De staatssecretaris van Volksgezondheid is zich naar eigen zeggen “rot geschrokken” van de cijfers vandaag van het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS) over de toename van het aantal dak- en thuislozen in Nederland. Bijna 40.000 mensen hebben geen dak boven hun hoofd. Als een van de oorzaken wordt de huidige woningmarkt genoemd. Betaalbare huurwoningen zouden vrijwel niet beschikbaar zijn. Wat zegt het CBS precies?
CBS-onderzoek naar “feitelijk daklozen” (23.08.2019)
|
· Wat is feitelijk dakloos? Citaat: “dit zijn mensen die slapen in de open lucht, in overdekte openbare ruimten, zoals portieken, fietsstallingen, stations, winkelcentra of een auto, of binnen slapen in passant verblijven van de maatschappelijke opvang en eendaagse noodopvang, of op niet-structurele basis bij vrienden, kennissen of familie, zonder vaste verblijfplaats”. · Tussen 2009 en 2018 is het aantal daklozen in Nederland toegenomen van 17,8 duizend naar 39,3 duizend · Van hen heeft 57% een migratieachtergrond · Aantal daklozen tussen 18 en 30 jaar is tussen 2009 en 2018 verdrievoudigd · Aantal daklozen met een niet-westerse migratieachtergrond ook verdrievoudigd · Ruim 8 op de 10 daklozen zijn man · 37% van de daklozen verbleef in een van 4 grootste gemeenten (G4) |
“Rot geschrokken”
Ja, natuurlijk zal een verantwoordelijk politicus van deze uitkomst schrikken. Behalve de uitkomst, ben ik daarnaast ook geschrokken van de opdracht van het ministerie van VWS. Volkskrant: citaat, 23.08.2019: CBS: ”Thuislozen – mensen die permanent in daklozenopvang wonen – mocht het CBS van het opdrachtgevende ministerie van VWS niet meerekenen. Dat stond expliciet in de opdracht. Ook uitgeprocedeerde asielzoekers en wachtenden voor de GGZ zijn niet meegeteld. Hoeveel illegalen in Nederland verblijven is onbekend en ook het aantal verslaafden en andere hulpbehoevenden die op een GGZ-wachtlijst staan, is niet te achterhalen. De daklozen onder deze twee groepen zouden het totale aantal nog veel hoger maken”.
Medische zorg van daklozen
Over de medische zorg van daklozen is ook nog wel het een en ander te melden. Uit onderzoek in 2014 (Rotterdam) bleek dat de groep daklozen veertien tot zestien jaar korter leeft dan de algemene bevolking. In Nederland is daarmee geen bevolkingsgroep aan te wijzen met een kortere levensverwachting dan dak- en thuislozen. Deze verminderde levensverwachting door een stapeling van gezondheidsproblemen. De kwetsbaarheid zou niet alleen in de huisvesting zitten, maar ook in relatie staan met problemen ten aanzien van relaties, inkomen, dagbesteding, verslaving, psychiatrische stoornissen, somatische aandoeningen en verstandelijke beperkingen. Dakloosheid begint vaak met huurachterstand en huisuitzetting met schulden, justitiële contacten en verslavingsproblematiek. Daklozen zijn vaak zorgmijders en bij ernstige gedragsstoornissen is zelfs bemoeizorg geïndiceerd. In 2014 hebben de straatdokterpraktijken zich verenigd in de Nederlandse Straatdokters Groep (NSG) om hun specifieke kennis en ervaring te delen. Hun advies is helder: H&W (juli 2017): “de enige effectieve aanpak is een integrale aanpak in samenwerking met vangnetteams, wijkteams, maatschappelijke opvang, verslavingszorg, GGZ en vaak ook de politie”. Kortom, een betaalbare woning alleen lijkt niet voldoende, maar moet er natuurlijk wel zijn!
(On)verzekerde zorg
Naar schatting leeft 30% van de daklozen zonder verzekering. Al in 1995 gaf de Gezondheidsraad de regering het advies dat er een aparte regeling moest komen voor onverzekerde Nederlanders. De vorige minister en de huidige staatssecretaris zijn de eerste bewindslieden in 22 jaar die dit advies hebben opgepakt. Citaat Medisch Contact (augustus 2019): “Na signalering in de grote steden en alarm over een dreigende epidemie van onverzekerde daklozen van de Nederlandse Straatdokters Groep, is VWS in maart 2017 gestart met een subsidieregeling voor onverzekerden. Deze houdt in dat de zorgverlener de patiënt binnen een week na consult moet aanmelden bij GGD-GHOR Nederland. Met de melding ontvangt de zorgverlener een formulier om zorgkosten te kunnen declareren bij het Centraal Administratie Kantoor (CAK)”. De vergoedingsregels zijn te ingewikkeld en slecht bekend. Reden waarom de verenigde straatdokters een protocol hebben opgesteld: (MC, 15 augustus 2019): “protocol zorg aan de onverzekerde patiënt”.
Tot slot
Eind 2018 kwam volgens het CBS het aantal daklozen uit op 30.000. De forse stijging, nu ruim een half later, moet ons aan het denken zetten. Laat de schrikreactie vandaag van de staatssecretaris hopelijk het beginpunt zijn om langs diverse fronten de dakloze dat te geven wat nodig is voor een fatsoenlijk menswaardig bestaan. Ook voor de daklozen die van het ministerie niet mochten worden meegeteld.
Blogs gerelateerd aan het onderwerp van het verkleinen van gezondheidsverschillen
21.02.2017: Aanpassing premiebetaling zorg stuit op verzet (over financiële solidariteit)
31.05.2017: Gevraagd: Minister van Gezondheidsbevordering (m/v)
23.06.2017: Het belang van de context
18.09.2017: Aandacht voor persoonsgerichte zorg is terecht, maar is niet nieuw
02.01.2018: Ook bij verwarde persionen is persoonsgerichte zorg nodig (1)
09.01.2018: Relatie opleidingsniveau en levensverwachting ongezond innig
29.01.2018: De nulde lijn
06.02.2018: Wie gaat uitvoering van het Nationaal Preventieakkoord betalen?
12.03.2018: De zorg en de kunst van het kiezen
22.05.2018: Politieke discussie nodig bij inzet van publieke middelen
28.05.2018: Schuldenproblematiek raakt ook het medisch domein
31.05.2018: Grip op verwardheid vraagt om grip op uitvoering van zorg
14.06.2018: Welke zorg hoort er in de basisverzekering?
24.06.2018: Bewegen, bewegen en bewegen
27.06.2018: GGZ-perikelen, met ook impact voor de huisarts
03.09.2018: Water 0.0
17.09.2018: Actiepunten ter voorkoming zorgval zijn bekend, nu de aanpak
21.10.2018: Werken aan de agenda van de vooruitgang
10.11.2018: Alleen met interventies zijn problemen in achterstandswijken oplosbaar
15.12.2018: Aanpak van betonrot in de publieke zaak: Groter denken, kleiner doen
10.01.2019: Aanbevelingen voor betere uitvoering van de Jeugdwet
26.01.2019: Modern functionerend wijkteam vraagt om andere randvoorwaarden
27.04.2019: De nieuwe K van kwaliteit
14.08.2019: Betere GGZ: verleg zwaartepunt van poldertafel naar werkvloer
19.08.2019: Armoede, een weg te werken schandvlek