Gebrek aan openheid mede debet aan faillissement ziekenhuizen (2)

Inmiddels zijn er een paar dagen na het uitspreken van het faillissement van beide ziekenhuizen verstreken. In de diverse praatprogramma’s zijn de gevolgen voor patiënten en personeel aan de orde geweest. Met treurigstemmende taferelen. Nog amper is er gepubliceerd wat de afgelopen tijd het draaiboek van de desbetreffende stakeholders is geweest. Bij het gebrek aan relevante informatie kunnen inmiddels wel meer gegevens worden toegevoegd. Maar, zoals zo vaak, roepen deze nieuwe gegevens ook weer nieuwe vragen op. In deze blog ga ik in op de nog onvoldoende belichte vraagstukken.

Versie DSW-voorzitter (mijn reconstructie op basis van uitspraken)

Wij als zorgverzekeraars kwamen bij elkaar in Amsterdam. Behalve de verzekeraars zaten aan tafel consultants van PWC en de banken. Wat doen de banken hier, vroeg ik? Maar ja, zij kwamen luisteren hoe hun geld veiliggesteld kon worden. Er was inmiddels mediation geweest tussen Raad van Bestuur en medisch specialisten. De directies hebben er een rotzooi van gemaakt. Toen werden er lijstjes met tarieven uitgedeeld. Zilveren Kruis, met 60% marktleider, stel hun tarieven op 100%. Wat bleek, wij van DSW betaalden 106%, maar een andere zorgverzekeraar slechts 84%. Wij waren bereid voor te financieren. Maar als er een stopt met betalen, moet de ander meer betalen. Na het uitspreken van faillissement kreeg ik een mail van het ziekenhuis Harderwijk. Of ik de extra kosten wil betalen, daar komt mogelijk tien procent meer bovenop en dat moet ik voor vrijdag laten weten. Wat de verzekeraars de afgelopen weken in besloten sessies afstemden, was echter nog nooit vertoond. Samen met afgevaardigden van de afdeling bijzonder beheer van ING overlegden zij over de toekomst van twee ziekenhuizen. De ziekenhuisdirecteuren waren daar soms als “toehoorder” bij aanwezig. Schandalige kartelvorming, dat kan en mag niet. Dit circus had zich nooit zo mogen ontwikkelen en dat is de schuld van de verzekeraars. Aldus de bestuursvoorzitter…

Vragen, vragen en vragen…

De eerste vraag die bij mij opkomt, is: wáár is hier de overheid? Centraal en decentraal? Het ministerie of de relevante toezichthouders? Wie bewaakt namens de burgers het onderhandelingsproces en de doelen? En is er permissie geweest van de ACM en NZa dat er lijsten met tarieven over tafel gaan? Daar waar regulier dezelfde toezichthouders richting zorgaanbieders voor afstemming wel beperkende, soms ridicule, maatregelen opleggen (blog). Dat de banken aan tafel zitten kan ik wel begrijpen. In het boek “de dokter en het geld” (pg. 127) meldt de bank dat er in de gehele zorgsector 21 miljard euro uitstaat aan leningen (12,3 miljard hypotheek, voornamelijk vastgoed en 8,3 miljard verstrekt op basis van een garantie van het waarborgfonds). De 21 miljard vreemd vermogen is voornamelijk toe te schrijven aan grote nieuwbouwprojecten van ziekenhuizen die gefinancierd zijn met bancaire leningen. Als onderhandelaar van huisartsenzorg heb ik ook een decenniumlang de uitspraak van de zorgverzekeraar “wij vergoeden geen stenen, maar zorg” mogen aanhoren. OK, dat is te begrijpen, maar dat betekent dan wel dat in de tarieven een afdoende vergoeding zit voor aflossing en rente van de investering horende bij het op niveau houden van het vastgoed. Op voorwaarde dat het gebouw voldoet aan de gestelde bouwnormen horend bij de sector. In de Volkskrant rapporteert een hoogleraar dat bij MC Slotervaart de staat van de gebouwen “deplorabel was en er daarom op korte termijn minimaal 100 miljoen geïnvesteerd had moeten worden”. En wie heeft hiervan de schuld: het bestuur? Of de (karig betalende met afgestemd gedrag van?) financiers van zorginstellingen: banken en verzekeraars?

Toezicht op verzekeraars en banken

Op papier is het toezicht op zorg en banken geregeld. Maar bij zo’n ingrijpende beslissing tot faillissement en de deplorabele staat van het vastgoed, is mijn vraag: waar waren nu de toezichthouders NZa en ACM? En wat is het antwoord van de Nederlandse Bank en de Europese Centrale Bank als toezichthouders op het vertoonde gedrag van de banken? Hoe heeft de collectieve schuld trouwens kunnen oplopen tot 21 miljard? Hoe bestaat het dat naar schatting bijna 20% van de zorginstellingen onder Bijzonder Beheer staan bij de banken en derhalve in een risicozone zitten? Dus ook hier bij deze zaak in Amsterdam en Lelystad een vraag, maar ook bij de overige ziekenhuizen van de BDO-lijst (pg.32/33) die in moeilijkheden verkeren. Is het een goede zaak als banken meekijken naar de zorg in instellingen? Welke concrete eisen worden er door banken gesteld aan zorgbestuurders? En aan bestuurders van instellingen die vallen onder “Bijzonder Beheer”? Denk aan het gegeven dat bankeisen op het gebied van bedrijfsvoering vaak ook zorginhoudelijke keuzes impliceren. In het belang van de burger? Tot slot zou ik willen weten waarin de onderlinge spelregels verschillen bij het toezicht in de zorg: voor zorgverzekeraars en voor banken?

Wat is er de afgelopen tijd gebeurd? Een paar opmerkingen…

Citaten: “We kunnen allemaal heel erg veel geld verdienen’, zei Loek Winter – bijgenaamd ‘Dollar Loek’ – in 2012 nog op een groot sales event in het chique Grand Hotel Huis ter Duin”…..“De ondernemers Winter/de Boer leenden 9,5 mln. aan de ziekenhuizen, daar mocht op last van huisbankier ING de laatste jaren niet meer op worden afgelost, er is volgens de eigenaren ook nog een achterstand van 1 mln. aan rentebetalingen, samen een sof van 12,5 mln. euro”…”de ziekenhuizen betalen jaarlijks 800.000 euro aan bedrijf Cashcure, waar de manager financiën & control van MC Slotervaart een van de oprichters van was. In wezen sloot hij daarmee in 2014 een langlopend contract met zichzelf”…… de Boer had tot 2015 zijn aandelen van Slotervaart ondergebracht in een bedrijf dat eigendom was van een anonieme Cypriotische onderneming. De Nederlandse privé-bv met de Boer’s aandelen heeft onduidelijke banden met bedrijven in de belastingparadijzen Britse Maagdeneilanden en Guernsey”……”Slotervaart bleef lang ex-bestuurders betalen als een soort vertrekregeling. Na overname van 2014 werden zij adviseur. Zij kregen meer dan 860.000 euro voor adviezen in juridische procedures, iets waar de accountant in 2015 geen geschikte onderbouwing voor kon vinden”…. “Er werden ‘structureel te hoge kosten’ voor personeel gemaakt. Op veel afdelingen van het Slotervaart bestaat het personeel voor meer dan de helft uit extern ingehuurd personeel”….”Winter toont grafieken: ‘Wij zijn 25% goedkoper dan de ziekenhuizen in de buurt. Wij werken efficiënter en doen hetzelfde met veel minder. Hij wijst naar een grafiekje met de gestegen omzet per fte. Een ander toont dat schuldenlast van het Slotervaart de laagste van Nederland was. Winter is van mening dat de zorgverzekeraars zijn ziekenhuizen in de contractering hebben afgeknepen. Als we 3% hogere tarieven hadden gehad, hadden we kunnen floreren”…. “In een week tijd hebben de verzekeraars alle contracten opgezegd. Dat betekent dat we acuut in een probleem terechtgekomen zijn”….”Daar komt bij dat alle vier financiële problemen hadden op het moment dat ze werden overgenomen door onder andere Loek Winter. De zorgondernemer wilde het goedkoper en beter doen maar is daar niet in geslaagd. Door de hevige concurrentie in Amsterdam moest hij bijvoorbeeld in het MC Slotervaart met lagere tarieven werken om deals met zorgverzekeraars te kunnen sluiten”… “Minister Bruins: we zijn niet de bank. En: het gaat ons niet om het bewaken van een stapel stenen. Ziekenhuizen die financieel ten onder dreigen te gaan, hoeven niet op de minister te rekenen. Bruins: daar zijn we heel terughoudend mee. Ik sta achter dit systeem en geloof erin”.

Naast de genoemde schimmige financiële constructies die een negatief gevoel oproepen, is hier wel de vraag: klopten de grafieken van Winter? Waren de tarieven in de beide failliet verklaarde ziekenhuizen inderdaad 25% goedkoper? En waren deze ziekenhuizen gered met slechts 3% tariefverhoging? En wie was de zorgverzekeraar die geen aanpassing van het 84%-tarief wilde doen? En ook bij de uitspraken in dit kader valt de wat laconieke houding van de overheid op. In een Kamerbrief met aanvullende informatie zegt de minister: “De curatoren van de beide ziekenhuizen laten mij weten dat zij overeenstemming hebben bereikt met de zorgverzekeraars, onder leiding van Zilveren Kruis, over de financiering van de gecontroleerde afbouw van de zorg in de ziekenhuizen. En heb ik het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gevraagd om te bezien of het eventuele verdwijnen van deze ziekenhuizen gevolgen zou hebben voor de status als gevoelig ziekenhuis van andere ziekenhuizen in de regio’s. Het RIVM heeft mij laten weten dat dit niet het geval is bij het verdwijnen van het MC Slotervaart”. Het beantwoorden van vragen kan dus wel snel. Dat is het goede nieuws. Maar uit dit antwoord van de minister valt toch ook op, dat niets wijst op een gevoel van urgentie bij de overheid aangaande de procesbegeleiding, het toezicht en de toekomstige insteek bij andere instellingen die in de risicozone verkeren. En welke toekomstige leerpunten er voor de overheid zijn te trekken op basis van dit voor betrokkenen toch pijnlijke dossier.

Verantwoording

Bovengenoemde gegevens en citaten binnen de kaders zijn niet afkomstig van de toezichthouders in de zorg maar van de nieuwsmedia. Dat zijn hier de NRC, Het Financieele Dagblad (FD), Follow the Money (FTM) en de publieke omroep NPO.

23.10.2018: FD

24.10.2018: FD

25.10.2018: FD

25.10.2018: NPO

26.10.2018: FTM

27.10.2018: NRC-I

27.10.2018: NRC-II

27.10.2018: FD

Eerdere blogs gerelateerd aan financiële aspecten bij zorg in het ziekenhuis

25.02.2017: Blijven medisch specialisten buiten Wet normering topinkomens vallen?

14.04.2017: Goed nieuws?

25.09.2017: Tegenstrijdige boodschap toezichthouders bij ziekenhuisfusie AMC en VUmc