Onder deze titel verscheen vorige maand het verslag in de Eerstelijns van een conferentie over de toekomst van de ketenzorg, genaamd “De ketenzorg voorbij”. De belangrijkste thema’s die bij de verdere ontwikkeling van ketenzorg voor de komende jaren werden genoemd: persoonsgericht, integraal en verantwoordelijkheid. Ofwel van confectiepak naar maatpak. Met verantwoordelijkheid wordt bedoeld welke rol de organisatie neemt bij deze verdere ontwikkeling en hoe de samenwerking met andere disciplines en domeinen wordt opgepakt. Dat moet zowel op lokaal als regionaal niveau worden geregeld, aldus het conferentieverslag. In een eerdere blog ging ik zelf al in op de verwachte richting van de verandering bij ketenzorg. April is traditioneel de maand waarin de zorgverzekeraars hun inkoopbeleid 2020 bekend maken. Wat zeggen de vier grote verzekeraars eigenlijk over de toekomstige ontwikkeling van deze ketenzorg?
Inkoopbeleid ketenzorg 2020: vier grootste verzekeraars (in steekwoorden)
Zilveren Kruis: “nieuwe beleidslijn, die persoonsgericht is, innovatie creëert en uitkomsten betrekt. De chronische zorg wordt ingericht op zorgzwaarte: digitale oplossingen inzetten bij lage zorgzwaarte en langere consulten bij complexe problematiek. Die invulling is aan de regio. Inclusiecriteria voor CVRM worden beperkt. De zorg voor de VVR-groep (verhoogd vasculair risico) wordt onderdeel van reguliere huisartsenzorg. Het inkoopvolume wordt beperkt door inclusiecriteria”.
VGZ: “drie transities: invoering standaardtarief voor basisketens, resultaatgerichte inkoop via Organisatie en Infrastructuur (O&I) en meer doelmatige en toekomstbestendige inkoop van diagnostiek en trombosezorg. Standaardtarief wil zeggen, een maximumtarief op basis van gelijke betaling voor vergelijkbare diensten. O&I wordt ingezet om samenwerking met andere disciplines te stimuleren (digitalisering, koppeling sociale domein, regioplan, herinrichting diagnostiek). Bij diagnostiek wordt uiteindelijk één partij verantwoordelijk in een GHOR-regio. Dat kan betekenen dat huisartsen worden gevraagd om met een andere diagnostiekaanbieder te werken. We sturen op percentage in- en exclusie. In ontwikkelfase ketenzorg bevinden zich: zorg voor kwetsbare ouderen, GGZ en astma”.
CZ: (huidig contract loopt tot en met 31 december 2020):”vooral afspraken op regionaal niveau (O&I-regio). Met samenwerkingsverband dat het mandaat heeft van het merendeel van de eerstelijnszorgaanbieders in die regio. Met afspraken die aantoonbaar bijdragen aan kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid. Uitgangspunt voor contractering is het vastgestelde financieel kader en de herallocatie van de overheadtarieven. Het beleid is gericht op het verschuiven van huidige ketens naar brede ondersteuning van zorg voor kwetsbare groepen en het implementeren van de PDCA-cyclus (O&I-regio). In 2020 contracteren wij geen nieuwe zorgketens of nieuwe aanbieders voor ketenzorg (O&I ketenzorg) en O&I-wijkmanagement. Regie in de regio. Zorginkoop krijgt karakter van co-makership, wat in de regio veronderstelt dat de betrokken partijen collectief verantwoordelijkheid nemen voor de regionale opgave. In de zorg (Zvw en Wlz), maar ook het sociale domein”.
Menzis:”huidige ketenzorg te veel gericht op geprotocolleerde zorg en vanaf 2020 moet meer ingezet gaan worden op persoonsgerichte zorg. Stapelen van meerdere zorgprogramma’s voor één patiënt leidt niet automatisch tot de beste zorg. Persoonsgerichte zorg op basis van een individueel zorgplan (IZP). Uiterlijk 1 juli 2020 wordt een implementatieplan met deze nieuwe visie opgeleverd, waarna uiterlijk 1 januari 2021 wordt gestart met de implementatie, om in 2022 het aangepaste zorgprogramma volledig te hebben geïmplementeerd. De bekostiging POH-ouderenzorg wordt verruimd en past tegelijkertijd de bekostiging van POH via module POH-S daarop aan (maximaal 0,135 fte per normpraktijk). Waardegerichte zorginkoop ter versterking van de leefkracht van de mens”.
Prevalentie chronische ziekte en kosten ketenzorg
|
Bron: Op 1 januari 2016 hadden 8,8 miljoen mensen in Nederland één of meer chronische ziekten. Dit komt overeen met 52% van de Nederlandse bevolking. Een ‘chronische ziekte’ is hier gedefinieerd als een ziekte waarbij over het algemeen geen uitzicht is op volledig herstel. Bij mensen die jonger zijn dan 40 jaar komt multimorbiditeit relatief minder voor, maar het percentage mensen met multimorbiditeit is ook in deze leeftijdsgroep nog altijd gemiddeld 9%. Vanaf de leeftijd van 40 jaar neemt de prevalentie sterk toe. Ruim twee derde van de mensen van 65 jaar en ouder heeft meer dan één chronische ziekte. In 2016 hadden 1,9 miljoen mensen contact met de huisartsenpraktijk voor meer dan één chronische ziekte. Dit komt overeen met 11% van de Nederlandse bevolking. In 2017 ontvingen 1,7 miljoen Nederlanders zorg wat wij hier nog ketenzorg noemen. In 2018 worden de kosten multidisciplinaire zorg geschat op 505 miljoen euro in segment 2 en 95 miljoen euro in segment 3 (bron: ZiN) |
Beschouwing
Voorbij de ketenzorg worden de contouren van de nieuwe chronische zorg steeds duidelijker. Regionaal werkende samenwerkingsverbanden die aan regiotafels integrale zorg uitwerken, conform de afspraken uit het onderhandelaarsresultaat 2019 – 2022 en met als paradigma de transitie van de juiste zorg op de juiste plek. Dat is de agenda. Waarbij in het gepubliceerde inkoopbeleid van de vier zorgverzekeraars nogal gemakkelijk de koppeling wordt gelegd mét andere stelselwetten, mét welzijn en mét het sociale domein. Hetgeen (dus) impliceert dat de bekostiging van deze toekomstige chronische zorg dan ook moet komen via verschillende wetten. Met verschillende zorginkopers. Over een herallocatie (‘ontschotting’) van een dergelijke collectieve nieuwe bronfinanciering lees ik echter weinig. Ook huisartsen zijn aan zet bij deze nieuwe invulling van “chronische zorg”. Hoe verhoudt de nieuwe regionale aanpak zich tot de pragmatische aanpak in de spreekkamer en/of in de wijk? Van onderstaande 33 blogs gaan minstens de helft over juist dit thema, zo actueel is het wel. Een ander opkomend dilemma bij het organiseren van integrale chronische zorg is de uitspraak in de Toekomstvisie (21 januari 2019) dat de nieuwe kernwaarde medisch–generalistisch is en zorgcoördinatie een van de kerntaken is. Coördinatie van zorg is superbelangrijk, maar is in elk netwerk steeds weer onderwerp van discussie: in eerste lijn (blog), in samenwerking met ziekenhuis (blog), bij zorg voor kwetsbare ouderen (blog), bij de acute zorg (artikel). Huisartsen moeten bewaken dat er regie wordt gevoerd, maar zijn niet perse zelf de regisseur. Dat aan chronische zorg meerdere domeinen verbonden zijn, is duidelijk. Maar welk deel van zorg en organisatie hoort (nog) bij de huisartspraktijk? Huisartsen zijn dokters. Huisartsen zijn niet verantwoordelijk voor zaken in het sociaal domein. Huisartsen hebben wel een gidsfunctie te melden waar en bij wie de niet medische vragen kunnen worden gesteld. Verandering van alleen de terminologie (van multidisciplinaire ketenzorg naar multidisciplinaire chronische zorg of netwerkzorg) is dan ook niet voldoende! Een ander belangrijk item is de uitkomst van het onafhankelijk NZa-onderzoek (april 2019?) in hoeverre zorgverzekeraars zich via de contracten 2019 houden aan de afspraken uit het bestuurlijk akkoord (LHV)? En zijn er, volgens de NZa, bij contractering verschillen merkbaar tussen de inkoop van enerzijds basiszorg (NZa-tarief) en anderzijds multidisciplinaire zorg (vrij tarief)? We gaan het allemaal zien.
Handvat
Voorlopig houd ik me in deze dynamische wereld van contractering van “voorbij de ketenzorg” maar vast aan de visie van Het Roer Moet Om in 2015: “Ziektegerichte ketenorganisatie van de chronische huisartsenzorg heeft veel inzichten kennisgegeven in de omvang en complexiteit van deze zorg, maar het heeft ook geleid tot een schijnzekerheid van controle van gezondheid. Ketenfinanciering kan functioneel zijn als tijdelijk middel om een verandering door te voeren in organisatie van zorg en om de kwaliteit over de hele linie te verbeteren. Vervolgens moeten we deze inzichten weer integreren in het hart van de bestaande, en door patiënten hooggewaardeerde huisartsenzorg (NIVEL/blog)”. Deze integratie lijkt me dan ook de echte uitdaging bij het organiseren van het huisartsendeel van (alle) chronische zorg!
Eerdere blogs gerelateerd aan ketenzorg
13.07.2017: Zorgakkoord huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg is een overgangsakkoord
07.07.2017: Waarde populatiebekostiging en regiocontractering wordt overschat
13.07.2017: NZa komt met karig ketenzorgtarief voor huisartsen zonder contract
14.07.2017: Praktijkkostenonderzoek huisartsen 2015 door NZa: 20 kanttekeningen
21.07.2017: Vragen/antwoorden over het praktijkkostenonderzoek
26.07.2017: Kader huisartsenzorg moet geheel benut worden
28.07.2017: De financiële toekomst van de huisartsenzorg
14.08.2017: Instroom en tarieven ketenzorg volop in beweging
29.08.2017: De kostprijs van de praktijkondersteuner
18.09.2017: Aandacht persoonsgerichte zorg is terecht, maar is niet nieuw
19.09.2017: Tariefprincipes en drempels van invloed op voortgang bekostiging
20.09.2017: De financiële staat van de huisartsenzorg
07.12.2017: Huisartsenzorg heeft forse financiële injectie nodig
14.12.2017: Kort geding zorggroep verzekeraar gaat over meer dan een tariefconflict
27.12.2017: Arbeidstijd
11.01.2018: Als principe geen bonus, dat kan ook…
15.01.2018: Substitutie
19.01.2018: Hoeveel huisartsen zijn er nodig?
05.02.2018: Praktijkondersteuning huisarts is onmisbaar
27.04.2018: Regionalisering van zorg: wat willen burgers en zorgaanbieders?
29.04.2018: Akkoord medisch-specialistische zorg heeft ook voor huisarts consequenties
16.05.2018: Hoe hard is het zorgbudget huisartsenzorg (1)?
17.05.2018: Hoe hard is het zorgbudget huisartsenzorg (2)?
01.07.2018: Het onderhandelaarsakkoord huisartsenzorg 2019 t/m 2022: een analyse
20.07.2018: Praktijkmanagement in de huisartsenpraktijk (2)
24.08.2018: Toekomstvisie belangrijk, de plannen erna belangrijker
03.10.2018: De uitwerking van de hoofdlijnenakkoorden start nu
09.10.2018: Ondersteuning huisarts: op niveau praktijk, wijk of regio?
03.11.2018: Ketenzorg gaat veranderen, maar in welke richting?
29.11.2018: Bij financiering regionale zorg zijn centraal afgestemde spelregels nodig
26.01.2019: Modern functionerend wijkteam vraagt om andere randvoorwaarden
01.03.2019: De transitie van ziekenhuiszorg (4) (over samenwerking met ziekenhuizen)
26.03.2019: Veranderingen medische zorg in kleinschalige woonzorgvoorziening