Met subsidie van het ministerie van VWS heeft het Nivel de afgelopen tijd onderzoek verricht naar het effect van zeven pilots met het gedachtengoed van Meer tijd voor de Patiënt (MTVDP) om zo huisartsenzorg bestendiger te houden. MTVDP was onderdeel van het laatste Hoofdlijnenakkoord (27 juni 2018) en met dit onderzoek hoopte het Nivel te onderzoeken welke elementen of succesfactoren van toepassing zijn, en wat nodig is om elders in het land tot een versnelde uitrol met een structurele verankering van deze MTVDP-projecten te kunnen komen.
Deze week verscheen het Nivel-rapport met belangrijke te trekken lessen op basis van de eerste ervaringen. Welke lessen zijn dat?
MTVDP
Het gedachtengoed van Meer tijd voor de Patiënt (MTVDP) is dat als de klacht en/of de context van de patiënt een langere consultduur vraagt, dat dan met meer tijd de kern van de zorgvraag van de patiënt sneller en beter naar voren kan worden gebracht. In het consult en de praktijkorganisatie is dan letterlijk meer tijd beschikbaar het probleem uit te diepen en de daarbij horende hulpvraag van de patiënt makkelijker te expliciteren. Hierdoor komt er meer ruimte voor persoonsgerichte zorg. Dit heeft niet alleen minder terugkeer-consulten voor de praktijk tot gevolg, maar ook kan betere vervolgzorg in andere domeinen efficiënter worden ingericht.
Al eerder was dit onderwerp van MTVDP het onderwerp van deze blogs.
05.03.2018: Praktijkverkleining bij huisartsen: de noodzaak (1) (Afferden praktijk 1800)
08.03.2018: Praktijkverkleining bij huisartsen: de randvoorwaarden (2) (559 miljoen nodig)
20.07.2019: Méér tijd voor de patiënt: van incidenteel naar structureel (voor huisarts beschikbaar)
05.11.2021: Geen verband MVTP en (nieuw) tarief 15-minutenconsult (personeel + budget)
In deze laatste blog van 5 november wordt gewezen op de beperking van het toekomstige 15-minutenconsult als onvoldoende aandacht wordt besteed aan juist de eerste stappen van een nieuw te ontwikkelen bekostigingsmodel (blog). Alleen een nieuw tarief gaat het probleem van te weinig tijd niet tackelen. Ook de minister meldt recent (8 november 2021) het 15-minutentarief in antwoord op Kamervragen als bijdrage om de werkdruk van huisartsen te verlagen.
|
Citaat minister: “Ik vind het ook belangrijk dat huisartsen voldoende tijd hebben voor de consulten met hun patiënten. Er zijn in samenwerking tussen zorgverzekeraars en huisartsen verschillende pilots gerealiseerd die het mogelijk maken om te werken met een langere consultduur. Momenteel worden een aantal van deze pilots geëvalueerd om de geleerde lessen te verspreiden en mee te kunnen nemen in het landelijke vervolgtraject ‘versnellingsimpuls Meer Tijd voor de Patiënt’, dat deze maand start. Ik werk daarin samen met de partijen uit het hoofdlijnenakkoord, waaronder de LHV. Daarnaast zal ik de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) vragen om verdere differentiatie van de consultduur naar 15 minuten mee te nemen in de doorontwikkeling van de huisartsenbekostiging (einde citaat).” |
Worden niet alle stappen doorlopen van het 5-stappenplan, dan bestaat het gevaar dat de bekostiging van de extra tijd van MTVP met een 15-minutentarief wordt gefinancierd via een interne budgetverschuiving (hier), beter bekend als de sigaar uit eigen doos.
De opbrengst van MTVDP
Het Nivel-rapport “Meer tijd voor de Patiënt: Geleerde lessen voor uitrol en structurele verankering” (22 november 2021) meldt als opbrengst betere resultaten in de huisartsenzorg. Zoals het feit dat meer tijdsbesteding van huisartsen aan consultvoering leidt tot meer werkplezier en minder werkdruk. Ook verwijzen huisartsen minder vaak naar de tweede lijn en schrijven ze minder medicatie voor.
Het Nivel stelt wel niet zeker te weten of deze verbetering ook komt door het nemen van de extra tijd, of dat hieraan andere oorzaken ten grondslag liggen. Evenmin is nog niet met zekerheid vaststellen of de MTVDP-projecten kosteneffectief zijn. Wel benoemt het Nivel voorwaardelijke succesfactoren (goede samenwerking met netwerkpartners, steun van het personeel, aanwezige financiering en de aanwezigheid van een projectcoördinator).
Ook benoemt het Nivel zes geleerde lessen (zie tekst) die van belang zijn voor een verdere uitrol (het zogenaamde “versnellingsproject”) en structurele verankering van de MTVDP-projecten in Nederland. Op enkele van deze lessen ga ik verder in.
Les: schep financieringsafspraken voor de langere termijn en samenwerkingsverbanden binnen de regio.
Het rapport eindigt met de opmerking dat er bijna geen huisartsen meer zijn die geen knelpunten van drukte ervaren tijdens de spreekuren, waarbij er te weinig tijd voor de patiënt is om tot de kern van de problematiek te komen. Omdat deze kern vaak niet bereikt wordt, aldus het rapport, resulteert dit in terugkerende zorgvragen en belandt men in de vicieuze cirkel van de stijgende drukte. Mede door deze stijgende drukte, stijgt de werkdruk en daalt het werkplezier, met als gevaar dat de kwaliteit van zorg vermindert (blog). Recent onderzoek (26 oktober 2021) van de LHV toont dit ook weer aan (hier). Het MTVDP gedachtengoed is dus in principe geschikt voor alle regio’s en ‘type’ huisartsenpraktijken en verdient daarom dus een brede uitrol. De huidige vicieuze cirkel van de stijgende drukte, werkdruk en daling van werkplezier en de kwaliteit van zorg noopt tot verandering om de huisartsenzorg in Nederland op een hoog niveau en duurzaam te houden. Anders gezegd: ga nu een landelijk probleem niet regionaal oplossen met een postcode-aanpak. Ook al zal daarna de uitwerking veelal een regionale invulling krijgen.
Want het rapport laat bij de deelnemende praktijken ook zien de diversiteit van de MTVDP-invulling. Citaat: “Per deelnemende praktijk kan de personele invulling van de MTVDP-pilot sterk verschillen. Waar enkele praktijken inzetten op meer waarnemers om het aantal consulten op peil te houden bij verlenging van de consultduur, kunnen andere praktijken juist inzetten op het aannemen van ondersteunend personeel om de huisarts te ontlasten en het contact met het sociaal domein te onderhouden en/of te intensiveren.”
Les: evalueer MTVDP-projecten vanuit de maatschappelijke en financiële baten.
De vraag of ook de patiënten meer tijd bij hun consulten willen, kan ik niet beantwoorden, maar lijkt een terecht advies van het Nivel. Inclusief de vraag wat de maatschappelijke en financiële baten zijn? Want MTVDP levert wat op, maar kost ook wat. Ik lees dat projectinvesteringen uiteenvallen in twee onderdelen, eenmalige transitiekosten om de gewenste situatie te bereiken en daarna de structurele kosten die noodzakelijk zijn om de gewenste situatie te behouden. Dit betekent dat de bekostiging moet veranderen van het segment 3 van de innovatie naar het segment 1 van de basiszorg. Maar opvallend, nergens lees ik in het rapport een kostenbaatanalyse uitgedrukt in euro’s.
De missers in het rapport: geen businesscase MTVDP en het niet benoemen van de zorgplicht van een zorgverzekeraar
Een kostenbaatanalyse MTVDP uitgedrukt in euro’s zou immers een betere maatschappelijke verantwoording geven en zou de beroepsgroep een beter financieel inzicht geven. Aan de kostenkant van de analyse denk ik dan aan een kostenuitwerking MTVDP bij een bouwnorm (hier/blog) en/of aan de extra kosten van ICT (blog) en/of een extra ingezet uur ondersteuning (blog) met kostencalculatie volgens het 3-trapsmodel (blog). Dit alles bij, zoals in het rapport genoemd, de extra inzet van een huisarts of waarnemer, een doktersassistent, een praktijkondersteuner somatiek, een praktijkverpleegkundige, verpleegkundig specialist, een maatschappelijk werker voor case-gesprekken, een praktijkmedewerker die de verbinding met het sociale domein vorm, een praktijkmanager of een coördinerend projectleider.
Een kostenbaatanalyse voor maatschappij en praktijk die m.i. nu transparant vooraf moet gaan aan het verder optuigen van weer aparte organisatie voor MTVDP-projecten met projectcoördinatoren via zorggroepen, dan wel andere regionale samenwerkingsverbanden. Een analyse die ook moet worden besproken met de beroepsgroep, burgers, met overheid en zorgverzekeraars, onder andere zoekend naar het antwoord waar een omissie door tijdgebrek de meeste urgentie heeft bij het vinden van een oplossing.
MTVDP bij huisartsenzorg als zorgaanbod in de basisverzekering?
MTVDP is onderdeel van het Hoofdlijnenakkoord (hoofdstuk 2.1.2) waar relevante partijen afspraken over dit onderwerp hebben gemaakt. Wat volgde was een handreiking en een website met praktijkvoorbeelden. Als MTVDP een onderdeel is van huisartsenzorg “zoals huisartsen plegen te bieden”, dan is MTVDP ook onderdeel op dat moment van de basisverzekering. Met volgens Artikel 11 van de Zorgverzekeringswet een zorgplicht van de zorgverzekeraar voor diens verzekerden (blog/blog) te regelen dat huisartsen deze extra tijd ook krijgen.
Beroepsvereniging van de huisartsen (LHV, 10 juli 2021) meldt dat al langere tijd hard gewerkt wordt aan de manieren waarop huisartsen structureel meer tijd voor de patiënten kunnen organiseren (De Dokter 3/2021, pg.30 en De Dokter 4/2021, pg.11).
Toch vindt na introductie van MTVDP een uitbreiding maar mondjesmaat plaats. Lees verhaal van Afferden (blog) en lees het verhaal van Bernhoven (blog).
Deze week (24 november 2021) maakt ook nieuwswebsite “HuisartsVandaag” melding van de stagnatie van het MTVP-project bij zorgverzekeraar Menzis (citaat): “Huisartsengroepen die een aanvraag willen doen bij Menzis lopen vast. Menzis wenst op dit moment niet te investeren in dit project hoewel het is afgesproken in het Hoofdlijnenakkoord. De accountmanager Zorginkoop bij Menzis meldde aan HuisartsVandaag dat vanuit het bestuurlijk overleg met de LHV-kringen voor 2021/2022 gekozen is om integrale zorg voor kwetsbare ouderen en digitale (huisartsen)zorg uit te werken en hierover met zorggroepen afspraken te maken (einde citaat).” Hoe een dergelijk keus tot stand komt, weet ik niet.
De contouren van het versnellingsproject MTVDP zijn in elk geval zo nog niet zo zichtbaar (hier).
Als daadwerkelijk MTVDP betaald moet gaan worden als reguliere basiszorg, dan is niet primair de zorgverzekeraar aan zet, maar de toezichthouder NZa. De NZa regisseert en bepaalt immers alle tarieven uit het segment 1 van de basishuisartsenzorg (blog/blog).
En zorgverzekeraars, tot slot, voor alle duidelijkheid, het bestuurlijk akkoord met huisartsen loopt niet tót 2022 (hier), maar tot en met 2022 (hier). Inclusief de paragraaf MTVDP.