Patiëntenfederatie Nederland (PN) heeft deze week zorgverzekeraars opgeroepen, gezien de trage formatie, niet te wachten op de politiek en zelf alvast voor 2018 het verplicht eigen risico (VER) in de zorgverzekering te verlagen van 385 naar 175 euro. De koepel van de verzekeraars (ZN) zegt dat PF heel goed weet dat verzekeraars het VER niet maar zo kunnen verlagen. ACM laat weten dat als verzekeraars dat doen, dat er dan sprake is van kartelvorming, hetgeen verboden is. Hoe zit het nu?
Zorgverzekeringswet (Zvw): 2017
| Financieringbron Zvw | bijdrage: 1 = 1 miljard euro | percentage |
| Inkomensafhankelijke premie (IAB) | 21,8 miljard | 49,1% |
| Nominale premie | 16,9 miljard | 38,1% |
| Rijksbijdrage | 2,5 miljard | 5,6% |
| Eigen betalingen (met VER) | 3,2 miljard | 7,2% |
| Totaal (2017) | 44,4 miljard | 100,0% |
Welke zorg valt niet onder het VER?
Zorg voor kinderen tot 18 jaar, huisartsenzorg, ketenzorg, verloskundige zorg en kraamzorg, wijkverpleging, nacontroles en reiskosten bij orgaandonatie. Adviezen van de huisarts vallen dus niet onder de VER, maar als dit advies een medicijn, bloedonderzoek of verwijzing is, dan vallen deze kosten er (weer) wel onder.
Genoemde argumenten voor een VER
Een VER functioneert als financiële drempel en remt zo de zorgvraag. VER past bij een eigen verantwoordelijkheid binnen een zorgstelsel wat is gebaseerd op onderlinge solidariteit. Zo wordt het kostenbewustzijn verhoogd. En eigen betalingen zorgen met 3,2 miljard voor een deel (7,2%) de dekking van de begroting van de zorgkosten van ons zorgstelsel. Burgers in Nederland betalen relatief weinig qua eigen betalingen. Een VER is makkelijk in te voeren en is met een verzekeringsplicht ‘snel geld’.
Genoemde argumenten tegen een VER
Een VER leidt tot het mijden van zorg, leidt tot een beslag op het besteedbaar inkomen van burgers, waardoor de koopkracht daalt. Een VER is het verschuiven van het risico van collectief naar de private persoon. Als een VER in de loop van het jaar is gebruikt, vervalt de rem op zorggebruik. Een VER bezuinigt niet, want de kosten dalen niet.
VER en financiering Zvw
De hoogte van de VER is wettelijk gekoppeld aan de begroting van VWS, in die zin dat als de zorgkosten stijgen, het VER ook stijgt (Zvw Artikel 19, lid 2). Als het VER van 385 euro zou worden afgeschaft, stijgt, om de financiering van de Zvw op orde te houden, de nominale premie met 262 euro per persoon en de IAB met 22 euro per persoon, samen 284 euro per persoon per jaar als de alternatieve dekking. De hoogte van de VER wordt bepaald door de minister en wordt in de Rijksbegroting op Prinsjesdag bekend gemaakt. Het VER kan op vrijwillige basis worden verhoogd met 100 tot 500 euro per jaar, waarbij dit gepaard gaat met een korting op de maandelijkse premie voor de basisverzekering.
Discussie
Zorgmijden werd in 2014 al door huisartsen geconstateerd. In 2016 stelt TNS NIPO dat 19% al eens zorg heeft uitgesteld of gemeden. De minister zegt daarentegen dat op basis van een NIVEL-onderzoek de stijging van het VER niet gepaard is gegaan met een stijging van het aantal zorgmijders. Een rem op de zorgvraag kan niet tijdelijk maar blijvend worden gerealiseerd door elke keer dat een verzekerde van zorg gebruikt, er een kleine, vaste bijdrage wordt betaald zodat de burger het hele jaar zich ervan bewust blijft dat zorg geld kost. Met eigen betalingen blijft altijd het risico dat met opgetelde eigen bijdragen binnen vier stelselwetten de individuele uitgaven te fors kunnen zijn. Ondanks zorgtoeslag en/of gemeentelijke potjes. In 2015 hebben volwassenen gemiddeld 711 euro aan gebruikte zorg betaald. De eigen betalingen vormden dat jaar 11% van de totale zorguitgaven. Eigen betalingen waar het VER dan een onderdeel van is.
Conclusie
Bepaling van de hoogte van het VER is met wetgeving een politieke discussie met inkomensafhankelijke effecten. Per persoon kunnen de uitgaven sterk verschillen en bestaat er dan ook kans op uitstel van zorg. Waakzaamheid blijft geboden. De demissionaire minister wil het VER voor 2018, zo blijkt, niet verhogen naar 500 euro. De sterke verlaging van VER die PN daarentegen wil, zou een kostenverlaging op dat punt betekenen voor chronisch zieken en betekent (dus) gelijktijdig dan een premieverhoging voor alle burgers. Bij alle financieringsaspecten van de zorg lag en ligt het mandaat bij de politiek. Maar alleen al in de zorg zijn er voor het nieuwe kabinet een stapel wensen. Beleidsuitstel door de huidige trage formatie treft overigens alle burgers, op alle terreinen waar (ook) dringend actie nodig is.