De pandemie met het coronavirus heeft niet alleen veel consequenties voor de zorgsector, maar ook voor de economie. Om bedrijvigheid, baangarantie, bestaanszekerheid, werkgelegenheid, uiteindelijk zoveel mogelijk te behouden, zijn door het kabinet al onorthodoxe steunmaatregelen en noodpakketten aangekondigd. Citaat uit Kamerbrief 17 maart 2020: “Het kabinet benadrukt dat financiële middelen geen beperkende factor zijn. We hebben de afgelopen jaren in goede tijden buffers opgebouwd, zodat we in minder goede tijden deze buffers kunnen inzetten. Dat gebeurt nu”. COVID-19 is een pandemie en dus worden ook op Europees en wereldniveau talloze maatregelen genomen. Daarbij gaan bedragen om die nauwelijks op een gewone calculator zichtbaar zijn te maken. De relatie tussen zorg en ons economisch zorgstelsel is voor duiding van toegankelijkheid, betaalbaarheid en doelmatigheid complex, maar juist nu interessant. De huidige en toekomstige gevolgen voor burgers van de crisis kan niemand overzien en ik ga me dan ook niet wagen aan een beschouwing hierover, zeker niet in deze tijd. Maar wel wil ik in deze blog even stilstaan bij de financiering van alle aangekondigde betalingen.
Nederland
Het kabinet stelt in de Kamerbrief dat de Nederlandse overheidsfinanciën er momenteel goed voor staan en er volledige ruimte is om stabiliserend begrotingsbeleid te voeren en te doen wat nodig is. Nederland kent een ruime marge tot de Europese begrotingsnormen uit het Stabiliteits- en Groeipact (SGP). Ook zou het SGP verschillende bepalingen kennen om flexibiliteit te bieden, en heeft de Europese Commissie alle lidstaten dan ook opgeroepen om deze flexibiliteit te benutten om de economische gevolgen van het coronavirus op te vangen. Ook op de kapitaalmarkten kent Nederland een hoge mate van vertrouwen. Nederlandse staatsobligaties kennen bij kredietbeoordelaars een AAA- rating. Er is dus, zowel vanuit de kapitaalmarkten als de Europese begrotingsregels, geen reden om de rijksbegroting niet in te zetten om de ontstane economische schok op te vangen, aldus het kabinet.
Europa
De Europese Centrale Bank (ECB) heeft daarnaast een plan voor noodobligaties van 750 miljard euro gelanceerd om de EU-lidstaten in staat te stellen de uitgaven te verhogen om de gevolgen van het coronavirus tegen te gaan. Want, “Buitengewone tijden vereisen buitengewone actie“, zei ECB-president Christine Lagarde recent na een ongeplande vergadering om de gevolgen van de uitbraak van het coronavirus, tegen te gaan. “Er zijn geen grenzen aan onze inzet voor de euro. We zijn vastbesloten om het volledige potentieel van onze tools te gebruiken, binnen ons mandaat“, schreef Lagarde na deze vergadering op Twitter
USA
Het Federal Reserve System of de Federal Reserve is de centrale bank van de Verenigde Staten van Amerika (FED), vergelijkbaar met onze Europese Centrale Bank in Frankfurt. De economische problemen verwoesting zijn in de USA zo krachtig dat ook daar de zorgen over de omvang van het reddingspakket toenemen. Washington staat klaar om meer dan $ 1 biljoen in de Amerikaanse economie te investeren. Het is misschien lang niet genoeg (bericht). Nou, dat bleek al heel snel het geval te zijn….
Financiering (van ook de crisis)
Financiering van de crisis vindt, naast de aanwezige buffer, buiten onze landsgrenzen met name plaats via het printen van veel geld. In de volksmond “het aanzetten van de bankbiljettenpers”. Economen gebruiken een wat duurdere term: “Quantitative Easing”. Het beoogde principe: eenieder kan dan goedkoper lenen. De prijs die door het collectief, de burgers, hiervoor wordt betaald is de inflatie en een hogere prijs voor een product. Realiseer je wel dat quantitative easing als een van de verborgen geheimen van geld al jaren aan de gang is. De economische impact van COVID-19 is vooralsnog niet te overzien, noch voor de overheid, noch voor de burger. En daarom is evenmin onduidelijk wat de impact is op de toekomstige betaalbaarheid van onze zorg.
Eerdere blog
19.03.2020: De impact van COVID-19 is amper te overzien (1) (de consequenties volksgezondheid)