Inspirerende artsen (5)

Ik zie schaamte, veel zelfverwijt en diepongelukkige mensen. Vaak zijn ze al een leven lang in gevecht met hun omvang. Mijn patiënten hebben vaak alles gedaan en geprobeerd. Streng lijnen, fanatiek sporten. Ze willen echt afvallen, maar niets helpt. En, wat ook niet helpt, is „de obesogene omgeving”. Overal is er aanbod van verkeerd voedsel. Stress, ook funest. Dat bleek bij onderzoek naar drieduizend gezonde Rotterdamse kinderen van zes jaar. De kinderen met het hoogste stresshormoonniveau blijken een negenvoudig verhoogd risico te hebben op obesitas. Er is veel ziek in je lichaam als je heel dik bent. Obesitas lossen we niet op door mensen alleen worteltjes te laten eten. Daarmee miskennen we dat het een complexe ziekte is en dat in een obees lichaam tal van regelmechanismen in gang zijn gezet die afvallen tegenwerken. Obesitas is, net als suikerziekte, chronisch. De strijd tegen de kilo’s duurt levenslang. In Nederland kampt ruim vijftig procent van de bevolking boven de 18 jaar met overgewicht of obesitas. Zo’n 3,5 tot 5 miljoen mensen komen in aanmerking voor een GLI (Gecombineerde Leefstijl Interventie), een langdurig en bewezen effectief traject dat stoelt op drie pijlers: gezonder eten, meer bewegen en psychologische ondersteuning bij een duurzame gedragsverandering. Mensen denken vaak dat op dieet gaan een obesitas-behandeling is, maar dat is het niet. Met een dieet, waarbij je laag in de calorieëngaat, gaat je verzadiging omlaag, je verbranding gaat omlaag, je krijgt gewoon meer trek. Je komt vaak hoger uit in gewicht. Dus lange termijn werkt het vrijwel nooit.

Corona heeft duidelijk gemaakt wat ‘een krachtig wapen’ een goede volksgezondheid zou zijn in de strijd tegen infectieziekten. We weten dat te veel buikvet in feite een ziekte is, en onder andere leidt tot een constante laaggradige ontsteking. Daarvan raakt je immuunsysteem uit balans, het is de hele tijd hyperactief. Als er dan een bacterie of virus langskomt, is het niet goed meer in staat die aan te vallen.’ Je hoeft echt geen slanke den te worden om gezond te worden. Als je 5 tot 10 procent vet verliest, maakt dat al enorm verschil. Buikvet is een orgaan en als je er te veel van hebt, wordt dat orgaan ziek, net zoals je hart en lever ziek kunnen zijn. Als ons hart of onze lever ziek is, dan vinden we dat erg. Maar als ons vet ziek is, dan beseffen we dat pas bij een hartinfarct. Onze vetmassa is een actief orgaan dat via tal van stoffen communiceert met onze hersenen, immuunsysteem en tal van organen. Als je te veel (of te weinig) vet hebt, dan gaat het dysfunctioneren. Het is hoog tijd dat we obesitas serieus nemen en niet pas wachten op ziekte met behandelen. Andersom geldt ook: laat je het buikvet slinken, dan heeft dat onmiddellijke positieve gezondheidseffecten. De immuunfunctie gaat beter werken en waarschijnlijk dus ook de afweer tegen onder meer het coronavirus. De hormonen die je spijsvertering regelen, komen weer in balans, waardoor het hongergevoel afneemt. De suikerspiegel normaliseert. Buikvet stuurt ook ontstekingsstofjes naar de hersenen, waarvan je somber wordt. Val je af, dan is het makkelijker je vrolijk te voelen. En daar komt nog bij dat mensen met een gezond gewicht minder worden gediscrimineerd, een grotere kans op een baan hebben. De psychosociale gevolgen van obesitas zijn enorm.

Europa zou obesitas moeten onderkennen als een ernstig ziektebeeld dat in een zo vroeg mogelijk stadium moet worden behandeld. Obesitas kan niet alleen leiden tot diabetes en hart- en vaatziekten, maar ook tot 13 vormen van kanker, gewrichtsproblemen, onvruchtbaarheid, depressie en ernstig beloop van infecties zoals Covid-19. Nu wordt er vaak pas ingegrepen als een dergelijke extra ziekte al ontstaan is. Als de obesitaspandemie serieus was aangepakt, zou de coronapandemie veel minder impact hebben. Maar te weinig beleidsmakers nemen echt bestuurlijke verantwoordelijkheid voor bestrijding van de obesitaspandemie. We laten zo veel kansen liggen in zowel de spreek- en bestuurskamers als op het vlak van primaire preventie bij diverse ministeries.” (Einde alle citaten)