Morgen, donderdag 12 december 2024, wordt het burgerinitiatief Nicotinee voor een nicotinevrije generatie in de Tweede Kamer behandeld (persbericht). Op dinsdag 17 december komen vervolgens ingediende moties in stemming.
Nicotinee pleit in het initiatief voor een generatiegebonden verkoopverbod van alle nicotineproducten voor iedereen geboren vanaf 2012.
Dit initiatief stelt twee noodzakelijke maatregelen voor…
- Verhoog per 2030 de minimumleeftijd voor het kopen van nicotineproducten elk jaar met 1 jaar.
- Versterk de handhaving. Regels zijn nutteloos als ze niet worden nageleefd. Met een pleidooi voor een aparte, nieuw op te richten toezichthouder, die zich specifiek op de bescherming van jongeren richt.
Waarom is dit nodig?
Waar al bekend was dat jaarlijks zo’n 19.000 Nederlanders overlijden door roken, is nu ook duidelijk dat ongeveer 672.000 Nederlanders lijden als gevolg van roken aan chronische ziektes (hier/hier). Daarnaast blijkt uit de recente VWS-monitor dat het aantal rokende jongeren, tussen de 12 en 16 jaar, in 2023 hoger ligt dan in 2017.
Beleid
In deze blog ga ik niet in op de medische schade van roken (zie eerdere blogs + hier), maar op het noodzakelijk te voeren beleid.
Wat meldt met name het ministerie ons de laatste tijd over roken en vapen?
Beleidsinformatie uit o.a. Kamerbrieven: 13 april 2023 + 25 april 2024 + 8 mei 2024 + 14 juni 2024 + 30 augustus 2024 + 10 september 2024 + 5 december 2024
|
· Nicotineschade. Er is een sterke relatie tussen hoge doses nicotine (1 vape bevat nicotine van tussen de 40 en 400 sigaretten, meer dan wettelijk toegestaan) en mentale problemen zoals angst en paniekstoornissen, depressie, concentratieproblemen (hier/hier/hier). · Schadelijke stoffen. In vapes zitten ook giftige metalen en kankerverwekkende stoffen. Genoemd worden formaldehyde, acetaldehyde en acroleïne. Vanaf 1 april 2024 is er al een lijst met verboden additieven gepubliceerd, die vanaf 1 april 2025 expliciet verboden zijn in vapes (hier/hier/hier). Met adequate handhaving? · Misleidende strategie tabaksfabrikanten. De fabrikant als wolf in schaapskleren: “De ‘Beyond Nicotine’-strategie” waarbij tabaksfabrikanten miljarden investeren in…. middelen tegen rokerskwalen. Zo kan de tabaksindustrie drie keer verdienen aan dezelfde klant: eerst als die sigaretten koopt, vervolgens als die van de verslaving af wil komen, en dan als die ziek is geworden door het roken. Met de Beyond Nicotine-strategie investeren de tabaksreuzen niet alleen in rookvrije producten, maar breiden ze hun portfolio zelfs uit met investeringen in de medische en farmaceutische industrie (hier/hier/hier). · Ontoereikend toezicht. De NVWA is de toezichthouder op de Tabaks-en rookwarenwet, waar de vapes onder vallen. De NVWA controleert in eerste instantie bij de bron, namelijk de importeurs en distributeurs waar de vapes binnenkomen. De NVWA werkt in het toezicht samen met de Douane om meer zicht te krijgen op de invoer van vapes. Daarnaast controleert de NVWA bij verkopende partijen zoals winkels (hier/hier). De NVWA heeft het eerste half jaar 2024 ruim 1.000 advertenties en posts waarin vapes worden aangeboden van social media en platformen laten verwijderen. De huidige staatssecretaris vindt dat de handhaving van de NVWA versterkt moet worden. Vanaf 2026 wordt structureel 3 miljoen euro extra beschikbaar voor deze taak van de NVWA. · Illegale aanvoer. Vapes komen echter vaak niet via het reguliere verkoopkanaal uit Europa in Nederland. Daarmee voldoen ze niet aan de Europese regels, zijn daarmee sowieso illegaal, zonder fiscale consequenties: er wordt geen euro accijns betaald (hier). · Maatregelen. Reeds bekend als regels zijn een verbod op verkoop van rookwaar in supermarkten, het smaakjesverbod voor e-sigaretten per 2024 (hier), verbod op verkoop e-sigaretten onder de 18 jaar (hier), of de rookverboden die gelden op bepaalde openbare plekken. Vanaf 2030 zal de verkoop van deze producten verboden zijn in tankstations en andere verkooppunten, waardoor de verkoop voorbehouden is aan gemakszaken en speciaalzaken. In 2032 zal de verkoop voorbehouden zijn aan speciaalzaken. · Misleiding door “nieuwe producten” aan te prijzen. Als zogenaamd alternatief voor de ‘traditionele’ vape. Denk aan snus (nicotinezakjes), Levia-sticks (nieuw nicotineproduct zonder tabak), IQOS-sticks (hier) en de zogenaamde smartvapes (nicotine + gelijktijdig gamen of bellen: hier). Geïntroduceerde ‘innovaties’ om jongeren wederom afhankelijk/verslaafd te maken c.q. te houden en strengere regelgeving te ontlopen. |
Wat niet helpt…
Maatregelen uitstellen en de bezuinigingen van het kabinet Schoof op preventie en bij het kennisinstituut Trimbos helpen niet. Bij Trimbos gaat het over een bezuiniging van €200.000 in 2026 en €643.000 in de jaren 2027, 2028 en 2029).
Wat ook niet helpt, is de te lankmoedige houding tegenover de tabaksindustrie. Als burger word ik opgesloten als ik iemand ombreng of bewust levenslang invalideer. Er is richting het gedrag van de tabaksindustrie een deels causale relatie tussen roken enerzijds en mortaliteit/morbiditeit anderzijds. Een relatie die ook al lang bekend is, de industrie zelf weet dit al sinds 1953 (hier). In juridische zin wordt de sigaret echter nog steeds als legaal product gezien (hier/hier + antwoord op vraag 6).
Wat wel helpt…
Eerder bij verslavingsaspecten de vier beleidslijnen besproken die wel kunnen helpen (blog/blog). Persoonsgerichte verslavingszorg in de context van hulp bij drie psychologische basisbehoeften (hier): verbondenheid, competentie en autonomie (1), naast informatisering via de overheid (2), verder een interdepartementaal plan van aanpak inclusief verbod (3). En bij geen haalbaar verbod een producentenbelasting bij de tabaksindustrie (4), dus niet bij de consument, waarvan de opbrengst ten goede komt aan preventie en betaling van curatieve gevolgkosten bij de genoemde 672.000 medeburgers (kringloopfinanciering).
Bij informatisering (2) denk ik o.a. ook aan de integrale aanpak “Helder op School” (Trimbos) en het program “Artsen Slaan Alarm” (hier/hier). Laat verder een jeugdpreventieprogramma zich vooral richten op hun psychologische basisbehoeften, zeker bij jongeren met mentale gezondheidsklachten. In hoeverre bezuiniging op het gemeentelijk budget (hier/hier) invloed heeft op het beleid ter bevordering gezonde leefstijl (hier/hier), in het kader van de specifieke uitkering Gezond Actief Leven Akkoord (SPUK GALA), kan ik niet beoordelen (hier).
Bij het interdepartementale plan (3) voor gezondheidsbescherming tegen roken is niet alleen, met alle respect, een solitaire staatssecretaris aan zet, maar meerdere ministeries. Op zijn minst, gezien ook de fiscale consequenties van een producententaks op rookwaar en nicotine innovaties (4), de ministeries van VWS, EZ, Financiën, OCW en SZW.
Een verbod in alleen NL heeft niet veel zin, als de EU-landen niet ook meedoen (hier). Met internet is het immers mogelijk om makkelijk rookwaar en nicotinealternatieven te bestellen uit het buitenland (hier). Een lobby vanuit genoemde ministeries voor een krachtige Europese antirookaanpak is daarom nodig.
Hoe gaat het kabinet Schoof kiezen voor betere bescherming van gezondheid tegen nicotine, primair bij onze jeugd? Een andere vraag die 12 december in het Kamerdebat aan de orde is of deze bescherming méér dan voorheen beleidsprioriteit krijgt ten opzichte van de belangen van de tabaksindustrie?
Deze tabaksindustrie is machtig en vindingrijk (hier): sinds de lancering van IQOS in 2014 heeft het betreffende bedrijf 10 miljard dollar in productontwikkeling geïnvesteerd (hier).
Tot slot
Meer dan 68.000 Nederlanders steunen inmiddels het burgerinitiatief van Nicotinee voor een generatiegebonden nicotineverbod (hier). Hetgeen betekent een verkoopverbod van alle nicotineproducten voor iedereen geboren vanaf 2012. Met als doel dat de generatie die nu opgroeit en in 2030 18 jaar wordt nooit meer tabak en andere nicotineproducten zal kunnen kopen (hier/hier). Zo wordt bewogen van tabaksontmoediging (hier) naar een eindspel, waarbij de huidige generatie rokers en vapers met rust wordt gelaten. Wettelijk wordt dit geregeld door ieder jaar de leeftijdsgrens voor aankoop van nicotineproducten met een jaar te verhogen. Zo ontstaat een jaarlijks groter wordende nicotinevrije generatie.
Tegelijkertijd dient het reguliere “ontmoedigingsbeleid roken” (hier), wat mij betreft verder uitgevoerd via de 4 geschetste beleidslijnen, onverminderd voortgezet te worden. De maatschappelijke kosten van roken werden in 2013 al geschat op 33 miljard euro (hier/hier/hier).
Het woord is nu aan Tweede Kamer en kabinet. Komt er uit oogpunt van gezondheidsbescherming stapsgewijs, hier nu voor de jeugd, allereerst een verbod op nicotineproducten: ja of nee? En zo ja: 5W1H?
NB:
-plaatje onder de titel afkomstig van Pixabay
-het tweede plaatje komt uit VWS-monitor, 17 september 2024
Eerdere blogs over roken, rol tabaksindustrie, preventieakkoord en zorgkosten
26.11.2018: Nationaal Preventieakkoord: na bijstelling ambities versneld invoeren (urgentie)
27.03.2019: Conflict binnen antirookorganisaties werkt contraproductief (conflict ANR en SRJ)
03.02.2020: Inspirerende artsen (03): Wanda de Kanter
25.08.2020: Rookgordijn (marketing tabaksindustrie + lobbycratie bij VVD stagneren SMR-beleid)
17.12.2020: Tabaksfabrikanten: belastingontwijking én onrechtmatige vergoedingen (preventie)
28.07.2021: Trukendoos Philip Morris nog niet uitgeput (schadelijke e-sigaret vermarkten)
12.04.2022: Staatssecretaris: preventie “een tandje bijschakelen”, wat betekent dat? (kabinet!)
19.09.2022: Stagnatie daling tabaks- en alcoholgebruik verklaarbaar, maar ook oplosbaar?
03.10.2023: Minister zegt dat bij bedreigen volksgezondheid die partij meebetaalt aan kosten
06.01.2024: Stoppen met roken: waar een collectieve wil is, is er ook een weg (verbod vape)
25.01.2024: Vanwege teleurstellende resultaten tijd voor ander preventiebeleid (RIVMevaluatie)
28.05.2024: Onderzoeksresultaten vapen bij jongeren moet politiek wakker schudden (gifstof)
03.06.2024: “De zorg voor morgen begint vandaag” (motto VTV-2024 i.c.m. regeerakkoord/preventie)
18.06.2024: Voortgang wietexperiment vertraagd, uitkomst onzeker (cognitieschade/ justitieel)
02.12.2024: Kiezen voor gezonde toekomst (VTV-2024) 5W1H (RIVM-rapport/preventiebeleid)