De ervaring met COVID-19 is qua kennis ook een les in nederigheid. We weten veel, er zijn zeker informatieve websites en presentaties (hier/hier/hier/hier/hier, een huisarts/huisarts), maar we weten helaas ondanks 17 miljoen ‘virologen’ ook veel niet. Omdat we nu maatregelen treffen die ook gezonde mensen treffen, ligt vrijwel alles plat. Terecht moeten we veel vertrouwen hebben in degenen die het beleid vormgeven (blog). Hoe zeker zijn uitlatingen bij alles wat wordt beweerd? Twijfel is het begin van wijsheid, zei Aristoteles. Twijfel is de waakhond van het inzicht, zei Confucius. Als we straks maatregelen terug gaan draaien, wil eenieder (toch?) dat deze gebaseerd zijn op internationaal erkende feiten en kennis. Met de juiste communicatie uitgelegd.
Drie voorbeelden: hoe zit het nu?
- De fysieke afstand ter voorkoming besmetting is 1,5 meter. Citaat RIVM: “Houd 1,5 meter afstand (2 armlengtes) van anderen. Dit geldt voor iedereen, bijvoorbeeld op straat, in winkels, met collega’s, behalve thuis en binnen het gezin/huishouden. Door 1,5 meter afstand te houden is de kans kleiner dat mensen elkaar besmetten”. En dan lees ik deze week dit.
- Kan iemand zonder symptomen het nieuwe coronavirus (COVID-19) overdragen? Citaat RIVM:” Het nieuwe coronavirus wordt overgedragen door hoesten en niezen. Via kleine druppeltjes komt het virus zo in de lucht. Als andere mensen die druppeltjes inademen, of bijvoorbeeld via de handen in de mond, neus of ogen krijgen, kunnen zij besmet raken met het virus. Hoe zieker iemand is, hoe meer hij hoest en/of niest en hoe meer virus hij kan verspreiden. Er zijn aanwijzingen dat iemand zonder symptomen besmettelijk kan zijn. Maar het is onduidelijk in hoeverre zij bijdragen aan de totale verspreiding van het virus. Onderzoek moet dit verder uitwijzen”. Dit klinkt al anders dan bij de uitbraak, toen gesuggereerd werd dat de besmetting pas begint, bij aanvang van de klachten. En dan lees ik in het NTvG (9 maart 2020): citaat: “De viral load lijkt het hoogst rond het tijdstip waarop de eerste symptomen verschijnen. Presymptomatische overdracht van infectie is gerapporteerd, en er is sterk indirect epidemiologisch bewijs dat het voorkomt.”
- Bij klachten: Hoe lang moet je uitzieken als je thuisblijft met verhoging of verkoudheid? Citaat RIVM:” Mensen met luchtwegklachten en/of koorts moeten thuisblijven. Je kunt pas weer naar buiten als je 24 uur geen klachten meer hebt.” En: Kan iemand die het coronavirus heeft gehad, nog andere mensen besmetten? RIVM: “ Als je je beter voelt en 24 uur geen gezondheidsklachten meer hebt gehad, ben je genezen. Je draagt het virus dan niet meer bij je. Je kunt andere mensen dan niet meer besmetten.” En dan lees ik deze week dit.
Deze drie voorbeelden laten al zien hoe complex het zelfs met de meest simpele adviezen gesteld is. Daar komt aan complexiteit bij dat de virulentie van hetzelfde virus in verschillende periodes niet hetzelfde hoeft te zijn… Twijfel als vertrekpunt op weg naar meer kennis, meer zekerheid, naar het leggen van de gehele puzzel, op weg naar… de ‘waarheid’.
Wat nodig is: een bundeling van krachten
In het programma “Buitenhof” (29 maart 2020) verscheen Jaap Goudsmit, een Nederlandse viroloog/epidemioloog en hoogleraar aan de Harvard Chan School Public Health in Amerika. Hij pleit voor een gerobotiseerd superlaboratorium, gefinancierd door overheden en industrie, wat bouwt aan de beste infrastructuur om met centraal verzamelde data en met goede voorbeelden beleid (“we kunnen veel van China leren”) te ontwikkelen en uit te voeren. Daarin zitten alle noodzakelijke wetenschappers (virologen, natuurkundigen, genetici, economen en sociale wetenschappers). Kenmerk is dat alle data altijd voor iedereen die onderzoek doet beschikbaar zijn. Als voorbeeld noemt hij het alternatief testen nu bij wereldwijde schaarste van testmateriaal (geen staafje maar speeksel, PCR-test zonder enzym, gewoon een andere lysisvloeistof maken). Goudsmit zag voor Nederland een grote rol hierbij weggelegd voor de nieuwe coronagazant Feike Sijbesma, “met wie ik nu vrijwel dagelijks contact heb”, aldus Goudsmit. Daarnaast pleitte Goudsmit voor het aanstellen van een regeringscommissaris infectieziekten. Om te voorkomen dat het wéér misgaat. We hebben ter vergelijking al 10 jaar ervaring met een deltacommissaris (waterbeheer). Benut die!
Bijdrage aan onderzoek van Nederland (met name uit Kamerbrief 31 maart 2020)
|
Nederlandse onderzoekers werken met man en macht aan kennisontwikkeling met betrekking tot het coronavirus, aldus het kabinet. Het kabinet stelt middelen ter beschikking voor beantwoording van acute medische onderzoeksvragen, alsook urgente medische, sociale en maatschappelijke onderzoeksvragen over COVID-19 worden beantwoord. Experts van ZonMw en NWO geven aan voor Nederland circa € 40 miljoen nodig is, om tussen de 80–100 grote corona gerelateerde onderzoeksvragen te onderzoeken. Een dergelijk bedrag is ook snel en op verantwoorde wijze besteedbaar. Het kabinet stelt 42 miljoen extra beschikbaar; VWS/ZonMw 20 miljoen, OCW/NWO 15 miljoen, EZK/TNO 2 miljoen en Topsector Life Science and Health 5 miljoen). Bij het RIVM loopt nu de PIENTER Corona studie waarbij gekeken wordt hoe het nieuwe coronavirus zich verspreidt onder de gewone Nederlandse bevolking. Daarnaast werken vele (medische) onderzoeksinstituten, (academische) ziekenhuizen en andere wetenschappelijke instellingen met man en macht aan het vinden van virusremmers, antivirale screening, vaccins en medicijnen. Hiervoor stellen zij zelf middelen ter beschikking. Eveneens vinden crowdfunding acties plaats ten behoeve van onderzoeksfinanciering. Gezien de ernst van de crisis, is het van belang dat alle internationale inspanningen, ondanks de crisis, in enige mate gecoördineerd geschieden en dat onderzoeksresultaten breed beschikbaar worden gesteld (open science en open access). Conform dus het advies van Goudsmit. De Europese Commissie beseft dat coördinatie en het bundelen van de krachten (schaalvergroting) nodig is om te komen tot een effectieve en efficiënte aanpak van de coronacrisis, wat betreft onderzoek en innovatie. · Vanuit Horizon 2020 heeft de Europese Commissie eind januari een onderzoekscall van € 47,5 miljoen ter beschikking gesteld. Hiervan zijn inmiddels 17 projecten gestart, waarvan Nederlandse partijen € 7,5 miljoen hebben ontvangen. · Daarnaast heeft de Europese Commissie € 45 miljoen bijgedragen aan het Innovative Medicines Initiative (IMI, een publiek-privaat partnerschap); waarbij ook een bijdrage vanuit de (farmaceutische) industrie wordt verwacht van eveneens € 45 miljoen. De Europese Commissie werkt nu in hoog tempo aan het delen van relevante informatie die kan bijdragen aan het bestrijden van de crisis vanuit onderzoek en innovatie. · Ook heeft Commissievoorzitter Ursula von der Leyen samen met de Europese Investeringsbank een lening aangeboden van € 80 miljoen aan CureVac, een biofarmaceutisch bedrijf. Dit bedrijf is begonnen met een vaccin ontwikkeling programma en verwacht dat zij vanaf juni 2020 klinische testen kan beginnen. |
Conclusie
De nu genomen maatregelen lopen een keer af. En dan? Verlengen? Afbouw? In welk tempo? Stoppen? Het kabinet stelde in het begin van de crisis dat 100% van de besluiten moet worden genomen met 50% van de kennis. Kunnen we met antwoorden vanuit de wetenschap alvorens vergaande besluiten te nemen het juiste antwoord op de juiste vraag vinden en het kennispercentage toch enigszins opschroeven? Dat zou al mooi zijn.
Eerdere blogs over COVID-19
19.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (1) (de consequenties volksgezondheid)
23.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (2) (gevolgen economie en geld printen)
26.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (3) (over sociale en mentale gevolgen)
28.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (4) (met testbeleid naar 3 groepen)
30.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (5) (met uitstelzorg, aanpak en compensatie