingsmateriaal voor zorgverlener én patiënt een treurig feit
19.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 kan ook zonder app (BCO zelf uitvoeren)
22.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 heeft last van het afwentelvirus (GGD)
24.04.2020: Verhoogde testcapaciteit COVID-19 wordt niet volledig benut (de beschermende COVID-keten)
05.05.2020: Van het nieuwe abnormaal naar het normale normaal (maatregelen heropenen economie)
09.05.2020: Conclusie: voor elke burger goed neusmondmasker voorradig (anders schijnveiligheid)
12.05.2020: Een financiële kluwen: lenteherberekening en catastroferegeling (compensatie 21 ZV’s)
16.05.2020: Economie en volksgezondheid zijn onlosmakelijk verbonden (maatregelen economie + zorg)
20.05.2020: Extra taken (blijkbaar) voor huisartsen in coronatijd (bij testen mantelzorgers en toedienen LMWH)
01.06.2020: 0800-1202 (het nieuwe testbeleid voor elke burger met coronaklachten, 3 mnd. na 1e patiënt)
08.06.2020: Na WHO-advies: frequent gebruik mondmaskers het nieuwe normaal? (ruime indicatie)
22.06.2020: Regelen onafhankelijke evaluatie eigen coronabeleid is (ook) taak overheid (en nodig)
10.07.2020: Inzicht in verspreiding coronavirus als fundament voor maatregelen (1,5 mtr., Goudsmit)
13.07.2020: Urgentie de bevolking méér proactief te gaan testen (asymp. dragers + superverspreiders)
18.07.2020: Gaat de beroepsgroep van huisartsen het coronabeleid nog evalueren? (PBM)