Deze week is met een “heisessie” de aftrap van het nieuwe politieke seizoen. Het kabinet Rutte III vergadert in hotel Bos & Ven in het Brabantse Oisterwijk over “de grote lijnen”.  De Volkskrant (21.08.2019): Citaat: “Het beeld is het belangrijkste: de buitenwereld moet meekrijgen dat zijn kabinetsploeg na de zomerpauze weer aan de slag is”. Welnu, dat komt goed uit. Want de berichten vanuit de zorgsector vragen juist om een totaalplaatje over de zorgsector van juist de overheid. Laat ik het nu eens niet over de kwaliteit van zorg hebben (blog), want daar wordt al genoeg over geschreven, maar over de kwaliteit van de aanpak van het zorgprobleem. Met de zogenaamde Kiplingmethode. Dan worden bij het benoemen van het probleem in de zorg, de probleemoplossing en plan van aanpak de volgende simpele vragen gesteld: Wat, waar, wanneer, waarom, hoe en wie. Niet alleen het kabinet trouwens is aan zet (blog), maar óók en specifiek het kabinet is nu eerst aan zet. Met een uitgewerkt visiestuk hoe te werken aan  aan de agenda van de vooruitgang.

Maar wat is dan het zorgprobleem?

Dat valt nog niet mee, om dat te beschrijven. Toch een poging de twee grootste deelproblemen te beschrijven. Elke beleidsmedewerker en zorgeconoom laat al jaren weten dat op termijn de zorg onbetaalbaar wordt. Met als verklaring dat zorgkosten door de politiek als een collectieve last wordt beschouwd en omdat in Brussel is afgesproken dat collectieve lasten beperkt moeten blijven, zou deze groei van zorgkosten onhoudbaar zijn. Dit is de waarheid of niet de waarheid. Maar dát lees ik nu graag in het totaalplaatje van het kabinet. Het tweede probleem in de zorg is zeker wél waar: de beschikbaarheid van zorgmedewerkers. De kloof tussen de ontwikkeling van de zorgvraag enerzijds en de verkrappende arbeidsmarkt anderzijds groeit nog door. Maar tot hoe lang nog? Ook dat lees ik graag in het totaalplaatje. En op de kloof tussen zorgvraag en zorgaanbod? Wat gaat om deze kloof te dichten worden aangepakt: de zorgvraag of het zorgaanbod? Daarvoor zal politieke moed nodig zijn (blog). Welke consequenties hebben de problemen met financiering en arbeidsmarkt nu op de gezondheidszorg? Met het oog op de toekomst, was mijn kleine bijdrage (n=1) over de aanpak van genoemde problemen hier en hier te lezen.

Ja, de zorgkosten voor de burger stijgen

Al langer vindt er een verschuiving plaats van zorgkosten van collectief naar het individu. Uit recent onderzoek van Patiëntenfederatie Nederland (PN) blijkt dat 76% van de ondervraagden (n= 8000) vorig jaar naast de zorgverzekering en het eigen risico ook andere zorgkosten hadden. Het gaat dan om betalen voor medicijnen, voor pijnstillers of vitamines en wondverzorgings- middelen. Ook voor mondzorg, bril of contactlenzen, hulpmiddelen en fysiotherapie werd vaak bijbetaald. Van de mensen die extra zorgkosten maakten zegt 43% dat ze tussen de honderd en vijfhonderd euro moesten betalen. Nog eens 33% was tussen de vijfhonderd en vijftienhonderd euro kwijt en 13% zegt tussen de vijftienhonderd en vijfduizend euro aan extra kosten te hebben gehad. In de laatste Miljoennota (2019, pg. 230) is te lezen dat de gemiddelde lasten, al na correctie van eventuele zorgtoeslag, per volwassene dit jaar 5.490 euro zal bedragen. Dit wordt uitgegeven aan de inkomensafhankelijke premies voor de Zorgverzekeringswet (Zvw) en Wet langdurige zorg (Wlz), de nominale premie Zvw, de verplichte eigen betalingen en het verplichte eigen risico en een rijksbijdrage Zvw via de belasting. Daar komen dan nog bij de collectieve kosten van jeugdzorg en Wmo. Is de burger bijvoorbeeld een cliënt met een Wlz-indicatie dan komt daar ook nog een inkomens-vermogensafhankelijke eigen bijdrage bij. Heeft deze cliënt ook Wmo-hulp, dan kost dit jaar dat per maand 17,50 euro eigen bijdrage. En dan heb ik het nog niet over de kosten van zélf te betalen hulp. Dus, ja de kosten gaan stijgen. Dat zal bij de Miljoenennota 2020 over 1 maand niet anders zijn. Met dit onderzoek ben ik benieuwd wat de PN (zelf) voor adviezen geeft aan haar leden om de zorg- en kostenkloof te overbruggen? Kan de PN goed adviezen geven in het licht van enerzijds de afhankelijkheidsrelatie met het ministerie en anderzijds  het feit dat zij 170 patiëntorganisaties vertegenwoordigt? Dezelfde vraag over de afhankelijkheidsrelatie zou ik ook willen stellen aan bestuurders in de curatieve zorg en de zorginstellingen? Hoe staat het met hun (on)afhankelijkheid ten opzichte van zorgverzekeraars en zorgkantoren? (voorbeeld: huisartsenzorg).

Ja, de personele tekorten zijn aanwezig

Waar liggen de grenzen van taakherschikking en van de inzet van kunstmatige intelligentie en EHealth (blog), de zogenaamde “digitale zorg”? Welk (volume)deel van de zorg kan worden overgenomen door digitale zorg en welk deel niet? Ook dat zou ik graag in het totaalplaatje willen lezen. Inclusief onderzoeksresultaten naar draagvlak daarbij van burgers. Er wordt over onderwerp van personele schaarste bijna wekelijks in 2019 geschreven. Een selectie: hier/hier/hier/hier/hier/hier/hier/hier. En hier/hier/hier/hier/hier/hier/hier/hier /hier, maar ook hier. En hier/hier/hier/hier/hier/hier/hier/hier/hier/hier/hier /hier en hier. Maar wát zijn voor de zorgvrager en aanbieder nu de consequenties?

Gewenst: het totaalplaatje

Het totaalplaatje van de overheid via de Kiplingmethode, dat is gewenst. Geen ambtenarentaal, maar in heldere en duidelijke bewoordingen uitleggen hoe de toekomstige zorg te organiseren. Dat hoeft geen zwartboek te zijn met allerlei rampscenario’s. Wat goed gaat, moet ook worden benoemd. Maar een probleem niet benoemen en niet analyseren, is nog nooit opgelost. In elk geval ik zit met smart te wachten op een overheidsbijdrage met een SMART-aanpak van de genoemde problemen. Kom op, Mark!

Eerdere blogs over stelselwetten en het zorgstelsel

06.12.2013: Bij problemen met zorgcontractering kiest de rechter voor de overheid

04.02.2014: Wetswijziging geeft zorgverzekeraar een nog betere onderhandelingspositie

23.04.2014: Opheffen vrije artsenkeuze is in zorgakkoord onderdeel van politieke deal

04.06.2014: Besluit over keuzevrijheid voor zorgaanbieder wordt dans om de macht (1)

10.06.2014: Besluit over keuzevrijheid voor zorgaanbieder wordt dans om de macht (2)

12.01.2017: Een inkomensafhankelijke betaling hoort bij een solidair zorgsysteem

21.02.2017: Aanpassing premiebetaling zorg stuit op verzet

06.06.2017: Winst zorgverzekeraars: niet uitkeren, maar in zorg herinvesteren

26.06.2017: Met een goede risicoverevening is slechts een verzekeraar voldoende

28.06.2017: De overheid moet voor zorgfinanciering de besluiten nemen

18.07.2017: Is minder marktwerking in het zorgstelsel nog een agendapunt (1)?

10.08.2017: Kunnen zorgverzekeraars zich meer van elkaar onderscheiden?

16.08.2017: Voor deze film hoef je niet naar de bioscoop

24.08.2017: Het risico van het Eigen Risico in het zorgstelsel

04.09.2017: Het contract bij zorginkoop

27.09.2017: Bij dit zorgstelsel betaalt de burger de prijs

04.12.2017: Premiereductie betaald van zorggeld

21.12.2017: Actieve participatie burger nodig bij beheersen van zorgkosten

06.01.2018: Analyse niet-gecontracteerde zorg nodig voor goede zorgrelatie (1)

10.01.2018: Is minder marktwerking nog een agendapunt (2)?

25.01.2018: Analyse niet-gecontracteerde zorg nodig voor goede zorgrelatie (2)

23.02.2018: Inzicht in prijs, dan pas uitzicht op een oplossing

12.03.2018: De zorg en de kunst van het kiezen

27.04.2018: Regionalisering van de zorg: wat willen burgers en zorgaanbieders?

28.04.2018: Bij kostenbeheersing in de zorg draagt ieder een bij

22.05.2018: Politieke discussie nodig bij inzet van publieke middelen

05.06.2018: Informatieovervloed op zorgverzekeringsmarkt voelt als doolhof

18.06.2018: De belangen bij aangekondigde wetswijziging Wmg

21.06.2018: Gevolgen van veranderingen in zorg richting 2040

29.06.2018: Leiden stelselperikelen ook tot stelselwijzigingen?

10.07.2018: Maak bekostiging ziekenhuiszorg 100% transparant

20.08.2018: Het waardegericht kunnen inkopen is een illusie

05.09.2018: Preferentiebeleid: van kostenbeheersing tot perversiteit

12.09.2018: Verbod op winstuitkering aan zorgverzekeraars is een goede zaak

14.09.2018: Aantal ZZP’ers van invloed op hoogte zorgpremie

20.09.2018: Zoektocht naar maatregelen kostenbeheersing nog volop gaande

24.09.2018: Inzicht geven in prijs medicijn is taak van overheid

28.09.2018: Stelseldiscussie lijkt onontkoombaar: niet top-down, maar bottom-up

13.10.2018: Wouter Bos: “Stop met wegduiken voor pijnlijke keuzes in de zorg”

08.11.2018: Selectief commentaar NZa bij verschijnen monitor zorgverzekeringen

29.11.2018: Persbericht: “zorgstelsel vertoont ernstige gebreken”

03.12.2018: Dezelfde eigen bijdrage voor iedereen lijkt in de Wmo niet houdbaar

10.01.2019: Aanbevelingen voor betere uitvoering van de Jeugdwet

18.01.2019: Prijs weesgeneesmiddelen: van verontwaardiging naar aanpak

04.02.2019: Duidelijker financieel kader bij betaling niet-gecontracteerde zorg

23.02.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (1) (over het msb)

25.02.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (2) (over afname aantal ziekenhuizen)

27.02.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (3) (over opvolging DBC-systematiek)

01.03.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (4) (over samenwerking met ziekenhuizen)

04.03.2019: Contracteerproces huisartsenzorg heeft reanimatie nodig

11.03.2019: Voorwaarden toetreding zorgaanbieder: van denken naar doen

13.03.2019: Torn niet aan de keuzevrijheid van de burger

19.03.2019: Wachten op het wegwerken van wachtlijsten

15.04.2019: Is minder marktwerking in het zorgstelsel nog een agendapunt (3)?

18.04.2019: Reactie op: “veel ziekenhuiszorg heeft geen enkel nut”

05.05.2019: De vijf ringen van het praktijkhouderschap

04.07.2019: Samenhang is ZINVOL: zorgwetten inhoud nastreven voorwaarden etc.

15.07.2019: Checklist bij huisartsenzorg en Wlz: acht vragen

24.07.2019: Aanpassing zorgstelsel: een bijdrage aan het debat

10.08.2019: Overheid, neem regie bij transformatie ziekenhuislandschap

21.08.2019: Wáár blijft het totaalplaatje?