Uit oogpunt van zorgen over kwaliteit en betaalbaarheid schreven deze week twee zorgtoezichthouders (NZa en het Zorginstituut Nederland) het rapport “Samenwerken aan passende zorg: de toekomst is nú.”
Enkele ter toelichting door beide partijen gegeven quotes over het rapport
- Alleen zorg bieden die bijdraagt aan het functioneren van mensen en hun kwaliteit van leven. Dat zou het vertrekpunt moeten zijn voor de gezondheidszorg. Zo blijft de zorg betaalbaar, van goede kwaliteit en toegankelijk voor iedereen.
- Het advies zet een punt achter de vrijblijvendheid die heerst in de zorg en die uitgaat van de gedachte dat alles wat kan, vergoed moet worden. Er komt minder vrijblijvendheid, het is tijd voor samenwerking op basis van harde afspraken.
- We dreigen in 2040 de helft van ons bruto-inkomen te moeten afstaan aan zorg. Een kwart van de mensen zal dan in de zorg moeten werken. Dat is een no go.
- De zorg is een koekoeksjong geworden die investeringen in andere belangrijke sectoren van onze samenleving verdringt.
- Het gaat om gelijkgerichtheid, ofwel: de neuzen van alle betrokken partijen in de zorg moeten in dezelfde richting gaan wijzen om de problemen in de zorg aan te pakken. Daarbij denken we niet alleen aan zorgaanbieders, zorgverzekeraars, patiëntenverenigingen en overheden, maar aan alle 17 miljoen Nederlanders.
- Als je betaalt voor heupoperaties, krijg je ook heupoperaties; dat noemen we de volumeprikkel in de zorg.
- (Over onzinnige zorg). We hebben het net opgehaald en het was vrijwel leeg. We hebben de uitvoering aan het veld overgelaten, maar zorgverleners zijn die afspraak niet nagekomen.
- Zorgaanbieders zullen moeten accepteren dat krimp soms onvermijdelijk is. We realiseren ons dat passende zorg ook lastige discussies geeft. Het zal op plekken pijn gaan doen.
- Als na onderzoek is vastgesteld dat behandelingen niet bewezen effectief zijn, dan verdwijnen die uit het pakket. Die zorg kunnen zorgaanbieders dan niet meer declareren. Dat is onrechtmatige zorg.
- Als een innovatie werkt en kosteneffectief is, moeten we die opschalen. Dan heeft iedereen in Nederland daar recht op. Nu zien we te veel dat zorgverzekeraars allemaal zelf het wiel uitvinden. Dat is niet effectief. We vragen van hen dat ze elkaar meer volgen bij succesvolle innovaties.
Eerste indruk
Dit zijn allemaal stevige uitspraken. Een positief punt is het feit dat het rapport is geschreven door zowel de ook zorginhoudelijk denkende pakketadviseur als wel na opdracht de bedenker van spelregels over bekostiging en tarieven daarbij. Op weg naar een integraler toezicht.
Een tweede positief punt is dat passende zorg niet alleen betekent gepast gebruik maar ook een passende organisatie van deze zorg. Ineens komen er met deze herdefiniëring van zinnige zorg veel meer actoren in beeld, zoals burgers, patiënten en inkopers. Ook brengt deze uitbreiding van de definitie ineens de samenhang van zorg beter in beeld (ZINVOL).
Weliswaar ben ik benieuwd naar wat de visie op het rapport zal zijn van alle actoren, maar nog nieuwsgieriger ben ik naar ieders probleemoplossend gedrag als bijdrage.
Gekscherend wordt in coronatijd gezegd dat we 17 miljoen coronadeskundigen hebben, maar Nederland heeft daarnaast ook veel rapportschrijvers, consultants en adviseurs. En, naar ik van henzelf begrijp, ook allemaal met verstand van gezondheidszorg.
Daarom eerst maar eens een korte bloemlezing over wat er bijvoorbeeld allemaal is geschreven over toegankelijkheid, betaalbaarheid, doelmatigheid van zorg en wat daarvan van (meer)waarde is voor patiënten.
Wat betreft het aantal rapporten is 2020 in elk geval een heel productief jaar. De meeste bijdragen staan trouwens ook vermeld als bronvermelding in het rapport van ZiN en NZa.
Bijdragen/rapporten over gepaste zorg (in chronologie)
Beschouwing op passende zorg
Eerlijk gezegd maak ik me over de voortgang van passende zorg niet zo druk. Beschrijving van gepaste zorg is transparant, toetsbaar en veranderlijk.
Er mag dan gesuggereerd worden dat veel zorg onzinnig is, maar dat valt nog helemaal te bezien, als je tegelijkertijd stelt dat passende zorg samen met en gezamenlijk rondom de patiënt tot stand komt. Citaat (pg.27): “Twee mensen met medisch gezien dezelfde aandoening kunnen een andere hulpvraag hebben die tot verschillende behandeling kan leiden. Wat voor de persoon passende zorg is, wordt daarom in een proces van samen beslissen verkend en bepaald.”
Verantwoorde zorg is mijns inziens altijd al persoonsgericht geweest, zijnde een bundeling van op wetenschap gestoelde adviezen, de inbreng in het consult van ervaringen en context van patiënt en tot slot de professionele persoonlijke expertise van de zorgverlener met juist deze patiënt.
Als het aantonen van verantwoorde zorg gaat leiden tot een forse extra administratieve belasting zal de winst snel verdampen.
De uitspraak in het rapport (pg. 59): “de gemiddelde patiënt bestaat niet in de zorg” is niet alleen waar maar rechtvaardigt ook twijfel bij te generieke uitspraken over wat van waarde is. Daarnaast is niet bewezen effectieve zorg niet hetzelfde als bewezen niet-effectief. En is ook niet bewezen zorg niet op voorhand onzinnig, niet gepast of onnodig. En dus is het ook niet nodig om deze, vaak door ‘anderen’ als niet passend veroordeelde zorg, meteen te “de-implementeren” (pg. 37).
De vier principes van passende zorg worden vastgelegd in het “Kwaliteitskader passende zorg.” Principes zijn hier geen harde regels, maar geven richting (pg.26). De beschrijving luidt: “een kwaliteitskader is een beschrijving van organisatie van zorg en kwaliteitsbeleid, vaak met landelijke normen en randvoorwaarden die daarvoor nodig zijn. Het vormt de basis voor verdere uitwerking in kwaliteitsstandaarden en richtlijnen, voor het nemen van bestuurlijke verantwoordelijkheid en voor toezicht en bekostiging”. Dat een kwaliteitskader niet tot meerkosten leidt (2.2.1. op pg. 23) is een eerste voorbarige conclusie (zie bijv. de eerdere kwaliteitskaders verpleeghuiszorg en acute zorg!). Als het kader ook wordt gebruikt voor toezicht, dan is het de vraag in hoeverre de arts nog mag afwijken door zich te beroepen op geneeskunst in plaats van de protocollaire geneeskunde? Wanneer digitale zorg daarbij wel/niet gaat helpen is ook nog de vraag.
Vertrouwen in de gang van zaken krijgt een positieve dimensie door de heldere pakketcriteria die het Zorginstituut Nederland al sinds jaren hanteert. Het Zorginstituut is van plan om met Zinnige Zorg-trajecten het basispakket systematisch door te lichten (pg. 45). De vier pakketcriteria zijn al lang duidelijk beschreven (blog) en deze criteria worden heden ten dage nog met een extra sausje van de quadruple aim overgoten. Al hoop ik toch niet dat alle zorgactiviteiten opnieuw worden beoordeeld.
NZa (Zorgvisie, 1 december 2020) citaat: “Het is aan de politiek om te bepalen hoeveel geld er naar de zorg gaat. Het is onze taak om te zorgen dat het geld goed wordt besteed. Dus dat we het alleen inzetten voor zorg die effectief is en die bijdraagt aan het functioneren en de gezondheid van mensen.”
Het is inderdaad goed te melden dat de minister van VWS beslist over de omvang van het basispakket en de minister van Financiën over de omvang van het zorgbudget. Ofwel dit waren, zijn en blijven te allen tijde politiek toetsbare besluiten.
En zo maken we met een bruggetje de sprong naar de volgende blog:
Beschouwing van het rapport op passende bekostiging (verwacht binnen een week)