De aanpak van gemeenten om personen met verward gedrag te helpen is ‘heel mooi op papier, maar eigenlijk nog niet geregeld’, zo maakte het Schakelteam (blog) voor personen met verward gedrag recent bekend. De deadline van oktober 2018 (die al een keer is uitgesteld) wordt waarschijnlijk weer niet gehaald. “Deze kwetsbare groep kan het niet hebben dat we achterlopen“, zei voorzitter Onno Hoes. Het rapport van het schakelteam, dat erop toeziet dat gemeenten hulp voor deze groep organiseren, heet dan ook: ‘Weerbarstige Werkelijkheid‘.
Rapport “Weerbarstige Werkelijkheid”
Het rapport adviseert concrete maatregelen te nemen op zes terreinen:
- Het inrichten van 24/7 niet acute meldpunten en een vangnet van professionals uit de zorg en ondersteuning die 24/7 bereikbaar en beschikbaar zijn in wijken en buurten voor vroegtijdige signalering en voorkomen van escalatie.
- Cliëntorganisaties, ervaringsdeskundigen en familie en naasten in de positie brengen om niet alleen mee te denken, maar ook om mee te doen en te beslissen.
- Het beschikbaar stellen van de crisiskaart aan inwoners van de gemeente die hier behoefte aan hebben.
- Voor alle personen met verward gedrag, maar ook de eerdergenoemde circa 13.000 personen die in 2015 en 2016 betrokken waren bij meerdere E33 of E14 meldingen, een integrale persoonsgerichte aanpak te ontwikkelen en implementeren.
- Op lokaal niveau een analyse van de cijfers van de politieregistratie uit te voeren in combinatie met gegevens uit andere bronnen zoals de crisisdienst en GGD, zodat gerichte maatregelen genomen kunnen worden om de mensen die vaak voorkomen in deze registratie een (preventief) vangnet te bieden.
- Veiligheidshuizen moeten in hoog tempo worden doorontwikkeld naar Zorg- én Veiligheidshuizen.
Het Schakelteam heeft in februari 2018 met de staatssecretaris van VWS afgesproken dat er zo snel mogelijk duidelijkheid komt over wetgeving en structurele financiering van alternatieven voor de ambulancedienst. Alsmede te zorgen voor een acceptabele financiering van de acute GGZ.
Eerdere blogs gerelateerd aan dit onderwerp
17.04.2017: Contractering bij decentralisatie: vastlopen in bureaucratie
23.06.2017: Het belang van de context
08.08.2017: Snelle oplossing van knelpunten in GGZ is noodzaak
18.07.2017: Aandacht voor persoonsgerichte zorg is terecht, maar is niet nieuw
02.01.2018: Ook bij verwarde personen is persoonsgerichte zorg nodig
22.01.2018: Niet alles kan thuis
Financiering van de GGZ
Verwardheid is lang niet altijd een GGZ-probleem (blog). Maar als het wel een GGZ-probleem is, ondervinden zorgverleners verschillende problemen (brief LHV). Die problemen zitten vooral in de wachttijden, de overheveling van zorg voor chronische ggz-patiënten, onvoldoende ambulante zorg en de soms nog gebrekkige afstemming tussen huisarts en ggz-behandelaar. Zo lukt het al maar niet de wachttijden binnen de Treeknorm te brengen. Bovendien zegt de minister niet te weten waar het in 2018 extra in de GGZ geïnvesteerde geld van 109 miljoen euro naar toe gaat. Van Berloo (jurist/artikel Skipr): “Als we de wachtlijsten in de ggz echt willen terugdringen, dan moeten wij niet alleen kijken naar het geld dat op papier ter beschikking gesteld wordt, maar ook kijken naar de andere maatregelen die effect kunnen hebben voor de capaciteit. Dat een organisatie gedurende het jaar aanvullend budget kan krijgen, klinkt – net als de 109 miljoen extra die is uitgetrokken – sympathiek, maar in de praktijk is het de vraag wat je daaraan hebt. Want voor een zorgaanbieder blijft het een onzekere omstandigheid waar je niet op voorhand vanuit kan gaan en je capaciteit ook niet op kan afstemmen. En dat laatste is wel nodig willen wij de wachtlijsten echt terugdringen.”
Advies van de straatdokter (Medisch Contact)
Marcel Slockers (huisarts en straatdokter in Rotterdam): ”Er is genoeg evidence dat goed zorgen voor kwetsbare mensen werkt. Het helpt als zorg en sociaal domein in één portefeuille zitten en er een stevige verbinding met veiligheid is’, zodat verwarde personen niet tussen wal en schip vallen. In buurten en wijken moet bovendien expertise aanwezig zijn om verwardheid te herkennen en te bestrijden. Schuldhulpverlening is broodnodig (blog). Aandacht voor acceptatie van mensen die ‘anders zijn’ naast een 24/7 advies- en meldpunt zijn van belang. En – dit klinkt heel vanzelfsprekend, maar is het niet – zorg eerst voor de mens als die iets nodig heeft en wikkel daarna de administratie af”.
Inmiddels is de huisarts ook door het Schakelteam gevonden…
Onno Hoes (artikel):” Gemeenten dienen zich te realiseren dat huisartsen en andere eerstelijnszorgverleners van cruciale betekenis zijn bij vroegtijdige signalering van verward gedrag. Deze professionals kunnen een hulpvraag vaststellen en de persoon begeleiden naar de benodigde deskundigheid. Personen met verward gedrag zijn gebaat bij iemand die hen met zachte hand begeleidt naar de benodigde hulp. Ons advies: je kunt je eerste slag slaan op wijkniveau. Het is belangrijk dat gemeenten, eerstelijnszorgverleners en de zogeheten nulde lijn zich hiervan bewust zijn. Naar onze mening kunnen personen met verward gedrag gewoon thuis wonen, maar wel met de noodzakelijke hulp”. (einde citaat)
Plan van aanpak
Er zijn vele rapporten over de problematiek van verwardheid geschreven, er zijn 23 regio’s opgericht en er zijn in acht regio’s taskforces gestart. Zo langzamerhand zijn de problemen wel bekend. Het komt nu op de uitvoering aan. Zo gemakkelijk in de zorgverlening te pas en te onpas de term “integraal” wordt gebezigd, zo moeilijk is het voor beleidsmakers de organisatie en financiering eens “integraal” ter hand te nemen. Om daarmee allereerst de aanbevelingen van het Schakelteam uit te voeren (kader in deze blog). Met daarnaast op wijkniveau de persoonsgerichte zorg voor de verwarde medemens uit te voeren, met een zorgplan (met bv. het SFMPC-model als probleeminventarisatie??). Uit te voeren na een fatsoenlijke “integrale” zorginkoop vanuit meer dan alleen de zorgwetten. Zolang GGZ voor het grootste deel onder de Zorgverzekeringswet valt, heeft de zorgverzekeraar voor dit deel de zorgplicht. En zolang GGZ voor de huisarts basiszorg is, heeft ook de huisarts een taak. Er komen steeds vaker berichten om bij verwardheid bemoeizorg wettelijk te regelen: (hier/hier). Kortom bij uitvoering van de zorg bij verwardheid is het plan van aanpak: Beleid + zorg + zo nodig bemoeizorg.
Bemoeizorg regelen
Hoogleraar Mulder (in de Volkskrant):” Maak bemoeizorg een reguliere taak van hulpverleners en voorkom incidenten met verwarde personen. Ongevraagd verder onderzoek te doen en hulp te bieden door mensen te verleiden tot het accepteren van zorg. Dit noemen we bemoeizorg. Bemoeizorg is een activiteit die zou kunnen worden ingezet wanneer er sprake is van ernstige psychische problemen, maar iemand zelf dus niet om hulp vraagt. Ik schrijf bewust ‘zou kunnen’, want vreemd genoeg mogen mensen die werkzaam zijn in de geestelijke gezondheidszorg formeel geen bemoeizorg verlenen. Er bestaat een wet waar hulpverleners uit de geestelijke gezondheidszorg zich aan moeten houden, de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst, die voorschrijft dat een hulpverlener alleen in actie mag komen wanneer de patiënt er zelf om vraagt. Tenzij er ernstig gevaar dreigt vanuit een psychische aandoening. In dat laatste geval kan een juridische maatregel worden opgelegd. Pas wanneer iemand bijvoorbeeld dreigt om een ander wat aan te doen vanuit een psychose, dan kan diegene onder dwang worden opgenomen. Maar dan is het al te laat. Er is dan al sprake van gevaar. We zouden de put willen dempen voordat het kalf is verdronken. Het mag dan ook verbazing wekken dat bemoeizorg nog steeds geen reguliere activiteit is binnen de geestelijke gezondheidszorg. Verbazingwekkend vanwege de reeds jarenlange discussie over verwarde personen en wat te doen met mensen die uit zichzelf geen hulp zoeken, terwijl het voor de omgeving duidelijk is dat er ernstige psychische problemen zijn” (einde citaat).