Tussen 2011 en 2016 is bij de politie het aantal meldingen over verwarde personen met 82% toegenomen. Met voor hen in 2016 bijna 75.000 hulpvragen. Het gaat hierbij niet alleen over mensen die niets strafbaars hebben gedaan, maar ook om mensen met agressief geweld, waarvoor inzet van een arrestatieteam nodig is. De politie is bezorgd, vraagt om maatregelen en meldt “dat er in Rotterdam meer mensen doodgaan door verwarde personen dan door terrorisme”. De politie wil meer psychologische hulpverleners in de wijken, want nu dreigt de wijkagent de nationale hulpverlener te worden, aldus politiechef Akerboom.
Schakelteam
In oktober 2016 is door de overheid het Schakelteam Personen met Verward Gedrag opgericht. Binnen dit team werken gemeenten, politie, patiëntenorganisaties en andere betrokkenen samen om tot de best mogelijk aanpak te komen. Nu zijn de aanbevelingen van het team bekend, waarmee niet gezegd is dat implementatie heeft plaatsgevonden. Hiervoor is inmiddels een landelijk dekkend netwerk gerealiseerd van 23 regionale implementatieteams voor personen met verward gedrag.
| Aanbevelingen van het schakelteam:
-passend vervoer -passende woonruimte met veilige leefomgeving -beoordelingslocatie, zogenaamde time-outbedden -informatie-uitwisseling tussen hulpverleners -menselijke maat bij schuldproblematiek -triagewijzer crisissituaties toepassen voor bepalen van de urgentie -beveiligde zorg in een reguliere ggz instelling (of in uiterste noodzaak in een Tbs-kliniek) -borgen bestuurlijke samenwerking: gemeenten moeten de regie op een integrale en persoonsgerichte aanpak (casusregie) structureel regelen -24/7 bereikbaarheid politie, ambulance (verpleegkundig centralist, maar ook de GGZ (crisisdienst) met een APH: Algemene Psychiatrische Hulpverlening -uiterlijk 1 juli dienen wachttijden bij GGZ binnen de Treeknorm vallen -info over voortgang met projecten bij 9 relevante bouwstenen, bv. vroegsignalering -vanaf medio 2018 heeft elke gemeente een werkende aanpak voor mensen met verward gedrag
|
Wat zijn de oorzaken?
Opmerkelijk genoeg is uit de cijfers niet op te maken of het aantal verwarde mensen ook stijgt. Eén persoon kan verantwoordelijk zijn voor meerdere meldingen. GGZ Nederland: “Het beeld dat nu wordt gecreëerd over verwarde mensen is zeer stigmatiserend. Het lijkt alsof alle mensen met verward gedrag psychiatrische problemen hebben en mensen met psychiatrische problemen allemaal geweldsincidenten veroorzaken. Een cijfermatige onderbouwing voor deze stigmatiserende uitspraak is er niet.” Bovendien gaat het hier alleen om meldingen bij de politie. Hoeveel meldingen zijn er wel niet over verwardheid van personen in de reguliere huisartspraktijken? En wat is de definitie van verwardheid? Wat is de hulpvraag? Is de verwarde burger wilsbekwaam? Bemoeizorg noodzakelijk? Binnen de ouderenzorg is verwardheid als symptoom zelfs een van de vijf geriatrische reuzen. (Zie bv. NHG-standaard delier). Verwardheid is bovendien geen diagnose, maar een containerbegrip en niet alleen een probleem van de openbare orde. Acute verwardheid kent op latere leeftijd bijna altijd een medisch somatische oorzaak. Wacht dan nog maar even met de GGZ. De politie noemt zelf bij hun meldingen als oorzaak: psychiatrische aandoeningen, verslaafdenproblematiek, dementiële problemen en problemen van verstandelijk gehandicapten. Ofwel, hoe divers kan de oorzaak van verwardheid zijn. En dus hoe divers zal ook het op de persoon afgestemde behandelplan (moeten) zijn. Waarbij het uitsluiten van somatiek bij verwardheid zeker geen eenvoudige zaak is.
Rol wijkteam
Terecht pleit het Schakelteam voor een stevige regie op de samenstelling en werkwijze van wijkteams en de samenwerking met andere professionals in de wijk. Preventie en vroegsignalering kunnen immers veel leed voorkomen. Integrale proactieve zorg (dus), waarbij alle aspecten gecheckt moeten worden: medisch/somatisch, functioneel, maatschappelijk, psychisch en communicatie (of de zes dimensies van Machteld Huber).
Hindernissen bij de GGZ (blog)
En als verwardheid dan toch een GGZ-probleem blijkt te zijn, dan zijn er diverse hindernissen. Aanwijzingen voor resultaten met betrekking tot de landelijke beleidsdoelstelling om tegelijk de ambulante zorg voor mensen met ernstige psychische aandoeningen uit te breiden en te intensiveren, blijven uit. Klinische plaatsen worden afgebouwd maar verschuivingen van middelen van klinische naar ambulante zorg zijn beperkt; GGZ-breed wordt de (groei)ruimte voor investeringen in de (ambulante) GGZ niet benut. Hoe komt dat? Daarnaast is er de alom ervaren wachtlijstproblematiek, ook bij de jeugd GGZ, het tekort aan psychiaters en het probleem dat de totale GGZ gefinancierd wordt vanuit vier stelselwetten. Want waar liggen (dan) vanuit de vier wettelijke kaders bij financiering van de aanbevelingen de verantwoordelijkheden van de afzonderlijke en concurrerende 24 zorgverzekeraars, 31 zorgkantoren en 23 regio’s met 380 gemeenten?
Hindernissen bij de GGZ in de huisartspraktijk
Vanwege het principe van getrapte zorg en het poortwachterschap hebben ook huisartsen te maken met verwarde personen. Indien bij het behandelplan een GGZ-probleem aanwezig is, ervaren in 2017 ook huisartsen het probleem van de GGZ-wachtlijsten beduidend knellender dan in 2016. Uit de laatste LHV-ledenpeiling blijkt dat de huisarts, samen met de POH-GGZ, zelf het keuzemoment wil bepalen om een GGZ-patiënt uit de tweede lijn over te nemen. Nu wordt frictie ervaren bij deze overdracht (54% van de huisartsen meldt zelfs geen overleg en 52% meldt dat er geen tijdige informatieoverdracht is vanuit de GGZ-instelling). Slechts 20% van de huisartsen vindt het duidelijk wat bij generalistische en wat bij gespecialiseerde GGZ thuishoort. Ook wordt frictie ervaren bij gevraagd collegiaal overleg over een chronische GGZ-patiënt (36% van de huisartsen kan niet altijd overleggen als dat nodig is). Verder loopt ook de huisarts aan tegen te lange wachtlijsten als hij door verergering van klachten de GGZ-patiënt weer terug wil sturen naar de 2e lijn. De nieuwe staatssecretaris heeft gezegd dat de wachtlijsten in de GGZ in juli 2018 zijn verdwenen. Dat is dan weliswaar een mooie ambitie en conform het advies van de NZa en het schakelteam. Maar is dit ook realistisch met het tekort aan psychiaters (regionaal) bij diverse instellingen, een tekort aan verpleegkundigen (blog/blog), de financieringsschotten en een tekortschietende POH-GGZ-financiering in de huisartspraktijken (blog)?
Het laatste woord is hier voor het schakelteam
Het Schakelteam wil dat mensen kijken naar de persoon in plaats van bureaucratische regels. De verantwoordelijkheid raakt feitelijk de hele samenleving; door iets meer om te kijken naar de (verwarde) medemens. Dit aspect wordt door ons als onmisbaar beschouwd. “Kijk niet weg”, aldus de voorzitter. Iedereen die zich zorgen maakt om iemand, moet dat ergens kunnen melden of advies kunnen vragen, en niet alleen tijdens kantooruren.