Dat het meeste eten en drinken wat voor kinderen in de supermarkt is te vinden niet past in de richtlijnen voor een gezond eetpatroon, is, nu preventie zo belangrijk wordt gevonden, een recente treurige bevinding in het onderzoek van Unicef (Bron: onderzoeksrapport Unicef, “de verleiding naar (on)gezond”, september 2020). Dan is de logische conclusie dat dit deel van de voeding, wat wel wordt gegeten, moet worden geduid als deels ongezond en vezelvulling. Hoogleraar voeding en gezondheid, Jaap Seidell, zegt hierover (NRC, 31 augustus 2020): “Voor ouders is het moeilijk kinderen gezond te laten eten zolang de supermarkt zoveel ongezonde producten aanbiedt. Kinderen hebben een natuurlijke voorkeur voor zoet, vet en zacht. Dingen die minder zoet zijn en vezels waar je op moet kauwen, moet je leren eten, zoals je ook moet leren aanvoelen wanneer je verzadigd bent. Fabrikanten weten wat kinderen lekker vinden. Daarom zitten in kinderproducten vaak weinig voedingsstoffen en vezels en veel calorieën. Al die toetjes en tussendoortjes ondermijnen de ontwikkeling van normale smaakbeleving en voedselinname.”
De directeur van Unicef NL concludeerde: “Wij vinden dat het recht van kinderen op gezonde voeding onvoldoende verankerd is in het beleid en de praktijk van Nederlandse supermarkten.”
Wat zijn nu precies de conclusies van Unicef?
Onderzoeksrapport Unicef, september 2020
|
· 75% van het eten en drinken voor kinderen in de Nederlandse supermarkt past niet in de Schijf van Vijf, de richtlijnen voor een gezond eetpatroon. Unicef keek naar producten die kinderen dagelijks eten en in een gezond eetpatroon kunnen passen. Geen ijs en snoep. Wel: baby- en peutervoeding, ontbijtgranen, broodbeleg, toetjes en pakjes drinken. Ook ‘meeneemkoeken’ werden onderzocht. Die gaan vaak mee naar school als pauzehapje, terwijl 95 procent te veel suiker, vet of zout bevat en nauwelijks gezonde voedingsstoffen en vezels. · Van het totale aanbod in het baby-, dreumes- en peuterschap voldoet slechts een derde aan de criteria van de Schijf van Vijf. · Van de 39 onderzochte kinderontbijtgranen, voldoet SLECHTS ÉÉN product aan de criteria van de Schijf van Vijf. · Van de 865 onderzochte producten kinderbroodbeleg, vallen 829 producten BUITEN de Schijf van Vijf. · Op de toetjesafdeling is er geen enkel kinderproduct dat binnen de Schijf van Vijf valt. · Bij ongeveer 25 procent van alle kinderproducten in folders, is sprake van kindermarketing. · Gezonde voeding voor kinderen staat te weinig centraal in beleid en praktijk van Nederlandse supermarkten. · Het Voedingscentrum adviseert om kinderen tot 4 jaar geen producten buiten de Schijf van Vijf te geven, nog geen derde van de producten in dit schap valt binnen de Schijf van Vijf. · Supermarkten tonen geen terughoudendheid in aanbiedingen voor ongezonde producten voor kinderen. In meer dan de helft van de folders in de onderzochte periode is voor minimaal een van de kindercategorieën een aanbieding aangetroffen. |
Verweer voedselsector
Uiteraard kwam het CBL, de belangenbehartiger van de supermarkten en foodservicebedrijven, met een reactie. Het CBL vindt de conclusie van Unicef “te negatief.” Een citaat: CBL: ”Een kind kan zich geen beter land wensen dan Nederland, nergens is voedsel zo gezond, gevarieerd en veilig als hier. Moet de supermarkt een groenteboer worden of laten we de keuze aan ouders, die uiteindelijk verantwoordelijk zijn voor wat kinderen eten? Ik vind het ver gaan dat Unicef zegt dat de kinderrechten geschonden worden door de verkoop van producten die wettelijk zijn toegestaan.”
Beschouwing
Elk bedrijf doet aan marketing en juist daar zit het probleem als het om kinderen gaat. Niemand hoeft nu anno 2020 het wiel nog uit te vinden, want de adviezen over het stoppen van kindermarketing bij ongezonde voeding, zijn al lang bekend (hier). Het gaat nu bij verandering om ander CBL-beleid en politieke wil. Het moet allereerst voor ouders veel makkelijker worden gezonde producten in de supermarkt te herkennen. Daarnaast is meer politieke moed nodig bij de aanpak. Ook bij de aanpak van het aanprijzen aan jeugd van rookproducten is hetzelfde weinig heldhaftige gedrag vanuit de politiek herkenbaar (Blog: Rookgordijn). Het was Follow The Money die recent (24 augustus 2020) aantoonde hoe ook de lobby van de voedselsector destijds vlak voor het publiekelijk maken van de tabaksnormen in het Nationaal Preventieakkoord (23 november 2018) heeft geprobeerd deze te beïnvloeden. Het zijn hier bij ongezonde producten in het voedselaanbod toch echt de supermarkten zelf die bepalen wat er in hun schappen komen te liggen.
Nog deze maand liet de staatssecretaris weten nu de vaak besproken suikertaks, een hogere prijs voor suikerhoudende dranken, niet in te willen voeren. Citaat uit Kamerbrief (3 september 2020): “Ik kies op dit moment niet voor deze maatregel omdat ik in het Nationaal Preventieakkoord andere afspraken heb gemaakt over suikerreductie. Levensmiddelenproducenten hebben zelf het aanbod gedaan om de via frisdranken geconsumeerde suikers terug te dringen. Op basis van hun eigen cijfers, liggen ze hierbij overigens voor op schema (doelstelling voor 2020 in 2019 behaald). Het goedkoper maken van het gezonde alternatief en duurder maken van minder gezonde producten via een trapsgewijze suikertaks zie ik op termijn als een perspectiefvol instrument om de consument te helpen kiezen voor gezondere alternatieven. Het zou de inspanningen van de sector goed aan kunnen vullen.” Kortom, ook dit antwoord getuigt niet van daadkracht met beleidsmaatregelen.
Tot slot
De coronacrisis heeft een gezonde leefstijl en preventie maar weer eens nadrukkelijk op de politieke agenda gezet, nu is gebleken dat bij driekwart van de coronapatiënten die op de IC belanden, er sprake is van overgewicht (Zorgvisie, 4 juni 2020). Al veel langer weten we dat het grootste deel van kosten van chronische ziekten wereldwijd te maken heeft met gedrag, onder andere met slechte eetgewoonten. Dat zal nu, aldus ook Unicef, met de coronacrisis in grote delen van de wereld een nog groter (ander) probleem geven (hier). Maar ook in Nederland? Preventie heeft helaas nog steeds geen duidelijke (serieuze) plek in ons zorgstelsel (Zorgvisie, 3 september 2020).
Een van de sectoren die (wel) heeft geprofiteerd van de coronacrisis is juist de voedingssector (hier). Met meer durf en daadkracht vanuit de politiek en met een investering van deel van de coronawinst van supermarkten moet het lukken om kinderen in Nederland op latere leeftijd niet alleen het meest tevreden te houden, maar met een betere voedingskeuze op jonge leeftijd ook gezonder. En dat bij alle kinderen, dus ook bij de 9% van de Nederlandse kinderen die in armoede leven.
Eerdere blogs over preventie
31.05.2017: Gevraagd: minister van Gezondheidsbevordering (M/V) (kabinetsformatie)
16.08.2017: Voor deze film hoeft u niet naar de bioscoop (beeldmateriaal over preventie)
09.01.2018: Relatie opleidingsniveau en levensverwachting ongezond innig (risico lage SES)
29.01.2018: De nulde lijn (veel thuisarts.nl, maar niet iedereen is in staat tot zelfregie)
07.02.2018: Wie gaat uitvoering van het Nationaal Preventieakkoord betalen? (invoeren BOP)
28.05.2018: Schuldenproblematiek raakt ook het medisch domein (geen perspectief)
06.06.2018: De rol van de huisarts bij gecombineerde leefstijlinterventie (GLI per 2019)
21.06.2018: Gevolgen van veranderingen in zorg richting 2040 (RIVM Toekomst Verkenning)
24.06.2018: Bewegen, bewegen en bewegen… (beweegrichtlijn van de Gezondheidsraad)
02.09.2018: Water 0.0 (prima kraanwater, nul calorieën, niet in plastic, dus geen belasting voor milieu))
11.09.2018: Wordt de illegale drugsindustrie een bedreiging voor de volksgezondheid?
21.10.2018: Werken aan de agenda van de vooruitgang (zorgstelsel, burgerparticipatie, preventie)
10.11.2018: Alleen met interventies zijn problemen in achterstandswijken oplosbaar
20.11.2018: De noodzakelijke bijsluiter bij drugs (schade gezondheid door drugs)
26.11.2018: Nationaal Preventieakkoord: na bijstelling ambities versneld invoeren (urgentie)
07.12.2018: Maak ook bewegen en lichaamshouding van jeugd onderdeel van preventie
27.03.2019: Conflict binnen antirookorganisaties werkt contraproductief (conflict ANR en SRJ)
19.08.2019: Armoede, een weg te werken schandvlek (een voedingsbodem voor slecht ouderschap enz.)
23.08.2019: Dakloos (30.000!)
30.08.2019: Nieuwe richtlijn LDL-cholesterol biedt niemand een handvat (meerwaarde onbewezen)
05.06.2020: De wondere wereld van hoortoestellen (basisverzekering, wel geheel of deels bijbetalen)
09.07.2020: Preventie: een moeizame tocht van wieg tot graf (school, werk, thuis, ook sociaal)
16.07.2020: Druk op zorggroepen opgevoerd vaker het GLI-programma te organiseren (NZa)
25.08.2020: Rookgordijn (marketing tabaksindustrie + lobbycratie bij VVD stagneren SMR-beleid)