Inspirerende artsen (2)

Ik ben altijd erg geïnteresseerd geweest in wat mensen zeggen en wat mensen denken, vaak onbewust. En vooral ook in de tegenstelling daartussen. Men noemt mij pessimistisch omdat ik steeds over verdriet spreek, dat vind ik heel kwalijk, dat doet mij pijn. Want juist in het verdriet zit het engagement. Juist in het verdriet, juist in het tekort zit de verbinding met anderen. Dat streven naar geluk zorgt ervoor dat we ongeluk massaal wegstoppen. In de pretparkerige samenleving vol opgepoetste individuen zijn we het gewone lijden verleerd. U slecht voelen behoort tot de gewonigheid van het leven, niet altijd en overal, maar af en toe is het heel normaal. Verdriet is geen psychiatrische afwijking. Elk mens heeft momenten van lastigheid. Verdriet is geen ziekte, verdriet is volstrekt normaal, maar er niet met elkaar over kunnen praten, dát maakt ziek, dan gaat de wond etteren. Kwetsbaarheden delen nodigt uit tot verbinden. Ik zeg: déél het ongeluk met uw geliefden. Dat is niet negatief, het is verbindend. Het is een pleidooi voor de liefde, die ontstaat in de barst van de leukigheidscultuur. De definitie van vriendschap en liefde? Voor mij is dat: op moeilijke momenten iemand in vertrouwen kunnen vinden. Bij niet bespreken dreigt samenleving te verkruimelen. Er is niks mis met geluk, ik gun iedereen zijn prachtige leven. Er is iets mis met het ontkennen van ongeluk. Het ongelukkig zijn wordt niet meer gedragen in onze westerse wereld, het wordt ondergebracht bij de therapeut. We zijn allemaal verantwoordelijk geworden voor ons eigen, ikkige leven. We worden geacht ons eigen succes te maken. En als dat succes niet komt, dan voelen we ons mislukt. En die mislukking durven we niet te bespreken. In het hele westen worden veel psychofarmaca voorgeschreven. Heel veel antidepressiva, heel veel slaap- en kalmeringsmiddelen. En dat zijn nog maar de middelen die worden voorgeschreven. Ik denk dat geluk een bijwerking mag zijn van een goed leven. Van een zinvol leven, een leven met anderen, een leven dat zorgzaam is, een leven dat gedeeld is. Zorg voor uzelf, zorg voor uw gezondheid en zorg voor uw omgeving, voor uw medemens. Onze westerse wereld zet heel erg in op ikkigheid en plezantigheid.  Op autonomie, op het idee dat we ons eigen leven kunnen maken. Dat we het zelf kunnen doen, dat we ons eigen succes kunnen behalen. Mijn eigen geluk, mijn eigen leukigheid, mijn eigen ontplooiing – dat is het ultieme doel van de westerse mens. De NV Ik als levensproject. Ik heb niets tegen het individu op zichzelf, maar die gerichtheid is doorgeschoten, ten koste van de verbinding. Het is naar de achtergrond verdwenen dat de mens ook heel verbonden en samenhorig is. In het evenwicht tussen ik en de ander, dreigt de ander verdrukt te worden. Terwijl we zoveel nood hebben aan de ander om te kunnen zijn. Juist op de dagen waarop we ons niet goed voelen, is de ander nodig. Ik probeer de psychiatrie in de wereld te brengen en menselijk te maken, dat is mijn missie. Ik laat zien: deze patiënt, die weggezet wordt als abnormaal en raar, heeft wat wij allemaal hebben. Dat werkt blijkbaar. In de hele psychiatrie in België en Nederland zijn wachtlijsten en als we morgen het aantal psychiaters verdubbelen, hebben we overmorgen opnieuw wachtlijsten. Elke psychiater weet dat er een onderhuids probleem is en dat komt neer op een ernstige, dwingende zinloosheid die mensen ervaren. Daarom zeg ik: laten we kritisch naar onszelf kijken, anders stort het goede leven voor onze ogen in elkaar. Ik ben een psychiater en een therapeut, geen goeroe. Ik zeg niet zoals een pastoor: zo moet u leven. Ik zeg: ik zie problemen, laten we samen nadenken over een oplossing. Ik pleit voor nadenken.