Overname van huisartspraktijken door niet-huisartsen gebeurt op steeds grotere schaal. Met de vraag in deze blog hoe het met de regels van praktijkorganisatie en -overname is gesteld.

Eerst de voorbeelden

In Enschede nemen Quin-dokters praktijken over, waarbij Quin fysieke huisartsenpraktijken vormen, aangesloten op het digitale Quin-platform. Dat platform bestaat nu uit huisartsenzorg, medisch specialistische zorg en “innovatieve e-health”. Naast Enschede zijn er huisartspraktijken van Quin in Ridderkerk, Amersfoort Vathorst en Amsterdam.

Quin behoort al langer tot de keten van de Bergman Clinics en Memira, zijnde met meer dan 50 locaties het grootste netwerk van focusklinieken voor planbare medisch specialistische zorg. Met de komst van huisartsenpraktijken kan “een patiënt het gehele zorgpad, zowel digitaal als fysiek, doorlopen: van het ontstaan van een medische klacht tot diagnose en indicatiestelling voor een eventuele behandeling.” (Einde citaat Quin).

In de kop van Noord-Holland hebben huisartsen dit jaar (augustus 2020) hun praktijk verkocht aan Co-Med. Dit in Zuid-Limburg gevestigde bedrijf heeft als hoofddoel managementtaken bij de huisarts weg te nemen zodat de arts zich primair kan richten op de patiëntenzorg. Co-Med is verder nog actief in Limburg, Brabant en Gelderland (de Achterhoek). De onderneming richt zich met name op praktijken waar problemen spelen met de opvolging. Onderdeel van het door Co-Med bedachte concept is het dokteren op afstand via digitale mogelijkheden. Dus voor een deel geen fysiek bezoek meer in de praktijk, maar vanuit huis via de computer of de mobiele telefoon.

De derde speler die actief is daar waar in krimpgebieden een huisartsentekort dreigt te ontstaan, is de combinatie van een fysieke praktijk en een digitale dokter. In het model van DokterWim.com werkt de huisarts dertig procent van de tijd thuis alwaar een digitaal spreekuur wordt gehouden. 70 procent van de tijd is de huisarts lokaal in een praktijk aanwezig, die op maximaal een uur reisafstand van diens woonplaats ligt. Een hybride vorm van huisartsenzorg, waarbij DokterWim.com de bedrijfsmatige en organisatorische kant voor zijn rekening neemt.

Tot slot lees ik nog een voorbeeld van een praktijkmanager die praktijkeigenaar is geworden met huisartsen in loondienst en/of als zzp’er. En ik lees het verhaal waarbij een medisch directeur van een zorggroep de contractant is, de patiënten op praktijk AGB-code staan ingeschreven en de zorggroep belast is met een inspanningsverplichting ten aanzien van de ANW-diensten.

Nobele initiatieven?

In een tijd van regionale huisartsentekorten krijgen pogingen om de huisartsenzorg te continueren meestal alle ruimte. Zeker met inzet van digitale spreekuren hebben initiatiefnemers de wind in de rug. Terecht?

Als je daarnaast met je eigen organisatie binnen een regio deze zorg kunt stroomlijnen in een nulde – eerste – anderhalvelijns – tweedelijns setting neemt de windkracht alleen maar toe. Met deze “innovatie” springen de deelnemers in een ‘gat’ in de ‘markt’ dat kennelijk via de ‘gewone en oude’ weg, zijnde praktijken koppelen aan nieuwe praktijkhouders (blog), niet is op te lossen.

Regelgeving

Om erachter te komen wat hier de wetsregels zijn, informeerde ik bij de toezichthouders ACM en NZa.

Het antwoord van de ACM (juli 2020)

Antwoord: Hartelijk dank voor uw reactie. Helaas kan ik u niet concreter antwoorden dan als volgt. Vanuit ons toezicht op de mededingingsregels geldt in de basis de contractsvrijheid van bedrijven om wel of geen zaken met elkaar te doen. En zelf hun strategie te bepalen. Zolang overnames in de zorgsector onder de omzetdrempels blijven hoeven ze niet bij ons gemeld worden/ mag het. En zolang de samenwerking/ overname ook niet de concurrentieregels overtreedt is het toegestaan. 
https://www.acm.nl/nl/onderwerpen/zorg/fusies-in-de-zorg/fusies-in-de-zorg
https://www.acm.nl/nl/onderwerpen/zorg/samenwerking-in-de-zorg/samenwerking-tussen-eerstelijns-zorgaanbieders
U vroeg nog specifiek naar de vrije huisartsenkeuze. Consumenten moeten dit recht inderdaad behouden: https://www.consuwijzer.nl/vergelijken-en-overstappen/zorg/mag-een-huisarts-mij-weigeren En zorgaanbieders moeten volledig voorlichten over de keuzemogelijkheden bij vervolgzorg (Toezicht NZa).

Patiënten doorverwijzen
Aanbieders van verschillende zorgdiensten mogen met elkaar samenwerken. Patiënten nemen zulke zorgdiensten vaak na elkaar af. Een ziekenhuis verwijst bijvoorbeeld patiënten door naar een thuiszorgorganisatie. Deze vorm van samenwerken heet ketenzorg. Doel is een soepele doorstroom van patiënten. Zulke afspraken kunnen leiden tot betere zorg voor patiënten voor een redelijke prijs.

Wat zijn de regels voor doorverwijzing van patiënten?
•Afspraken over doorverwijzing van patiënten mogen, maar er moet voldoende concurrentie overblijven.
•Zorgaanbieders mogen geen afspraken maken over prijzen.
•Zorgaanbieders mogen geen afspraken maken om de markt te verdelen.
•Patiënten moeten kunnen kiezen uit meerdere zorgaanbieders.
•Andere zorgaanbieders mogen niet uit de markt worden gedrukt.
•Nieuwe zorgaanbieders moeten kunnen meedoen.

Mogen zorgaanbieders samenwerken via elektronische netwerken?
In de Mededingingswet staat dat bedrijven met elkaar geen afspraken mogen maken die de concurrentie beperken. Dit zijn kartelafspraken. En kartelafspraken zijn verboden. Zorgaanbieders mogen wel deelnemen aan elektronische netwerken wanneer zij alleen informatie uitwisselen over de inhoud van de zorg. Deze samenwerking valt meestal niet onder het kartelverbod. Zorgaanbieders mogen het netwerk niet gebruiken om informatie uit te wisselen over onderwerpen zoals tarieven, kortingen van toeleveranciers, omzetcijfers. Dit is concurrentiegevoelige informatie.

(Einde antwoord ACM).

Het antwoord van de NZa (4 november 2020)

Antwoord: In uw e-mail van 6 oktober 2020 stelt u enkele vragen over het overnemen van huisartsenpraktijken door niet-huisartsen. In deze mail kom ik terug op de door u gestelde vragen.

Vraag 1: Mij is ter ore gekomen dat per 1 januari a.s. de spelregels gaan veranderen voor overname van een huisartsenpraktijk. Klopt dat en zo ja, welke veranderingen zijn dat? Binnen welke wet?
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft geen regelgeving specifiek over de overname van huisartsenpraktijken. Ik kan u hier dan ook niet verder over informeren. Voor meer informatie adviseer ik u contact op te nemen met de branchepartijen.

Vraag 2: wat is het standpunt van de NZa met betrekking tot de overname van huisartspraktijken door niet-huisartsen.
Zolang de zorg en verantwoordelijkheden goed geborgd zijn, zijn aanbieders vrij de organisatievorm hierachter te kiezen. We zien in de praktijk vele voorbeelden waarbij de voor de patiënt verantwoordelijk huisarts niet de eigenaar is van de praktijk, zoals bijvoorbeeld loondienstcentra.

Vraag 3: Moet aan elke huisartsenpraktijk een BIG-geregistreerde en gekwalificeerde huisarts verbonden zijn? Zo nee, hoe ziet de NZa dat voor zich? Zo ja,binnen welke rechtsvorm? Mag het ook op afstand?
De Wet BIG stelt regels waaraan de kwaliteit van de beroepsuitoefening door huisartsen moet voldoen. Om deze kwaliteit te bewaken, zijn huisartsen verplicht zich in te schrijven in het BIG-register. Nogmaals, zolang de zorg en verantwoordelijkheden goed geborgd zijn, zijn aanbieders vrij de organisatievorm hierachter te kiezen.

De NZa stelt prestaties en tarieven op voor de huisartsenzorg. Wij stellen niet direct eisen op waaraan een huisartsenpraktijk moet voldoen. Echter, stellen wij wel eisen op over het declareren van de prestaties.
De beleidsregel huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg 2020 (BR/REG-20133) is van toepassing op huisartsgeneeskundige zorg en multidisciplinaire zorg zoals omschreven bij of krachtens de Zorgverzekeringswet (Zvw).

Voor zover geen sprake is van zorg als omschreven in de vorige zin, is deze beleidsregel van toepassing op handelingen of werkzaamheden op het terrein van geneeskundige zorg uitgevoerd door of onder verantwoordelijkheid van personen, ingeschreven in een register als bedoeld in artikel 3, van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) of door personen als bedoeld in artikel 34 van de Wet BIG.

Vraag 4: Is het volgens de wet toegestaan dat geen enkele BIG-geregistreerde huisarts zich fysiek in de huisartspraktijk bevindt? Maar wel andere artsen, werkloze medisch specialisten, VP’s en PA’s etc?
Zie antwoord vraag 3

Vraag 5: kan de juiste plek ook een plek zijn waar voor huisartsenzorg van de basisverzekering geen huisartsen zijn?
Zie antwoord vraag 3

Vraag 6: hoe verhoudt dit marktelement zich tot Artikel 13 van de vrije artsenkeuze?
Wij zien niet in hoe die relatie zou zijn tussen deze organisatievorm en artikel 13.

(Einde antwoord NZa).

Tot slot

De toezichthouders zien, gezien hun antwoorden, in een nieuw eigenaarschap en organisatievorm weinig bezwaren.

De ketens worden hier gefinancierd door investeerders en die willen uiteindelijk rendement zien op hun belegd vermogen. Zij hebben een betere financiële slagkracht als startpunt en hebben dus (ACM!) in dezelfde markt een andere positie dan een pas afgestudeerde startende praktijkhouder. En met vele voordelen indien er een naadloze zorgovergang is onder één paraplu voor patiënten van verzekerde zorg tussen eerste (huisarts als verwijzer) en tweede lijn (ZBC).

Verzekeraars zijn blij want zo wordt hun zorgplicht voor huisartsenzorg overgenomen. Als het alternatief voor de patiënt vanwege een regionaal tekort “helemaal geen huisartsenzorg” is, is trouwens elke verandering al een verbetering.

Iedereen blij?

Voor de huisartsensector zie ik bestuurlijk wel een verdere versnippering met vermindering van (regionale) slagkracht. Hoe de beroepsgroep verder denkt over het nieuwe eigenaarschap van deze huisartsenpraktijken, is mij niet bekend.

Eerdere blog over aanpak huisartsentekort

28.07.2017: De financiële toekomst van de huisartsenzorg (huisarts- en economiefactoren)

19.09.2017: Tariefprincipes en drempels van invloed op voortgang bekostiging (huisartsenzorg)

06.12.2017: Mate van beschikbaarheid zorgverleners kleurt uitvoering van zorg (fte tekort)

27.12.2017: Arbeidstijd (over werktijden van artsen en het toezicht)

19.01.2018: Hoeveel huisartsen zijn er nodig?  (voor de toekomst)

05.03.2018: Praktijkverkleining bij huisartsen: de noodzaak (1) (Afferden praktijk 1800)

08.03.2018: Praktijkverkleining bij huisartsen: de randvoorwaarden (2) (559 miljoen nodig)

01.07.2018: Het onderhandelaarsakkoord huisartsenzorg 2019 t/m 2022: een analyse

24.10.2018: Stringente sturing basiszorgtarief huisarts biedt beperkte financiële ruimte

22.01.2019: Variabelen bij capaciteit huisartsenzorg bijtijds agenderen (over huisartsentekort)

01.02.2019: Schaarste personeel bedreigt zorg (over verpleging en verzorgenden)

16.02.2019: Het wisselen van huisarts nader bekeken (veranderen van/inschrijven bij huisarts)

04.03.2019: Contracteerproces huisartsenzorg heeft reanimatie nodig (1) (Newcom onderzoek)

05.05.2019: De vijf ringen van het praktijkhouderschap (waarde, contract, positie, tarief, financiën)

29.06.2019: Reactie op: “(G)een huis voor de huisarts” (vergoeding vastgoed/huisvesting)

01.07.2019: Contracteerproces huisartsenzorg heeft reanimatie nodig (2) (Monitor NZa)

04.07.2019: Samenhang is ZINVOL: zorgwetten + inhoud + nastreven + voorwaarden + organisatie + logistiek

20.07.2019: Méér tijd voor de patiënt: van incidenteel naar structureel (voor huisarts beschikbaar)

24.10.2019: Toelichting bij artikel Medisch Contact: “Geld voor de huisarts ligt op de plank”

29.11.2019: De financiële staat van de huisartsenzorg (28-slot) (exploitatie- en begrotingscijfers)

13.12.2019: Financiële staat: vraag/antwoord (01) (macro gemiddelde kostenstijging, inkomens CBS)

16.12.2019: Financiële staat: vraag/antwoord (02) (Tariefformule, normeringen, spelregels beloning)

20.12.2019: Financiële staat: vraag/antwoord (06) (consequenties macrokorting, structureel, heralloceren)

06.01.2020: Financiële staat: vraag/antwoord (14) (tip HA, kosten, inkomen, arbeidstijd onder vergrootglas)

07.01.2020: Richting een toekomstbestendige bekostiging huisartsenzorg (Het 5-stappen model)

27.01.2020: De praktijkkostenvergoeding van de huisarts (de 5 stappen van PKO naar dagtarief)

19.03.2020: Maak het praktijkhouderschap huisarts aantrekkelijker (aantal, bekostiging, spreiding)

02.05.2020: Vergoeding huisvestingskosten in zorgtarieven eerste lijn is te laag (als deelkostenpost)

22.05.2020: Opnieuw onderschrijding budget huisartsenzorg (in 2019: jaarverslag versus begroting en HLA)

06.07.2020: Praktijkmanagement in de huisartsenpraktijk (4) (de input voor cursist en docent)

24.09.2020: Bekostiging passende zorg in beweging: de huisartsenzorg (5) (5-stappenmodel)