E-health wordt gedefinieerd als het gebruik van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën, en met name Internettechnologie, om gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren. Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) zet daarbij inhoudelijk in op onlinedienstverlening, digitale inzage door patiënt, aanlevering van gegevens door patiënt en online behandeling. Met drie voorwaarden uit te voeren: beveiliging gegevens, identificatie/authenticatie en het regelen van de verantwoordelijkheden bij opslag en uitwisseling van gegevens.

Wat is de potentie van eHealth?

Te nemen drempels

Hoewel de potentie van eHealth groot is, zijn er ook nog veel drempels. Veel systemen kunnen niet gekoppeld worden, er is met invoering een uitbreiding van dagelijkse logistieke processen, een vergrote kans op datalekken met de praktijkhouder als risicodrager. Doordat de overheid er bewust voor gekozen heeft het beheer van gezondheid via het EPD bij de huisarts te leggen, ontstaat er ook een beheervraagstuk. Want het medisch dossier is van de patiënt, en waar dat kan, is dan ook niet het onderhoud de verantwoordelijkheid van de patiënt? Er is geen door partijen gedragen landelijke digitale toekomstvisie en plan van aanpak voor de eerste lijn. Wat al te gemakkelijk worden beleidsmatig bovenstaande nadelen weggepoetst en wordt opschalen naar meer eHealth maar gezien als een eenvoudige veranderkundige opgave. Citaat VWS-ambtenaar: “Guerrilla van patiënten, dat hebben we nodig! Ik hunker naar de eerste patiënt die bereid is op de voorpagina van de Telegraaf te verklaren dat ze van huisarts is veranderd omdat de vorige geen digitale consulten deed”.  En het grootste nadeel is het gebrek aan toezicht van wat op de markt verschijnt. De IGJ beoordeelt alleen software die gebruikt wordt als medisch hulpmiddel, dat wil zeggen ten behoeve van diagnostiek of behandeling door een professional. Maar bij alle overige apps ontbreekt dit toezicht. Thuisarts.nl heeft al gewezen op grote commerciële gezondheidswebsites met (wel) 300.000 nooit gecontroleerde gezondheidsapps (blog).

Inkoop van eHealth

Het belang van eHealth zou je ook terug moeten zien bij de zorginkoop. Binnen de bekostiging van huisartsenzorg valt eHealth als innovatieve zorg onder segment S3. De database van de zorgverzekeraars (Vektis) laat de volgende cijfers zien.

Uitgaven inkoop eHealth verzekeraars huisartsenzorg (HA) en multidisciplinaire zorg (MDZ) (geldbedragen in euro’s)

De conclusie is dat in 2017 voor nog geen 1 miljoen euro eHealth als innovatieve zorg is ingekocht, ten behoeve van ruim 600.000 mensen. Als de inkoop het belang van eHealth zou vertegenwoordigen, is dit wel een heel teleurstellend resultaat.

E-health als business: Het Grote Geld

ICT-watcher Wim Jongejan heeft recent haarfijn uitgelegd hoe grote consultancybedrijven met subsidie van de overheid de eHealthmarkt aanprijzen. Het genoemde subsidiebedrag van 212 mln. staat in schril contrast met het hierboven genoemde bedrag van de zorginkoop van eHealth. En die bedrijven die zich (citaat): “weinig gelegen laten liggen aan blijvende toepasbaarheid van enige waarde en tenslotte het zorgveld in verwarring achterlaten”. Marcel Levi meldt in Medisch Contact de waarde van artificiële intelligentie in ziekenhuizen: ”Megabedrijven als Google Deep Mind en Microsoft investeren momenteel massaal in de toepassing van ‘machine learning’ bij beeldinterpretatie en boeken indrukwekkende resultaten bij het correct beoordelen van CT-scans en MRI’s of het interpreteren van histologisch onderzoek. Weliswaar nog als ‘hulp’ bij het werk van de betreffende specialisten, maar op sommige gebieden lijkt de computer een ware tovenaarsleerling”.

Het Grote Geld, ook bij PharmaPartners en ZorgDomein

Dichter bij huis, in de huisartsenzorg, is ook het financieel gedrag bij “innovaties” zichtbaar. Ik noem PharmaPartners en de verwijsapplicatie van Zorgdomein. Total Specific Solutions (TSS) is sinds januari 2011 het fundament onder PharmaPartners. Met dertien vestigingen was TSS een van de grootste niet-beursgenoteerde IT-ondernemingen van Nederland. TSS is sinds eind 2013 onderdeel van het Canadese bedrijf Constellation Software Inc. (CSI). CSI betaalde voor overname TSS 240 miljoen euro. CSI is een wereldwijde aanbieder van software en zette in 2012 zo’n achthonderd miljoen dollar om. CSI staat genoteerd aan de Toronto Stock Exchange. Binnen CSI is in het fiscale jaar 2016 de waardering voor TSS verhoogd met 40%. Deze waarderingstoename is, zo meldt het jaarverslag van CSI, voornamelijk een gevolg van de groei in onderhoudsinkomsten van TSS. In Nederland kregen in…. 2016 ongeveer 5000 huisartsen een klantbrief van PharmaPartners (Medicom) dat door wijziging van de rekennormpraktijk aan het geleverde pakket een prijsstijging van 8% verbonden was (onder protest). Een prijsstijging die kon worden voorkomen als ‘MijnGezondheid.net online bereikbaarheid’ en ‘de webmodule voor e-afspraak zonder DigiD inlog’ werd afgenomen. Maar deze diensten werden tot dan aangeboden zonder extra kosten…

In zijn blog in Medisch Contact meldt recent een ziekenhuisdirecteur dat bijna alle Nederlandse ziekenhuizen zijn aangesloten bij ZorgDomein. ZorgDomein is een elektronisch platform waarmee huisartsen gemakkelijker kunnen verwijzen. De ziekenhuizen betalen de meeste kosten en zien nu dat ZorgDomein wil groeien. Alle aanbieders van zorg moeten zich aansluiten met zo voor ZorgDomein meer betalende klanten. Maar, zo stelt de blogger, ZorgDomein is een monopolist. Citaat: “In het contract met ZorgDomein staat zelfs dat de prijs kan worden verhoogd, als dat drie maanden van tevoren wordt aangekondigd. Gelukkig kan het ziekenhuis het contract per direct opzeggen. Helaas voor ons, ziekenhuizen, is dat een wassen neus omdat ZorgDomein een heuse monopolist is. Werkzaam in een gereguleerde markt, zijnde de zorg, waar winstuitkering voor verwijzers en aanbieders wettelijk verboden is. Onduidelijk is hoe groot de winst van ZorgDomein is. Enige aandeelhouder en bestuurder van ZorgDomein bv is ZD Holdco bv. Deze laatste bv is opgericht door de ZD Holding SARL uit Luxemburg. Daar loopt het spoor dood. Geen namen, geen jaarrekeningen, geen idee van de winst, omzet, kosten voor research of marketing. Door een succesvol product te lanceren heeft Zorgdomein een centrale rol gekregen in de publieke zorg. Juist daarom kan het niet zo zijn dat iedere vorm van transparantie achterwege blijft, zowel van de financiële handel en wandel als van de eigenaren”.

Trajectcontrole

Met zoveel handel en big business is een trajectcontrole bij eHealth implementatie broodnodig. En eigenlijk is de te begane weg niet zo moeilijk. Check of eHealth als innovatie, als toevoeging met extra werkdruk (huisarts) of als innovatieve verandering bijdraagt aan zinnige en zuinige zorg?  Conform de triple aim filosofie? Consulteer gebruikersverenigingen en patiëntvertegenwoordigers. Vraag hun fiat voor implementatie en bereken de implementatiekosten. Voeg noodzakelijk budget hiervoor duurzaam toe aan het kader en houdt toezicht op kwaliteit van uitvoering (IGJ) en toezicht op inkoop (NZa). Publiceer elk half jaar welke eHealth innovaties de doelmatigheidscriteria hebben gehaald en welke (nog) niet. En, last but not least, maak de financiële handel en wandel binnen de wereld van eHealth markt eens wat transparanter.