Triest nieuws deze week van het preventiefront. Zorgverzekeraars melden dat zij bij preventie de businesscase lastig rond krijgen. De Alliantie Nederland Rookvrij (ANR), een samenwerkingsverband van 155 bedrijven, artsenverenigingen, gemeenten en ziekenhuizen, verbreekt de relatie met Stichting Rookpreventie Jeugd (SRJ), een initiatief van onder meer de longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker. En in december 2018 heeft het Koningin Wilhelmina Fonds voor de Nederlandse Kankerbestrijding (KWF) hun subsidie voor de onderzoeksjournalistieke website TabakNee, een uitgave van SRJ, 7 ton in vijf jaar, zo blijkt nu, stopgezet.

De oorzaak

Wat precies de oorzaak van het conflict is, is in de nieuwsmedia uitgebreid te lezen (hier/hier/hier/hier/hier/hier/hier). Het activisme van de longartsen zou in theorie overigens prima samen moeten kunnen gaan met het poldermodel van de ANR. Binnen de ANR telt vooral de diplomatie, het werken langs de weg van de geleidelijkheid naar het einddoel toewerken. Dát is de koers van de Alliantie en die strategie hebben de deelnemers te onderschrijven, anders kunnen ze geen partner zijn. Wat de ANR onderschat, en wat de longartsen wel goed zien, is steeds meer kennis over de omvang van de rookschade en gehanteerde marketing methodieken van de tabaksindustrie. Want moet je met een industrie die willens en wetens een (zeer!) ongezond product in de verkoop brengt en die het nicotinegehalte maskeert en werkt met “replacement-smokers” wel een normaal onderhandelingsproces voeren? De vraag stellen, is deze beantwoorden…

Roken en de tabaksindustrie

De overheid

De overheid is de presentator van het Nationaal Preventieakkoord, een akkoord waarin ook doelstellingen zijn geformuleerd richting een rookvrije samenleving.

Wat staat er in het Nationaal Preventieakkoord ten aanzien van roken?

Wat niet in het akkoord staat, is het bij wet verplicht verlagen van het toegestane nicotinegehalte in tabaksproducten, waarbij forse nicotinereductie leidt tot veel minder verslaving. Het gaat hierbij om 0,02 tot 0,07 mg nicotine per sigaret. In Nederland is de huidige maximum wettelijk toegestane hoeveelheid nicotine vooralsnog 1 mg per sigaret. Wat ook niet in het akkoord staat, is reductie van het aantal van 60.000 verkooppunten, zoals in supermarkten. Het RIVM verwacht dat alle ambities alleen gehaald worden met extra maatregelen. En voor de Wetenschappelijke Advies Commissie (WAC) was er (blijkbaar) ook geen reden tot juichen. Titel van mijn blog over het preventieakkoord destijds: ambities bijstellen en versneld invoeren!

Reactie longartsen

En dus is de reactie en de activistische houding van de longartsen begrijpelijk. Citaten: “Ik ben erg aangeslagen door deze stap van ANR. We vinden het heel ernstig. Wij vragen op een activistische manier aandacht voor ons doel en hebben daarmee véél bereikt. We doen dit al tien jaar onbezoldigd. Wat nu gebeurt, is “verdeel en heers”; zij hebben macht en geld, dat hebben wij niet. Ik heb het gevoel dat ze proberen ons monddood te maken… Wij voorspelden dat de inzet van het Preventieakkoord niet hoog genoeg zou worden en dat is naar onze mening inderdaad gebeurd… De tabaksindustrie is een legale maar buitengewoon onethische bedrijfstak die ten koste van de gezondheid van de burgers de zakken van haar aandeelhouders spekt. TabakNee maakt de lobby van deze industrie openbaar, die erop is gericht het tabaksontmoedigingsbeleid van de overheid zoveel mogelijk te frustreren…Elk jaar dat er geen effectieve maatregelen (accijns ophogen, (indirecte) verkooppunten beperken, campagnes en plain packaging) worden genomen leidt over 20 jaar elk jaar tot 20.000 tabaksdoden en miljoenen zieken. We hebben haast…. De longartsen vinden de tabaksindustrie een criminele bedrijfstak die frontaal moet worden bestreden. Bijvoorbeeld met een strafklacht bij Justitie. Ze gaan er hard in, vriend en vijand krijgen kritiek als het nodig is. Want het wordt tijd dat er een keer wordt doorgepakt in het polderende, pappende tabaksbeleid in Nederland… De Kanter en Dekker voeren talloze slecht-nieuwsgesprekken. Het went nooit. Ze voelen zich dokters die dweilen met de kraan open. Het moet stoppen, vinden ze. En snel. Dus: snoeihard tegen de tabaksindustrie en tegen slap overheidsbeleid.” Zo wil TabakNee helpen tabak uit onze samenleving te bannen. Bovendien wil TabakNee de schuld en schaamte die een ziek geworden roker voelt, verplaatsen naar de tabaksindustrie en haar lobbyisten. Dáár horen die schuld en schaamte thuis”.

 Tot slot

Laten we hopen dat het conflict wordt bijgelegd om in gezamenlijkheid het doel van de rookvrije generatie zo snel mogelijk te bereiken. Juist groot respect verdient de inzet van de beide longartsen (column:” Heldinnen”). Zij verdienen (veel meer) steun voor ook hun methode “wij geloven meer in snelheid”. Juist de ANR en KWF zouden moeten weten, in navolging van de RIVM, dat een koerswijziging in beleid nodig is om de rookschade bij jong en oud sneller te minimaliseren. Met dus méér steun, juist nu, voor SRJ en hun website tabaknee.nl.

Eerdere blogs gerelateerd aan het onderwerp preventie

16.08.2017: Voor deze film hoeft u niet naar de bioscoop

29.01.2018: De nulde lijn

07.02.2018: Wie gaat uitvoering van het Nationaal Preventieakkoord betalen?

06.06.2018: De rol van de huisarts bij gecombineerde leefstijlinterventie

21.06.2018: Gevolgen van veranderingen in zorg richting 2040

24.06.2018: Bewegen, bewegen en bewegen…

02.09.2018: Water 0.0

11.09.2018: Wordt de illegale drugsindustrie een bedreiging voor de volksgezondheid?

21.10.2018: Werken aan de agenda van de vooruitgang

20.11.2018: De noodzakelijke bijsluiter bij drugs

26.11.2018: Nationaal Preventieakkoord: na bijstelling ambities, versneld invoeren