Mensen met een psychische stoornis die 24 uur per dag zorg nodig hebben kunnen momenteel niet rechtstreeks instromen in de Wet langdurige zorg (Wlz). Een psychische stoornis past als criterium nog niet binnen het systeem van de huidige Wlz. Lichamelijke-, verstandelijke-, psychogeriatrische- of zintuiglijke stoornissen wel. Dat gaat per 2021 veranderen. Nu kunnen alléén psychiatrisch patiënten, die drie jaar achtereenvolgend (“1095 dagen”) zijn opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis en nog steeds intramurale GGZ nodig hebben, een toegang krijgen tot de Wlz. Deze huidige groep van ongeveer 5.900 cliënten vormt in de huidige Wlz een van de zeven sectoren: de sector GGZ-B genoemd. Als na drie jaar noodzakelijk verblijf moet worden voortgezet, dan wordt dit niet meer gefinancierd vanuit de Zorgverzekeringswet Zvw), maar, na toetsing van de Wlz-criteria door het Centraal Indicatieorgaan Zorg (CIZ), vanuit de Wlz. Deze Wlz-criteria zijn: blijvende zorgbehoefte, permanent toezicht, 24 uur per dag zorg in de nabijheid, ernstig nadeel, fysieke problemen en zware regieproblemen.
Wat er gaat (wel) veranderen per 2021: instroom in sector GGZ-B
Door het wetsvoorstel moet de grondslag psychische stoornis worden toegevoegd aan de zorginhoudelijke indicatiecriteria van de Wlz. Als de Wet langdurige zorg eerder wordt opengesteld voor deze specifieke GGZ-populatie, komen er vanwege hun blijvende behoefte aan toezicht of nabijheid van zorg naar verwachting ongeveer 10.000 patiënten met een psychische ziekte onder de Wlz te vallen. Het gaat bij deze groep om mensen met een ernstige psychiatrische aandoening en/of een combinatie van problemen die levenslang en levensbreed zorg nodig hebben. Hopelijk lukt het hen met financiering vanuit de Wlz makkelijker om structuur aan te brengen in hun dagelijks leven. Als een voortgezet verblijf toch niet meer nodig is, eindigt ook de vergoeding hiervan uit de Wlz. De cliënt verlaat na een herindicatie de instelling en gaat terug naar huis of naar bijvoorbeeld een beschermde woonvorm. Een beschermende woonvorm is een maatwerkvoorziening vanuit de gemeente op grond van de Wet maatschappelijke opvang (Wmo). De GGZ-patiënt zonder Wlz-indicatie kan bij de gemeente ook andere maatwerkvoorzieningen (zoals begeleiding) aanvragen en/of gebruik maken van algemene voorzieningen. Voor eventuele ambulante GGZ-behandeling kan een beroep worden gedaan op de Zvw.
Wat gaat er (niet) veranderen per 2021: met/zonder behandeling
Zodra de cliënt een GGZ B-indicatie voor voortgezet verblijf heeft, heeft hij “met behandeling” dezelfde rechten en plichten als andere cliënten met een Wlz-indicatie, die verblijf mét behandeling ontvangen. Verzekerden met een Wlz-indicatie die in een Wlz-instelling verblijven én Wlz-behandeling ontvangen van dezelfde instelling, kunnen bij gecombineerde problemen ook behandeling voor een psychische stoornis nodig hebben. Als de behandeling van deze psychische stoornis integraal onderdeel uitmaakt van de behandeling van de Wlz-aandoening, dan moet de zorgaanbieder ook deze GGZ-zorg als onderdeel van de Wlz-aanspraak leveren. Bijvoorbeeld gedragsstoornissen bij verstandelijk gehandicapten met een autisme spectrum stoornis, een depressie samenhangend met dementie of een posttraumatische stressstoornis bij een verstandelijk gehandicapte waarvoor integrale behandeling nodig is. Als de behandeling van de psychische stoornis los van de Wlz-behandeling kan worden geleverd en integrale behandeling dus niet nodig is, dan wordt de zorg voor de psychische stoornis geleverd en betaald uit de Zvw. De minister heeft recent nog besloten geen unanieme integrale financiering voor alle Wlz-zorg te wensen (blog), zodat het onderscheid zonder en met behandeling in stand blijft. Oók voor de GGZ-populatie met een Wlz-toegang.
Wat ging er al eerder veranderen: afbouw capaciteit GGZ-bedden
In 2012 hebben overheid, zorgverzekeraars en zorgaanbieders een bestuurlijk akkoord gesloten over de ambulantisering van de GGZ. Daarin hebben zij de ambitie gedeeld om de totale beddencapaciteit tot 2020 met 1/3 deel af te bouwen. Totale beddencapaciteit is inmiddels sinds 2013 al met bijna een kwart afgebouwd. Daarnaast neemt het gemiddeld aantal verblijfsdagen per patiënt af van 66 in 2013 naar 59 in 2017. Het totaalaantal verblijfsdagen neemt in dezelfde periode af van 3,4 miljoen naar 2,6 miljoen. Afbouw beddencapaciteit (terecht?) en afname intramurale verblijfduur in de GGZ zijn natuurlijk mede een reden waarom de POH-GGZ het tegenwoordig zo druk heeft (blog): want steeds meer mensen kloppen bij de POH-GGZ aan voor hulp: van 175 duizend in 2013 naar 535 duizend in 2017. Na ontslag vanuit een GGZ-bed in een ziekenhuis is het de bedoeling dat de cliënten uiteindelijk doorstromen naar een zelfstandige woonvorm.
Gevolgen voor gemeenten
Het wetsvoorstel Wlz-GGZ zal financiële gevolgen hebben, waarbij de grootste financiële verschuiving zal zijn die van beschermd wonen in de Wmo naar de Wlz. De gemeenten zijn bang dat de openstelling van de Wlz voor mensen met een psychische stoornis zal leiden tot oprekking van de indicaties en een te grote toestroom in de Wlz. Voor iedere extra persoon die van beschermd wonen in de Wmo instroomt in de Wlz verdwijnt er naar verwachting 60.000 euro per jaar structureel uit het Wmo-budget van die gemeente. De staatssecretaris heeft het over een bedrag van 495 miljoen euro dat hij voor de overheveling naar Wlz-sector GGZ-B beschikbaar wil stellen en uit het macro Wmo-budget wil halen. Wat ook na 2021 zal blijven zijn, net als nu, grensvlakdiscussies over wel/niet Wlz-Wmo-Zvw bij patiënten die meerdere beperkingen hebben, zowel lichamelijk als psychisch. De regie op de GGZ is immers al versnipperd geraakt over tientallen partijen (verzekeraars, gemeenten, justitie, zorgkantoren) die allemaal een klein deel van de zorg inkopen, al dan niet via complexe aanbestedingen (blog).
Gevolgen voor huisartsen
Huisartsen gaan vanaf 2021 vaker dan nu merken dat een deel van de zorg voor deze specifieke GGZ-populatie onder de Wlz kán gaan vallen. Zij moeten dus op de hoogte zijn van het nieuwe CIZ-besluit. Als GGZ-cliënten, Wlz of niet, doorstromen naar een zelfstandige woonvorm, dan gelden veranderingen die hier/hier/hier zijn beschreven. Is er sprake van onvrijwillige zorg, dan is voor de GGZ per 2020 de Wet verplichte GGZ (Wvggz) operationeel (blog). Verder geldt voor huisartsenzorg, indien gewenst, binnen de Wlz-sector GGZ-B dezelfde te hanteren “checklist met acht vragen”, zoals ook is beschreven bij de andere Wlz-sectoren. Inclusief de daarna te stellen en door de huisarts zélf te beantwoorden hamvraag over het zorgaanbod (zie blog/blog).
Eerder blogs over de Wlz en over de GGZ
05.07.2017: Financiering POH-GGZ: koekoeksjong of zangvogel?
08.08.2017: Snelle oplossing van knelpunten in GGZ is noodzakelijk
02.01.2018: Ook bij verwarde personen is persoonsgerichte zorg nodig
15.01.2018: Substitutie (o.a. ggz)
22.01.2018: Niet alles kan thuis
02.01.2018: Ook bij verwarde personen is persoonsgerichte zorg nodig (o.a.ggz)
18.09.2018: De huisarts en de Wet langdurige zorg
06.11.2018: Hoe in de GGZ de kloof te dichten tussen vraag en aanbod?
15.01.2019: Ouderenzorg thuis en de Wet langdurige zorg
21.01.2019: Welke hulp valt er in 2019 onder de GGZ?
22.01.2019: Variabelen bij capaciteit huisartsenzorg bijtijds agenderen
26.01.2019: Modern functionerend wijkteam vraagt om andere randvoorwaarden
30.01.2019: Casemanagement bij dementie
06.02.2019: Minister: “kwaliteitskader geldt ook voor kleinschalige woonzorgvoorziening”
09.02.2019: De race tussen wonen en zorg
13.02.2019: Clientondersteuning graag onafhankelijk en gratis
21.02.2019: Term passende ouderenzorg blijkt toch verwarrend te zijn
21.03.2019: Veranderingen medische zorg in kleinschalige woonzorgvoorziening (1): Wzd
23.03.2019: Veranderingen medische zorg in kleinschalige woonzorgvoorziening (2): financiën
26.03.2019: Veranderingen medische zorg in kleinschalige woonzorgvoorziening (3): team
25.04.2019: Uitstel ruimere integrale financiering binnen de Wet langdurige zorg
06.07.2019: Geen ruimere indicatie voor tarief intensieve zorg bij een Wlz-zorgprofiel
09.07.2019: Slechts deel huisartsenposten beloont huisarts voor extra ANW-werk in Wlz
11.07.2019: Wordt onvrijwillige zorg (Wzd) straks wel vrijwillig gegeven??
15.07.2019: Checklist bij huisartsenzorg en Wlz: acht vragen
11.07.2019: Wordt onvrijwillige zorg (Wzd) straks wel vrijwillig gegeven??
20.07.2019: Méér tijd voor patiënt: van incidenteel naar structureel (o.a. ggz)
14.08.2019: Betere GGZ: verleg zwaartepunt van poldertafel naar werkvloer