In de week vóór 19 mei 2020 beoordeelt het kabinet wat er voor de periode daarna nodig is aan maatregelen om stapsgewijs een nieuwe en goede balans te vinden tussen volksgezondheid, bewegingsvrijheid en economie. Daarbij wordt gebruik gemaakt van kansrijke plannen die bedrijven en organisaties zelf hebben gemaakt binnen een anderhalvemetersamenleving.
Vanaf 11 mei gaan de basisscholen, buitenschoolse opvang, kinderopvang en gastouders weer open. Voor de gezondheidszorg breekt er ook een nieuwe fase aan, nu het belangrijkste doel, voldoende IC-bedden voor de eerste uitbraak, is gehaald. Met het opstarten van reguliere zorg is een begin gemaakt. De voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) stelt (Volkskrant 4 mei 2020): “er breekt een nieuwe fase aan. Als iedereen zich zeer bewust is van de ernst van de crisis is het niet moeilijk om stevig beleid in te voeren. Dan kun je daadkrachtig handelen. Maar als je gefaseerd van het slot gaat, komen er veel ingewikkelde overwegingen bovendrijven. In die fase zitten we nu. Het is tijd voor maatwerk, tijd om in kleiner verband afspraken te maken. Daar past de anderhalvemetersamenleving niet altijd bij, want die is simpelweg niet in alle gevallen te handhaven.” In deze blog sta ik stil bij de factoren die van belang zijn bij dat maatwerk en bij het vinden van balansherstel tussen economie en volksgezondheid. (Weer) op weg naar het nieuwe normaal of het normale normaal?
De koers
Al eerder verwees ik naar bijdragen aan het coronadebat van Jaap Goudsmit, hoogleraar epidemiologie en infectiezieken aan de Harvard Public School of Health en wetenschappelijk directeur van het Human Vaccines Project. Wat is zijn opinie over de actuele situatie?
Citaten van Jaap Goudsmit samengevat uit een interview en van zijn website
|
“Het RIVM en het Outbreak Management Team staan een beetje los van de wetenschappelijke gemeenschap. De overheid zegt steeds dat de wetenschap leidend is; maar ‘de wetenschap’ bestaat niet. Er bestaan wel verschillende wetenschappers, met verschillende kwaliteiten. Mijn vrouw, die huisarts is, had gisteren praktijk en ze vertelde dat het ontzettend moeilijk is om mensen te verwijzen met andere aandoeningen dan corona. Een heleboel gewone gezondheidszorg functioneert nu niet. Dat is dramatisch en daar ligt een verantwoordelijkheid voor onze overheid die losstaat van de virologie. Met maatregelen hebben we het virus ontlopen. Maar dat is tijdelijk. Op 20 mei moeten er toch nieuwe stappen worden gezet. Ja, we schuiven met die anderhalvemetersamenleving het probleem voor ons uit? We moeten nu het jachtseizoen openen tegen het virus zélf. Waar zit het? Hoe verspreidt het zich? Bij wie? Niet de vraag stellen: wie krijgen het niet – namelijk kinderen – maar: wie krijgen het wél? Ik denk dat je als overheid niet de anderhalvemetersamenleving als horizon had moeten nemen, maar de vraag: hoe komen we zo snel mogelijk weer bij normaal uit? En dan niet het nieuwe normaal, maar het normale normaal. Ja. Ik hoef niet terug in de tijd, maar ik hoef ook niet naar een nieuw normaal dat in feite extreem abnormaal is. Het woord is nu geheel aan de overheid; de bevolking heeft zo goed en zo kwaad als het ging, gedaan wat ze moest doen met als resultaat dat de epidemiologische curve is afgevlakt en de bezetting van de Intensive-Careafdelingen gestaag aan het afnemen is. Een tweede golf van coronavirus infecties lijkt onontkoombaar. Zeker 90% van de bevolking is vandaag de dag nog steeds vatbaar voor het virus en het virus blijft een vruchtbare bodem houden. Het zal een haast bovenmenselijke logistieke inspanning vergen om de economie weer op gang te krijgen. Een van de eerste zaken waar de overheid voor zal moeten zorgdragen, in weken niet in maanden, is dat voor elke Nederlander genoeg mondkapjes worden opgeslagen en die beschikbaar worden gesteld en uitgedeeld aan iedereen, omdat de jongeren niet weten dat ze besmettelijk zijn en de ouderen hun kinderen en kleinkinderen willen zien. Ik stel voor zo snel mogelijk de productie van hyperimmuunglobuline, dat al wordt geproduceerd door Sanquin voor zo’n 1000 mensen, op te schalen naar een voorraad genoeg voor 25.000 ouderen. Deze zogeheten passieve immunisatie zouden alle 60-plussers moeten krijgen bij het eerste teken van kortademigheid, bij voorkeur al bij de huisarts. En dat betekent dat op de kortst mogelijke termijn bij elke huisartsenpraktijk afname van speeksel of een wattenstaafje voor testen op virus in de neuskeelholte mogelijk moet zijn en dat de uitslag binnen uren bekend is. Dan kan meteen een injectie met antistoffen gegeven zolang het vaccin nog niet beschikbaar is. Het op orde krijgen van de logistiek voor het opstarten van de economie door de jongeren en van de logistiek voor het beschermen van de ouderen, moeten de allerbelangrijkste prioriteiten van de overheid zijn. Het op orde zijn van deze logistiek is het belangrijkste criterium om nu tot versoepeling van maatregelen over te kunnen gaan. Als daaraan is voldaan, kunnen we de tweede golf van coronavirus infecties aan.” |
Beschouwing
De opheffing, snel of langzaam, van de sociale afstands-maatregelen zullen dus vroeg of laat voor een (beheersbare?) tweede infectiegolf zorgen. Er zijn ook anderen die hiervoor waarschuwen en tevens daarbij stellen dat zonder vaccin de pandemie ook wel nog 18 tot 24 maanden kan gaan duren. Vanuit de hoek van vaccinontwikkelaars zijn gelukkig positieve geluiden te horen (hier/hier/hier). Bewijslast dat het dragen van mondmaskers effect heeft, is er amper. Toch lijkt het om pragmatische reden een zinvol advies. Er lijkt namelijk consensus dat het coronavirus meelift op druppeltjes van vijfduizendste millimeter of groter: de druppels die we uitstoten bij het hoesten of niezen, en die daarna snel naar beneden dwarrelen. Maar altijd binnen anderhalve meter afstand? Een tweede argument de aangetoonde besmettelijkheid juist in asymptomatische aanloopfase (incubatietijd) van de ziekte, van jezelf of van degene die je ontmoet. Het derde argument voor gebruik van mondmaskers is de regelgeving elders (hier/hier/hier). Ook bij zorgverleners is er steeds discussie welk type mondmasker nu de beste bescherming biedt.
Het versoepelen van maatregelen kan alleen, zoals eerder benoemd, als de begeleidende ‘COVID-keten’ (testen-BCO-PBM) als een geoliede machine functioneert. En dat is helaas nog niet het geval. Er is nog onvoldoende testcapaciteit en de capaciteit die er is, wordt onvoldoende benut. De GGD-bezetting voor uitvoering van het BCO wordt door hen nauwkeurig afgestemd op de opgelegde testrestricties van het kabinet. En niet op het gewenste testbeleid om door sneller en uitgebreider te testen het reproductiegetal laag/lager te houden. Evenmin is het beleid afgestemd op zelfzorg bij het BCO. Maak het BCO toch niet ingewikkelder dan nodig! Tot slot zijn de berichten over het tekort aan PBM hardnekkig. Hardnekkiger en met meer consequenties dan de overheid voorschotelt.
Nieuw is het voorstel van de passieve immunisatie met beschermend globuline, verkregen van plasma van patiënten die eerder COVID doormaakten. Navraag bij Jaap Goudsmit over het effect van dit immuunglobuline, citaat (3 mei): “het geeft bescherming tegen ziekte in de vroege fase. In de eerste week van symptomen acht ik het veel kans van slagen hebben, hoeveel kan ik niet zeggen. Binnen paar uur werkt het wanneer het longen heeft bereikt. Het werkt op zijn hoogst veertien dagen.”
Met de kennis van nu zou het nabije beleid er dus uit kunnen gaan zien, zoals vermeld in onderstaand kader.
Beleid en maatregelen nu bij ‘heropening’ maatschappij
|
Hygiëne benadrukken + sociale afstand (1,5 mtr. als dat kan, als dat niet kan bij heropenen economie bv. vervoer/kapper een neusmondmasker adviseren) + PCR virustest (nu nog swab, straks speeksel) laagdrempelig zo nodig voor elke burger aanbieden + als huisarts testen nodig vindt dan wordt er getest + bij positieve test bron- en contactonderzoek (BCO) bij personen met mogelijk risicovol contact van de afgelopen tijd: te weten het aantal ziektedagen en de 5 dagen incubatietijd ervoor (uitvoering BCO zolang de GGD dat niet kan de persoon zélf of diens naasten) + isolatie/thuisquarantaine van personen met positieve test + passieve immunisatie met immuunglobuline van alle positief geteste (kwetsbare?) 60-plussers bij het eerste teken van kortademigheid + at random gekozen populatie voor permanent serologisch vervolg onderzoek op antistoffen (IgM en IgG) om de besmettingsgraad van bevolking te beoordelen en te vervolgen + steeds actualiseren en uitleggen van de stand van zaken rondom virus remmende medicatie (BCG/BMR/Remdesivir) en vaccinontwikkeling. |
Het woord is aan het kabinet. Op weg naar het nieuwe normaal of het oude normale normaal?
Eerdere blogs over COVID-19
19.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (01) (de consequenties volksgezondheid)
23.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (02) (gevolgen economie en geld printen)
26.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (03) (over sociale en mentale gevolgen)
28.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (04) (met testbeleid naar 3 groepen)
30.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (05) (met uitstelzorg, aanpak en compensatie)
02.04.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (06) (beleidsmaatregelen o.b.v. kennisbundeling)
04.04.2020: Verhoogde urgentie aanpak tekorten geneesmiddelen (altijd al, zeker nu in coronatijd)
07.04.2020: Contractafspraken: andere context, ander contract? (andere afspraken in COVID-19 tijd?)
10.04.2020: Tekort beschermingsmateriaal voor zorgverlener én patiënt een treurig feit
19.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 kan ook zonder app (BCO zelf uitvoeren)
22.04.2020: Het bron- en contactonderzoek bij COVID-19 heeft last van het afwentelvirus (GGD)
24.04.2020: Verhoogde testcapaciteit COVID-19 wordt niet volledig benut (de beschermende COVID-keten)