Stijging van psyche meldingen bij arbeidsongeschiktheid huisartsen

door | nov 10, 2021 | Bestuur, contract, Eerste Lijn, Huisarts, ketenzorg, Nulde lijn, NZa, Patiënt, VWS, Ziekenhuis, Zorginstituut Nederland, Zorgstelsel, Zorgverzekeraar, Zorgverzekeringswet

         Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid onder zorgverleners zijn onderwerpen die met regelmaat, zeker nu in het coronatijdperk, in de actualiteit komen. Het verzuim onder huisartsen en gezondheidscentra lag in het tweede kwartaal 2021 met 5,3 procent onder het gemiddelde (=6,5%), maar, zo meldt het CBS, “in deze relatief kleine branche neemt het ziekteverzuim al drie jaar op rij sterk toe.”

In deze blog sta ik stil bij de situatie van arbeidsongeschiktheid (AOG) onder huisartsen en dan uitsluitend de zogenaamde psyche meldingen. Dit zijn meldingen als verzamelnaam voor de volgende aandoeningen: surmenage, burn-out, depressieve episode en spanningsklachten.

In 2017 meldde arbeidsongeschiktheidsverzekeraar (AOV) Movir dat als een huisarts zich meldt met één van de hierboven genoemde aandoeningen dit bijna in alle gevallen gaat leiden tot een periode van arbeidsongeschiktheid. Destijds werden door Movir als meest voorkomende stressfactoren bij huisartsen genoemd:

  • Verstoorde balans werk-privé
  • Een inefficiënte praktijkorganisatie
  • Een verstoorde samenwerking
  • Een tuchtklacht

Huisartsen noemden in 2012 al als belangrijkste oorzaken van langdurige stress: administratieve handelingen (67%), ANW-diensten (44%) en te weinig tijd per patiënt (43%).

In 2017 schreef ik over dit onderwerp al eens een blog.

12.05.2017: Steeds meer huisartsen krijgen burn-out door toenemende werkdruk (Movircijfers)

Toen bleek dat dat in de periode 2013 tot 2018 het aantal psyche meldingen van bij Movir verzekerde huisartsen met 64% was gestegen.

In bovenstaande grafiek onder de titel van de blog is nu te zien hoe de psyche uitval in de beroepsgroep van huisartsen zich bij Movir zich heeft ontwikkeld over ook de laatste jaren. Omdat de gegevens concurrentiegevoelig zijn, zijn de aantallen door de verzekeraar zelf vertaald naar indexcijfers. Er is sprake van een stijgende trend wat betreft deze AOG.

Movir heeft, zo melden zij, meer dan de helft van de huisartsen in Nederland verzekerd, daarmee geeft deze grafiek een goed beeld van de beroepsgroep.

Aanvullende vragen/antwoorden aan Movir

Vraag: de stijging van 80% in 7 jaar (van 100 naar 180 op de Y-as), is een stijging van gemiddeld meer dan 10%. Betreft het dan gecorrigeerd naar hetzelfde aantal huisartsen? Want er zijn ook in absolute zin meer huisartsen gekomen? Of slaat die 80% op alle bij MOVIR verzekerde huisartsen? 

Antwoord Movir: “De cijfers zijn gecorrigeerd naar het aantal bij Movir verzekerde huisartsen. Simpel voorbeeld: in 2010, 100 verzekerde huisartsen met 5 uitvallers is gelijk aan 2020 met 1000 verzekerde huisartsen en 50 uitvallers.”

Vraag: Opgenomen als psyche melding in uw statistiek, wil dat zeggen bij de meldingen die huisartsen doen na 1 maand arbeidsongeschikt te zijn? Of doen huisartsen al vroeger melding, wetend dat ze dan nog niet verzekerd zijn? Achterliggend de vraag eigenlijk of de werkelijkheid nog erger is dan in uw statistiek, maar vanwege het niet uitbetalen het liever nog niet gemeld wordt?

Antwoord Movir: “Het meldingsmoment hangt vaak af van de eigen risicoperiode, die is doorgaans 30 dagen. In een klein aantal gevallen is die later, bijvoorbeeld 360 dagen en dan horen we vaak pas na 1 jaar dat er sprake is van uitval. Wij stimuleren eerder melden, indien een verzekerde zich eerder meldt helpen we direct ongeacht de eigen risicotermijn. De meerderheid meldt zich binnen 30 dagen.”

Vraag: In mijn link staan ook de belangrijkste oorzaken, heeft u het idee dat dit tegenwoordig anders ligt? Zo ja, wat dan anders? 

Antwoord Movir: “Ik denk dat deze redenen nog steeds opgaan. We zien tegenwoordig ook veel meldingen die voortkomen uit werk/privé balans. Dat speelt dan vooral in de leeftijdscategorie 30-40, bijvoorbeeld bij een veranderende gezinssituatie.”

Vraag: U gaf eerder toestemming tot publicatie, dank, mits bronvermelding. Mag ik uw naam en formele functie vermelden of liever alleen uw functie? Welke is dat formeel? 

Antwoord Movir: “Dat mag, mijn functie is propositiemanager.”

Vraag: Heeft u idee wat de piek in 2017 heeft verklaard? 2020 zal met corona te maken hebben, vermoed ik..? 

Antwoord Movir: “Daar durf ik geen uitspraak over te doen. Het percentage fluctueert over de jaren, ons baart vooral de trend omhoog zorgen. Het is nog te vroeg om 2021 mee te nemen, maar mijn beeld is dat het zeker niet (fors) daalt en wellicht nog wel doorstijgt. Definitieve cijfers zijn er in het 2e kwartaal 2022.”

 

 

Is de AOG met een psyche melding een individueel probleem of een multicausaal contextprobleem? Of beiden?

Beschouwing

Een zeer lezenswaardig artikel over burn-out bij huisartsen verscheen eerder in Huisarts en Wetenschap: “de dokter gevloerd”, juli 2020, pg. 40.

Citaat: “Het aantal huisartsen met burn-out stijgt onder invloed van werkdruk, administratiedruk, de emotionele zwaarte en de toenemende complexiteit van het vak. Zowel huisartsen zelf als hun collega’s, werkgevers, en leidinggevenden dragen verantwoordelijkheid voor een werkklimaat waarin iedereen duurzaam inzetbaar is.  Stress is onverbrekelijk verbonden met het vak, maar huisartsen werken tegenwoordig wel onder hoogspanning en het aantal burn-outs neemt toe. Dat huisartsen gemotiveerd, gezond, vakbekwaam en productief blijven is hun eigen verantwoordelijkheid, maar ook die van de organisatie waarbinnen ze werken. Tijdig onderkennen van de eerste symptomen en een veilig werkklimaat verkleinen de kans op burn-out.”

In dit citaat zit ook meteen de kern van het probleem. Is de AOG met een psyche melding een individueel probleem of een multicausaal contextprobleem? Of beiden?

In deze blog ga ik niet psychologiseren over oorzaak – gevolg van AOG. Wel stel ik allereerst een zorgwekkende stijging vast van AOG op basis van psyche meldingen bij de AOV. Daarnaast lees ik steeds meer verontrustende signalen en verzoeken richting derden van de beroepsgroep over juist die context.

Voorbeelden van deze contextberichten van huisartsen

Allemaal signalen die niet kunnen worden miskend en waarbij een systeeminterventie noodzakelijk lijkt. Dan gaat het met name over organisatie, logistiek, randvoorwaarden, taakafbakening, het keurslijf van protocollen en regels, de huisartsenopleiding, verantwoordingsrituelen als systeemkenmerk, vreemde tuchtzaken, het eigenaarschap, continuïteit van netwerkzorg, sluipsubstitutie en contracten met tekenen bij het kruisje.

Waarbij, zoals een psychiater ooit zei, het “buitengewoon ongezond is balletje te zijn in andermans flipperkast.”

Tot slot

Wetend dat het hebben van een vaste huisarts leidt tot betere zorguitkomsten (blog), dan zal een actieplan m.i. daarop gericht moeten zijn. Maar dan wel 5W1H en SMART ingezet en resultaatgericht uitgevoerd. Veranderen is een wérkwoord.

Daarnaast, dan tot slot nog een citaat uit het H&W-artikel: “De beste bescherming is werk doen waar je plezier in hebt en waar je trots op bent. Autonomie, competentie en verbondenheid maken een dokter gelukkig, bevlogenheid beschermt tegen burn-out. Zingeving en eigen regie op de werkvloer zorgen ervoor dat zorgprofessionals kunnen werken met bevlogenheid, een gezonde leefstijl en een goede werk-privébalans.”

Blogs van het laatste half jaar ook over contextproblemen

06.05.2021: Tussenevaluatie bestuurlijk akkoord huisartsenzorg benoemt niet alle knelpunten

02.06.2021: Betere onderhandelingspositie praktijkhouders nodig bij werk op HAP (randvwrden)

01.07.2021: Praktijkmanagement in de huisartsenpraktijk (5) (de input voor cursist en docent)

13.07.2021: Koppeling verantwoordingsplicht aan toetreding anders insteken (WTza met plichten)

03.08.2021: Er is recht op passende zorg, niet op voorhand op digitale zorg (ZN/PFN-wens wetgeving)

01.09.2021: Over wenseninventarisatie bij huisartsen en beleidsmatige vervolgstappen (LHV)

07.09.2021: Bij huisartsenzorg (b)lijkt eigenaarschap van secundair belang (2) (fout: van primair belang)

27.09.2021: Afstemming bij bekostiging acute zorg van zorgverleners onontkoombaar (HA-spec)

30.09.2021: Deze plicht van openbare verantwoording gaat veel te ver (Wtza-plichten)

08.10.2021: Het hebben van een vaste huisarts leidt tot betere zorguitkomsten (3 indicatoren)

18.10.2021: De financiering van werk op de huisartsenpost tussen 17.00 en 18.00 uur (mismatch)

05.11.2021: Geen verband MVTP en (nieuw) tarief 15-minutenconsult (personeel + budget)

Nawoord Movir

Movir laat weten dat zij een nieuwe tool kunnen inzetten, de BAT (Burnout Assessment Tool), als een gevalideerde vragenlijst om met deze zelfscan snel het risico op een burn-out te kunnen inschatten. Als de uitkomst daar aanleiding toe geeft kunnen verzekerden een vervolgtraject krijgen met een psycholoog arbeid en gezondheid van psychologenburo Ascender.  

Met dank aan de bijdrage van deze blog van Ruben Bolwerk, propositiemanager bij Movir, 

 

 

 

 

Vragen of opmerkingen?

Contact mij