Uit recent onderzoek van de huisartsenvereniging blijkt dat de administratieve lasten nog steeds toenemen.Een meerderheid van de huisartsen besteedt meer dan een dag per week aan administratieve verplichtingen. Eén hele dag die zij, zo wordt gesteld, zo niet kunnen besteden aan patiëntenzorg. Het blijken vooral administratieve handelingen te zijn die voortkomen uit wetgeving die als belastend worden ervaren. Zoals de verplichting tot het maken van een jaarverantwoording (84%), het instellen van een Raad van Toezicht (73%) of aanvragen van een toelatingsvergunning (78%).
Na zoveel eerdere pogingen tot verbetering blijft met deze uitslag de paarse krokodil fier overeind. In deze blog een korte terugblik op de geschiedenis van de administratieve lasten. Inclusief de vraag wat er mogelijk aan te doen is.
Allereerst wat waren de conclusies van de ledenpeiling van de LHV?
Onderzoek huisartsenvereniging (LHV, 16 september 2023)
|
· Huisartsen vinden administratieve verplichtingen die voortkomen uit wetgeving niet tot hun werk behoren en ervaren deze als zeer belastend. · 81% besteedt meer tijd aan administratieve lasten dan 5 jaar geleden. Onder praktijkhouders is dat zelfs 87% · 90% maakt kosten om te voldoen aan de administratieve verplichtingen. Meestal in de vorm van een praktijkmanager. · 49% van de praktijkhouders overweegt weleens te stoppen als gevolg van administratieve lasten. · Huisartsen ervaren administratieve lasten die zij tot hun werk vinden behoren over het algemeen minder als belastend. · 65% van de huisartsen besteedt minstens 1 werkdag per week (20% van hun tijd) aan administratieve lasten. · In vergelijking met het vijf jaar geleden gehouden onderzoek naar werkdruk en werklast onder huisartsen is het sentiment over administratieve lasten negatiever. · 87% vindt dat hij/zij te veel tijd kwijt is aan administratieve lasten · Bij 83% van de waarnemers beïnvloeden de administratieve lasten de keuze voor een eigen praktijk. |
Terugblik
Door meerderen is al veel aandacht besteed aan dit veelkoppig monster. Daarnaast kent de aanpak al een lange geschiedenis. Al in 2015 agendeerde het Roer Moet Om de administratieve lastenverzwaring. Maar het gaat nog veel verder terug. Zo schreef de Commissie De Beer, met als volledige naam Commissie Terugdringing Administratieve Lasten Zorgsector, voor de Tweede Kamer al in 2002 het rapport “Minder regels, meer zorg”, (Commissie de Beer, 28 november 2002).
Met de schrapsessies vanaf 2017 is enig succes geboekt (155 maatregelen + huisartsen + blog, 5 december 2018) maar helaas komen er ook steeds regeltjes bij. Het meest prominent staan nu in herinnering de administratieve lasten voortkomend uit wetgeving: Wtza en de renseigneringsverplichting voor praktijkhouders waarbij zij sinds dit jaar voor 1 februari van elk jaar informatie aan de Belastingdienst moeten verstrekken over alle zzp’ers met btw-vrijstelling die zij in het jaar daarvoor hebben betaald.
In de tussentijd trokken voorbij: geleerde lessen, een oplossingskaart, een Ontregelmonitor, een ontregelspreekuur, adviezen (hier + hier + hier + hier + hier + hier + hier + hier), ministeriële reacties (hier + hier + hier + hier + hier + hier + hier), benoeming oud-minister als speciaal adviseur (hier + “evaluatie nadien over het ministerie”, FTM, 20 februari 2022), inrichting van werkgroep Bureaucratie en Administratieve lasten, zijnde een overleg (MTvP!) tussen zorgverzekeraars, huisartsenorganisaties, het ministerie van VWS en de NZa, introductie van een gratis e-learning en training tot “Ontregelaar” en een VWS-subsidieregeling in drie ronden t.b.v. “Ontregelprojecten zorgaanbieders”.
De vijfde editie van de Nationale (Ont)Regelmonitor komt deze maand september, waarbij onderzoeksbureau Triple i Human Capital in opdracht van VvAA weer een meting zal uitvoeren om de status van de ervaren regeldruk in beeld te brengen.
Dit alles heeft na ruim 20 jaar per saldo (regels verdwenen/regels bijgekomen) geleid tot een tamelijk droevig balansresultaat (Skipr, 7 juli 2023).
“Te makkelijk worden besluiten aan systeemtafels van aan de zorg genomen, zonder rekening te houden met de impact ervan voor professionals op de werkvloer. Hoe kan het nu bestaan dat een meerderheid van de huisartsen meer dan een dag per week moet besteden aan administratieve verplichtingen?”
Maatregelen
Wie de oplossing weet, mag het zeggen.
Binnen het Integraal Zorgakkoord is afgesproken dat alle bestaande regels worden getoetst aan het uitgangspunt ‘zinnig en radicaal simpel’. Ook is afgesproken gezamenlijk te werken aan een vermindering van de administratieve tijdsbesteding van zorgverleners met vijf procentpunt per 2025. Dat zal niet meevallen, omdat transities binnen IZA alleen al administratief belastend zijn. Het is niet de bedoeling bestaande regeldruk in te ruilen voor nieuwe regeldruk. Zo zei een ziekenhuisbestuurder (Zorgvisie, 16 mei 2023): “De dikke papierberg waar we doorheen moeten bij een aanvraag van transformatiegeld, de reeks strikte randvoorwaarden en de te strakke deadlines: het is niet te doen.”
Ook heeft de minister de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving gevraagd om in een vervolg op hun eerdere advies ‘Blijk van vertrouwen – anders verantwoorden voor goede zorg’ (2019) na te denken over grotere, wellicht principiëlere stappen die de balans tussen vertrouwen en verantwoording verder kunnen verschuiven. Dit vervolgadvies kan elk moment uitkomen. Maar allereerst moet dat geïnstitutionaliseerde wantrouwen van tafel. Om dat vast te stellen is geen RVS-advies nodig. Daarnaast, zonder inspraak in voorwaarden geen verantwoording voor zorg.
Want wat steeds terugkomt in de analyse naar oorzaken van gestegen administratieve lasten is namelijk het feit dat het overgrote deel van de zorgverleners een gebrek aan vertrouwen én waardering ervaart vanuit zorgverzekeraars en de politiek (Rapport, februari 2022).
Te makkelijk worden besluiten aan systeemtafels van aan de zorg genomen, zonder rekening te houden met de impact ervan voor professionals op de werkvloer. Hoe kan het nu bestaan dat een meerderheid van de huisartsen meer dan een dag per week moet besteden aan administratieve verplichtingen?
Al in 2016 adviseerde bureau Berenschot (samenvatting) dat de administratie, die moet worden uitgevoerd door zorgverleners, terwijl deze regels bedacht zijn, en contractueel worden opgelegd, vanuit de systeemwerelden van overheid, toezichthouders en zorgverzekeraars, moet worden gestopt. Verzin vooral regels voor je eigen organisatie, maar leg niet, als toppunt van arrogantie, ongevraagd regels op aan een ander.
En wat zijn de kosten van uitvoering van deze administratieve regeldruk. Dat moet zorgbreed in de miljarden lopen. Het gaat hier mis omdat het normale economische principe van het doorberekenen door de verkoper van allerlei eisen aan het te contracteren product in de tariefstelling in de zorg niet mag werken. In de zorg bepaalt de overheid het budget en niet de verkoper, maar de koper of de toezichthouder meestal de prijs. De eisen aan regelgeving worden niet in tijd uitgedrukt, evenmin wordt deze tijd van regeldruk gekapitaliseerd, noch wordt deze betaald en contractueel vastgelegd. Geen wonder dat in deze context overheid en verzekeraars naar eigen inzicht grasduinen in het opleggen van regels. Geen wonder dat zij in deze riante positie niet zo snel de beleidsregels zullen bijstellen.
Het eindresultaat is de situatie dat al 25 jaar wordt gewerkt aan reductie van administratieve lasten. Ja, er verdwijnen regels, maar er komen ook weer regels bij. Zelfs als bv. alle eerstelijns zorgorganisaties zich verzetten tegen de jaarverantwoordingsplicht van de Wtza (blog)
Toch werken ook zorgorganisaties aan een verbetering van de situatie. Het zou ook van weinig introspectie/zelfreflectie getuigen de schuld alleen bij een ander te leggen. Het is ook een kwestie van zélf grenzen zoeken en zélf de strepen in het zand (gaan) trekken.
Ook, of beter gezegd, juist in de contracten voor 2024!
04.04.2023: Zélf richting geven aan sturing zorgaanbod en bedrijfsvoering (Commercie,PKO,IZA etc.)
07.04.2023: Rapport “De basis op orde”, nu voortgang aan IZA-thematafel 1e lijn (RVS-IZA/OECD)
16.05.2023: Proactief toezicht budgetkader huisartsenzorg niet onmogelijk (-154 mln.in 2022)
27.05.2023: Huisartsen stellen beroep in bij hoogste rechter economisch bestuursrecht (CBb)
01.06.2023: Verander inzet Wtza: naar selectief alléén op specifieke indicatie (maatsch.verantwoord.)
13.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (1) (IZA, transformatie, beoordelingskader, ongelijkwaardig)
15.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (2) (minister spoorboek, nieuwe Handreiking contract)
19.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (3) (bijdragen advocaatkantoren contract)
22.06.2023: Zorgcontractering is complex gemaakt (4) (NZa monitor contractering 2022)
Daarnaast is de animo onder zorgaanbieders om met ontregelprojecten aan de slag te gaan groot. De eerste aanvraagronde van de subsidieregeling stond open in september 2022. Deze ronde is ruimschoots overtekend: er is voor € 13,3 mln. aan subsidie was aangevraagd, terwijl er € 2,4 mln. beschikbaar was. Op dit moment zijn de 28 ontregelprojecten die in deze aanvraagronde subsidie hebben ontvangen in uitvoering. In maart 2023 opende de tweede ronde. Vanwege het grote aantal aanvragen in de eerste ronde is besloten het beschikbare budget voor de tweede ronde te verhogen naar € 5,6 mln. Projecten die, zo meldt de minister, met behulp van deze subsidie worden uitgevoerd met een ICT-project of met het evalueren en verbeteren van interne werkprocessen van zorgverleners. In november 2023 opent de derde en laatste ronde van de subsidieregeling. Dan is € 3,3 mln. beschikbaar.
Tot slot: terug naar de huisarts
De ledenpeiling onder huisartsen geeft een verontrustend beeld (EenVandaag, 16 september 2023 + LHV, 16 september 2023). Het zal niet meevallen het tij te keren. Maar onmogelijk is het niet. Het niveau waar ik de oplossingen zie? Bij brancheorganisaties die op advies van leden bij bestuurlijk overleg hun grenzen trekken (blog) wat betreft generieke en individuele verantwoording én bij zorgcontracten op de inkoopmarkt waar in een addendum zinnige regels kunnen worden gescheiden van vanaf nu meteen te schrappen onzinnige regels. Gezien de ledenpeiling is de tijd er rijp voor.
Eerder nieuws en blogs over administratieve lasten: in chronologie…
11.03.2015: Het Roer Moet Om: manifest van de Bezorgde Huisarts
30.04.2015: MC-artikel: Manifest brengt huisartsenzorg in beweging
15.10.2015: Visie HRMO op kwaliteit in huisartsenpraktijk: deugdelijk, degelijk en duidelijk
15.10.2015: MC-artikel: Het roer blijft om
14.12.2015: Visie HRMO op chronische zorg: generalisme is een specialisme
21.09.2016: HRMO-brief aan kabinet: een scherpere koers
29.09.2016: MC-artikel: De erfenis van Het roer moet om
01.11.2016: Visie HRMO op de huisartsenorganisatie (toekomst): groots in klein organiseren
19.01.2017: MC-artikel: Het roer moet om wil deltaplan voor de zorg
21.01.2017: initiatief o.a. HRMO: Nationaal debat Carre: politieke keuzes in de zorg
31.03.2017: Brief HRMO aan informateur: advies tot grondige evaluatie drie stelselwetten
17.06.2017: (Ont)regel de zorg (meetdrang en meetdwang, daar begint het mee)
01.09.2017: Reductie administratieve lasten: eerst diagnose, dan therapie (juiste volgorde)
18.11.2017: Utrecht: eerste schrapconferentie (Ont)regel de zorg
04.01.2018: Regel de administratieve overlast (goed) en een nieuw hoofdlijnakkoord
27.03.2018: Opbrengst schrapsessies worden overhandigd aan minister (62 schrappunten)
23.05.2018: Ministerie van VWS presenteert actieplan (Ont)regel de zorg
25.05.2018: Ontregelen doe je daar waar je regels afspreekt (reductie administratieve lasten)
15.11.2018: Praktijkaccreditatie gaat naar 1x per drie jaar
26.11.2018: Delft: Oprichting van Regiegroep (Ont)regel de zorg
04.12.2018: Lessen uit de schrapsessies als basis voor vervolg op (ont)regelen van zorg
05.12.2018: Vervolg op ontregelen van zorg: mail naar de minister (suggesties naar de minister)
21.01.2019: Presentatie Toekomstvisie in Woudschoten
12.02.2019: Congres: Grip op Regeldruk (programma)
15.03.2019: Verplicht vermelden BIG-nummer: geen uitstel, maar afstel (onnodige verplichting)
24.12.2019: Financiële staat: vraag/antwoord (08) (tijd bij neveneffecten, adm. lasten, teruggeven)
03.09.2021: “Vraag gestuurde zorg met stille sturing aanbodzijde door administratieve overlast”
13.07.2021: Koppeling verantwoordingsplicht aan toetreding anders insteken (WTza met plichten)
21.11.2022: Jaarverantwoordingsplicht Wtza geeft op cruciale vragen geen antwoord (ist -soll)
02.03.2023: Leiden afspraken integraal zorgakkoord tot beter resultaat (1)? (transitie/govern./prev./OECD)
04.04.2023: Zélf richting geven aan sturing zorgaanbod en bedrijfsvoering (Commercie,PKO,IZA etc.)
07.04.2023: Rapport “De basis op orde”, nu voortgang aan IZA-thematafel 1e lijn (RVS-IZA/OECD)
01.06.2023: Verander inzet Wtza: naar selectief alléén op specifieke indicatie (maatsch.verantwoord.)
12.07.2023: “Hoe VWS ‘Ontregel De Zorg’ kapot organiseert”
29.08.2023: Leiden afspraken integraal zorgakkoord tot beter resultaat (2)?(consultant/ELZ)